Мазмұны
Бүгінгі күннің шындығы – сандық құрылғыларсыз өмір сүру мүмкін емес. Адамдар күн сайын бірнеше сағат бойы компьютер, планшет немесе смартфон экранына қарап жұмыс істейді, оқиды немесе демалады. Алайда ұзақ уақыт бойы мониторға үңілу көздің бұлшықеттерін шаршатып, құрғауға, көрудің нашарлауына және жалпы жайсыздыққа әкелуі мүмкін. Әсіресе мәтіндермен, кестелермен немесе графикалық материалдармен жұмыс істейтіндер мұндай тәуекелге жиі ұшырайды. Мұндай жағымсыз әсерлердің алдын алу үшін көзді дұрыс күту қажет. Төмендегі кеңестер көру қабілетін сақтау үшін пайдалы әрі тиімді болады.
Көздің шаршауына себеп болатын факторлар
Компьютер алдында көп уақыт өткізгеннен кейін көздің ауырсынуы мен қызаруы тек шаршаудың белгісі емес, көру жүктемесінің артқанын білдіреді. Мұндай жайсыздық көбіне сыртқы орта мен жұмыс дағдыларымен байланысты.
Басты себептерге жатады:
- экранға ұзақ уақыт бойы үздіксіз қарап отыру;
- сирек және әлсіз жыпылықтау;
- бөлменің жарығының жеткіліксіз немесе тым қатты болуы;
- монитор мен көз арасындағы дұрыс емес арақашықтық;
- үзіліссіз бірнеше сағат жұмыс істеу.
Осы факторлар жиынтығы көрудің уақытша немесе тұрақты нашарлауына әкелуі мүмкін.
Көруді сақтау үшін не істеу қажет
Цифрлық құрылғылармен ұзақ жұмыс істеу кезінде көру мүшелерін қорғау үшін белгілі бір ережелерді сақтау маңызды. Бұл ережелер көзге түсетін жүктемені азайтып, жалпы жайлылықты арттырады.
Келесі ұсыныстарды есте сақтаңыз:
- мониторды көз деңгейіне қойып, 50–70 см арақашықтықта орналастыру;
- жарықты біркелкі етіп, тікелей экранға түспейтіндей ету;
- көк жарықты сүзетін режимді қосу немесе экран фильтрін қолдану;
- санаулы секунд сайын саналы түрде жыпылықтау;
- әр 30–40 минут сайын көзге үзіліс беру.
Осы қарапайым әрекеттер тұрақты әдетке айналса, көздің шаршауы айтарлықтай азаяды.
Экран алдында орындауға болатын жаттығулар
Көру бұлшықеттерін босаңсыту және көз айналасындағы қан айналымын жақсарту үшін арнайы жаттығулар бар. Бұл жаттығулар бірнеше минут уақытыңызды алады және оларды жұмыс орнында-ақ жасауға болады.
Келесі жаттығуларды күнделікті қолданыңыз:
- Көзқарасты алысқа бағыттау. Терезе сыртындағы бір затқа 15 секунд қарап, содан кейін жақын тұрған нысанға ауысыңыз. Мұны 4–5 рет қайталаңыз.
- Көзбен шеңбер сызу. Жоғары, оңға, төмен және солға қарай баяу айналдырыңыз. Әр бағытта үш рет қайталап, маңдайды қимылдатпауға тырысыңыз.
- Жыпылықтау. 3 секундқа көзді жұмып тұрып, кейін 10 секунд бойы жиі-жиі жыпылықтаңыз. Бұл көздің бетін ылғалдандырып, құрғауды болдырмайды.
- «Сегіздік» жаттығуы. Көзіңізбен жатқан сегіздік формасын елестетіп, оның ізімен бағытыңыз. Оң және сол бағытта 3 реттен қайталаңыз.
- «Пальминг» әдісі. Алақаныңызды көзге тигізбей қойып, жарықты толық жауып, 30 секунд отырыңыз. Бұл көз жүйкесін тынықтырып, күйзелісті азайтады.
Мұндай жаттығуларды күн ішінде кем дегенде 2–3 рет жасаған жөн, әсіресе күннің екінші жартысында.
Көруді қолдайтын тағамдар
Көздің саулығы тек сыртқы күтімге емес, дұрыс тамақтануға да байланысты. Кейбір тағамдар көздің тор қабығын қорғайды және жасқа байланысты өзгерістерді баяулатады.
Көру қабілетіне пайдалы азық-түліктер:
- сәбіз, брокколи, болгар бұрышы, шпинат;
- майлы балық, жаңғақ, күнбағыс дәні және зәйтүн майы;
- көкжидек, қарақат, жүзім;
- жұмыртқаның сарысы;
- сұлы, қара бидай мен өзге де дәнді дақылдар.
Бұл өнімдерде А, С, Е дәрумендерімен қатар лютеин, зеаксантин және омега-3 май қышқылдары бар. Олар көздің жасушаларын нәрлендіріп, көру өткірлігін сақтауға көмектеседі.
Компьютермен жұмыс істеу – күнделікті өмірдің ажырамас бөлігі. Алайда бұл жұмыс көзге қосымша салмақ түсіретінін ескеру қажет. Уақтылы демалу, қарапайым жаттығулар жасау және дұрыс тамақтану – көру қабілетін сақтаудың басты жолы. Көзге деген күтім – денсаулыққа жауапкершілікпен қараудың айқын көрінісі. Егер осындай әдеттерді күнделікті өмірге енгізсеңіз, ұзақ жылдар бойы айқын әрі жайлы көруді сақтай аласыз.
