Мазмұны
Цифрлық технологиялар дәуірінде әлем жылдам қарқынмен өзгеріп жатыр. Адамдар жаңалықтарды әлеуметтік желіден оқып, білімді видеодан алып, қарым-қатынас жасау үшін мессенджерлерді пайдаланады. Осындай жылдам әрі үнемі өзгеріп тұратын ортада тұрақты нәрселердің маңызы артып келеді. Солардың бірі – кітап. Мыңдаған жылдар бойы адамзатпен бірге жасасып келе жатқан бұл құндылық бүгінде де өзекті болып қала беруде. Бұл мақалада кітаптың неге ешқашан өз маңызын жоғалтпайтыны туралы сөз қозғалады.
Кітап – жай ғана ақпарат көзі емес
Қағаз бетіне немесе электрондық форматта жазылған сөз тек мәлімет қана емес, терең ой мен сезімнің көрінісі. Кітап оқырманды ерекше атмосфераға енгізіп, қиял мен ішкі дүниенің дамуына ықпал етеді. Ол видеомен немесе аудиомен салыстырғанда асықпай қабылдауға, әр сөзді ойланып, өз ырғағымен оқуға мүмкіндік береді.
Кітаптың басты артықшылықтары мыналар:
- ол қиял мен абстрактілі ойлауды дамытады;
- мәтінге шоғырлану арқылы зейінді күшейтеді;
- көркем тіл сөздік қорды байытып, рухани өсуді арттырады;
- оқу жылдамдықты емес, мән-мағынаға терең бойлауды талап етеді;
- кітап адам ойын нақты әрі жүйелі жеткізе алуға үйретеді.
Оқу кезінде ойлау процестері ерекше белсенді жүреді, бұл тәжірибені ешқандай технология толығымен алмастыра алмайды.
Қағаз кітап және сезіну қуанышы
Кітапты қолға алып, парақтап оқу – өз алдына бір ғанибет. Парақтың сыбдыры, қағаздың иісі мен салмағы – барлығы эмоционалдық байланыс орнатады. Көп адам үшін бұл – жай оқу емес, нағыз рухани тынығу сәті.
Қағаз кітаптың танымал болып қалуының себептері:
- Қағаз кітапты қуаттаудың қажеті жоқ. Оны кез келген жерде оқуға болады – интернет те, электр де керек емес. Сапарда, табиғат аясында немесе тыныш жерде демалу үшін ең ыңғайлы құрал. Бұл – шынайы тәуелсіздік пен еркіндік нышаны.
- Кітап визуалды және тактильді тұрғыда тереңірек қабылданады. Әдемі безендіру, ерекше қаріптер мен мұқаба оқуға эстетикалық ләззат сыйлайды. Астын сызу, бетбелгі қою және жеке жазбалар қалдыру арқылы кітап оқырманға жақындай түседі. Бұл – оқырман мен мәтін арасындағы тікелей диалог.
- Кітап сыйлау – ерекше ықыластың белгісі. Кітап сыйлық ретінде ұзақ уақыт сақталады, ол жәй ғана зат емес, құндылыққа айналады. Көбі бала кезден алған кітаптарын өмір бойы ұмытпайды. Бұл – мәңгі есте қалатын сыйлық.
Қағазға басылған туынды сезім мен әсерді тереңірек жеткізеді.
Кітап оқыту арқылы баяулау мен тынығуға мүмкіндік береді
Бүгінгі күннің адамы ақпарат тасқынына тап болып отыр. Ұялы телефон, әлеуметтік желі және хабарламалар зейінді шашыратады. Осындай жағдайда кітап оқу – тыныштыққа оралу мен ішкі тепе-теңдікті табудың бірден-бір жолы.
Баяу оқудың пайдасы зор:
- кітап тез реакцияны талап етпейді;
- оқу кезінде адам өз әлеміне шомып, жалғыздықты сезінеді;
- мәтіннің ырғағы ішкі мазасыздықты азайтады;
- ақпарат тереңірек өңделіп, ұзақ сақталады;
- кітап арқылы ойлану, байыппен шешім қабылдау қабілеті артады.
Көпшілік кітапты бос уақытты емес, жан дүниені тыныштандыру құралы ретінде таңдайды.
Технология кітапты ығыстырмайды, толықтырады
Электронды форматтардың пайда болуы оқуды бұрынғыдан да қолжетімді етті. Енді мыңдаған кітапты бір ғана құрылғыға сақтауға болады, ал дыбыстық нұсқалар тыңдауға мүмкіндік береді. Бұл жаңашылдықтар дәстүрлі кітаптың орнын алмастырмайды, керісінше, оқырман тәжірибесін кеңейтеді.
Цифрлық форматтардың артықшылықтары:
- Электронды құрылғылар кеңістікті үнемдейді. Бір ғана құрылғыға жүздеген кітап сияды, бұл – көшіп-қонуда, іссапарда немесе саяхатта үлкен жеңілдік. Жеңіл әрі ыңғайлы.
- Онлайн платформалар таңдау мүмкіндігін кеңейтеді. Кітапты бірден жүктеп алуға болады, жеткізуді күтудің қажеті жоқ. Көптеген жаңа туынды жарыққа шыққан күні-ақ оқырманға қолжетімді болады. Бұл оқу үдерісін жеделдетеді.
- Аудиокітаптар уақытты тиімді пайдалануға көмектеседі. Жолда, жаттығу кезінде немесе үй шаруасымен айналысып жүріп тыңдауға болады. Бұл – оқу мен күнделікті тіршілікті үйлестірудің жолы. Аудио – қазіргі өмір ырғағына бейімделген формат.
Жаңа технологиялар оқуға кедергі емес, оның заманауи серігі.
Оқу – мәдениет пен тәрбиенің негізі
Кітап – барлық дәуірде білім мен мәдениеттің тірегі болған. Ол – ұрпақтан ұрпаққа берілетін рухани мұра. Ата-ана баласына кітап оқып береді, мектеп оқушысы әдебиетпен танысады, студент ғылыми еңбектерге жүгінеді – барлығы оқу мәдениетінің көрінісі.
Кітаптың қоғамдағы рөлі:
- ұрпақтарды бір-бірімен рухани тұрғыда байланыстырады;
- адамгершілік пен этикалық ұстанымды қалыптастырады;
- тұлғаның дүниетанымын кеңейтеді;
- кітапханалар мен әдеби клубтар қоғамдық бірлікке үлес қосады;
- ұлттық болмысты сақтап, тарих пен дәстүрді жеткізеді.
Кітап – тәрбиенің, білімнің және мәдениеттің ажырамас бөлігі.
Кітап ешқашан маңызын жоғалтпайды, керісінше – заманауи өмірге бейімделіп, дамуын жалғастырып келеді. Оқу – тек ақпарат алу емес, өзін-өзі жетілдіру мен рухани өсу құралы. Қағаз кітап, электронды нұсқа немесе аудиоформат – бәрі де бір құндылықтың түрлі қыры. Әдебиет – өткеннің дауысы, бүгіннің серігі және болашақтың іргетасы. Білімге, ойға және қиялға ұмтылыс бар жерде кітаптың өміршеңдігі сақталады. Ал адамзат кітапты құрметтеген сайын, өркениет те биікке көтеріле бермек.
