Гормоналды тепе-теңдікті қалай қалыпқа келтіруге болады

Адам ағзасының дұрыс жұмыс істеуі көбіне гормондардың теңгеріміне байланысты. Бұл биологиялық белсенді заттар ұйқыны, көңіл күйді, зат алмасуды, жүрек жұмысын және көбею жүйесін реттейді. Тіпті ең кішігірім ауытқулардың өзі әлсіздікке, ашушаңдыққа, артық салмаққа немесе етеккір бұзылысына әкелуі мүмкін. Қазіргі өмір сүру салты, күйзеліс, дұрыс тамақтанбау және қозғалыс аздығы гормондық жүйенің бұзылуына жиі себеп болады. Сондықтан ішкі тепе-теңдікті сақтау үшін қандай әрекеттер жасау керектігін білу маңызды. Бұл мақалада гормондарды табиғи жолмен қалай ретке келтіруге болатыны туралы сөз болады.

Гормондық бұзылыстың негізгі себептері

Гормондар тепе-теңдігінің бұзылуына түрлі факторлар әсер етуі мүмкін. Кейбіреуі сыртқы орта мен өмір салтына байланысты болса, енді бірі жас ерекшелігіне, тұқымқуалаушылыққа немесе созылмалы ауруларға қатысты болады. Себептерді түсіну дұрыс шешім қабылдауға көмектеседі.

• құрамында қант, кофеин және жартылай дайын өнімдері бар тұрақсыз тамақтану;
• созылмалы күйзеліс және үнемі шаршау;
• ұйқының бұзылуы және биологиялық ырғақтардың ауытқуы;
• қозғалыстың аз болуы, дене белсенділігінің жетіспеушілігі;
• темекі мен алкогольдің көп мөлшерде қолданылуы;
• гормоналды препараттарды ұзақ уақыт қолдану;
• қалқанша безі немесе аналық без қызметінің бұзылуы.

Егер бұл факторлардың кемінде екеуі үнемі әсер ететін болса, гормондық тепе-теңдік бұзылу қаупі едәуір артады.

Гормондық жүйеге пайдалы тағамдар

Дұрыс тамақтану – гормондардың тұрақты түзілуінің басты кепілі. Рационда қажетті микроэлементтер мен пайдалы майлар болуы керек. Келесі өнімдерді күнделікті ас мәзіріне қосу гормондардың қалпына келуіне оң ықпал етеді.

1. Майлы балықтар (мысалы, албырт). Омега-3 май қышқылдарына бай, олар инсулинге сезімталдықты арттырады және серотонин мен дофамин деңгейін тұрақтандыруға көмектеседі. Бұл майлар ағзадағы қабыну үдерістерін де азайтады.
2. Авокадо. Бір қанықпаған майлар мен фолий қышқылына бай, бұл заттар бүйрек үсті бездері мен қалқанша безінің жұмысын қолдайды. Авокадо зат алмасуды жақсартады.
3. Жұмыртқа. Жыныс гормондарының түзілуіне қажетті табиғи холестерин көзі болып табылады. Сондай-ақ, құрамында йод пен холин бар.
4. Жаңғақтар (әсіресе, грек жаңғағы). Омега-3, магний және антиоксиданттарға бай. Бұл заттар жүйке жүйесінің дұрыс жұмыс істеуіне және мелатониннің түзілуіне көмектеседі.
5. Жапырақты жасыл көкөністер. Шпинат, орамжапырақ, мангольд – бауырды тазарту процестеріне ықпал етеді. Бауыр гормондардың алмасуында маңызды рөл атқарады.
6. Қарақұмық пен квиноа. Бұл жармаларда B дәрумендері мен өсімдік ақуыздары көп. Олар инсулин мен кортизолдың тұрақты бөлінуіне қажет.
7. Табиғи айран немесе йогурт. Ішек микрофлорасын жақсартады, ал ішек арқылы лептин мен серотонин гормондарының деңгейі реттеледі.

Бұл тағамдар ағзаны күйзелістен қорғайды және ішкі жүйелердің үйлесімді жұмыс істеуіне жағдай жасайды.

Гормоналды фонды реттейтін пайдалы әдеттер

Тамақтанудан бөлек, күнделікті өмір салты да гормондардың тепе-теңдігіне әсер етеді. Төменде көрсетілген әдеттер денсаулықты жақсартуға және ішкі жайлылықты қалпына келтіруге көмектеседі.

• кешкі сағат 11-ге дейін ұйықтап, тәулігіне кемінде 7–8 сағат демалу;
• күн сайын таза ауада 30 минуттан артық серуендеу;
• тыныс алу жаттығулары немесе медитация жасау;
• артық тамақтанудан аулақ болу, тұрақты тамақ ішу тәртібін сақтау;
• кешкі уақытта гаджеттерді қолдануды шектеу;
• ақыл-ой еңбегі мен дене қозғалысын теңестіру;
• жұмыс күні ішінде шағын үзілістер жасау;
• суды жеткілікті мөлшерде тұтыну, сусыздануға жол бермеу.

Бұл әрекеттер бірнеше апта ішінде көңіл күйдің жақсаруына және күш-қуаттың артуына мүмкіндік береді.

Дәрігерге қашан жүгіну керек

Кей жағдайларда өмір салтын түзету жеткіліксіз болады. Мұндайда арнайы маманның кеңесіне жүгінген жөн. Егер келесі белгілер байқалса, эндокринологқа немесе гинекологқа қаралу ұсынылады:

1. Үнемі шаршаңқылық пен енжарлық. Тіпті жақсы демалғаннан кейін де адам өзін әлсіз сезінеді. Бұл кортизол немесе қалқанша без гормондарының жеткіліксіздігінен болуы мүмкін.
2. Салмақтың күрт өзгеруі. Артық салмақ қосу немесе кенет арықтау инсулин, лептин немесе эстроген деңгейінің өзгерісімен байланысты. Бұндайда өз бетінше диета ұстау керісінше зиян тигізуі мүмкін.
3. Безеу, шаш түсуі, тырнақтың сынғыштығы. Бұл белгілер көбіне андроген немесе пролактиннің бұзылуына байланысты болады. Егер теріде үнемі бір орында бөртпелер шығатын болса, бұл маңызды белгі болуы мүмкін.
4. Етеккірдің бұзылуы немесе жыныстық қалаудың төмендеуі. Әйелдерде бұл жиі циклдің бұзылуы түрінде байқалса, ер адамдарда – тестостерон төмендеуімен және шаршағыштықпен қатар жүреді.
5. Көңіл күйдің өзгеруі, ұйқысыздық, ашушаңдық. Бұл белгілер серотонин, дофамин немесе мелатонин деңгейінің төмендеуінен туындайды. Олар психикалық және физиологиялық жағдайға тікелей әсер етеді.

Мұндай жағдайларда уақытында қойылған диагноз және дұрыс ем шаралары ұзақ мерзімді нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Гормондық тепе-теңдік – адамның жалпы жағдайын айқындайтын нәзік жүйе. Алайда, дұрыс тамақтану, сапалы ұйқы және пайдалы әдеттер бұл тепе-теңдікті қалпына келтіруге көмектеседі. Өз денсаулығына ұқыпты қарау – күнделікті өмір салтының бір бөлігі болуы керек. Кішкентай, бірақ тұрақты өзгерістер үлкен нәтижелерге жетелейді. Сонымен қатар, уақытылы дәрігерге қаралу мен тексеруден өту – саулық кепілі. Ағзаның дауысына құлақ асып үйреніңіз – ол сізге шын мәнінде не қажет екенін әрдайым білдіреді.