Мазмұны
Кенеттен басталған ішіктен арылу кейде нағыз сынаққа айналады. Бұл жағдай адамды қоғамдық орында да, үйде де, көлікте де әбігерге салады. Мұндайда жылдам әрі тиімді тәсіл қажет болады. Дене рефлекстерін басқарудың қарапайым әдістері, тыныс алу ырғағын реттеу немесе жүйке жүйесін ынталандыру арқылы нәтиже беретін тәсілдер бар. Егер адам ішіктің себептері мен оны тоқтатудың механизмдерін түсінсе, бұл мәселені тезірек шешуге болады.
Ішіктің себебі неде және ол қалай пайда болады
Ішік – көкірек қуысындағы диафрагманың ырғақсыз жиырылуы нәтижесінде пайда болатын қысқа, еріксіз тыныс тартулар. Ол әдетте дауыс саңылауының күрт жабылуымен аяқталып, белгілі дыбыспен шығады. Бұл жағдайды газдалған сусындар, суық немесе ыстық тағам, асығыс тамақтану, күйзеліс немесе ауа жұтып қою тудыруы мүмкін. Көп жағдайда ол қысқа мерзімді құбылыс, бірақ кейде жиі қайталануы немесе ұзаққа созылуы денсаулықтағы басқа ақаулардың белгісі болуы ықтимал.
Бір минутта көмектесетін қарапайым тәсілдер
Келесі әдістерді кез келген ортада қолдануға болады. Бірін таңдап көріңіз, егер көмектеспесе, басқасына көшіңіз.
- терең тыныс алып, барлық ауаны шығарып, тыныс ұстаңыз да алға еңкеңіз. Бұл кезде көкірек ішіндегі қысым өзгеріп, диафрагмаға түсетін жүйкелік сигнал азаяды. Жақсы нәтиже үшін бұлшықеттерді толық босаңсытуға тырысыңыз;
- суды ұрттап, үзіліссіз бірнеше жұтым ішіңіз. Мұндай ырғақты жұту процесі кезеген жүйкені ынталандырып, бұлшықет жиырылуын үйлестіреді. Су салқын болса, әсері арта түседі;
- отырған күйде тізеңізді кеудеге жақындатып, бірнеше секунд ұстап тұрыңыз. Бұл әрекет ішке қысым түсіріп, диафрагмалық жиырылуды әлсіретеді. Мұндай қалыпта мұрынмен тыныстау ұсынылады;
- ауыз қуысындағы жұмсақ таңдайды таза қасық немесе мақталы таяқшамен жайлап уқалаңыз. Бұл рефлекторлық доғаларды уақытша ауыстырып, ішік ырғағын бұзады. Сақтық қажет, себебі лоқсу рефлексі туындауы мүмкін;
- қағаз қапшыққа тыныс алып, оны біраз уақыт ұстап тұрып, баяу шығарыңыз. Денедегі көмірқышқыл газының көбеюі тыныс алу орталығының қозуын азайтады. Пакет қағаздан болуы керек, бас айналса, жаттығуды тоқтатыңыз.
Әр тәсілдің әсері адамнан адамға әртүрлі болуы мүмкін. Егер біреуі көмектеспесе, басқасын қолданып көріңіз.
Ішік ұзаққа созылғанда не істеу керек
Кейде ішіктің эпизоды бірнеше минутқа созылады. Мұндай жағдайда нақты әрекеттер тізбегі қажет.
- Қоздырғыш факторды анықтап, оны жоюға тырысыңыз. Суық ауа, тығыз киім, газдалған сусын немесе күйзеліс ішіктің пайда болуына себеп болуы мүмкін. Осылардан арылсаңыз, ішік өздігінен тоқтауы ықтимал.
- Тыныс алу ырғағын бақылауға көшіңіз. Мұрынмен төрт рет терең тыныс алып, ерін арасымен баяу шығаруға тырысыңыз. Әр цикліңіз біркелкі болсын.
- Кезеген жүйкені ынталандыру әдістерін қосыңыз. Мысалы, аздап жөтеліңіз немесе өте салқын судан кішкене жұтым ішіңіз. Бұл рефлекстердің бағытын өзгертуге көмектеседі.
- Ішік басталған уақытты есте сақтаңыз. Егер 2 сағаттан артық созылса немесе күнде қайталанса, дәрігерге қаралған жөн. Себебі бұл жасырын аурудың көрінісі болуы мүмкін.
Бірізді әрекет ету арқылы уақыт жоғалтпай, мәселенің мәнін түсінуге болады.
Қашан дәрігерге көріну қажет
Ішіктің ұзақтығы 48 сағаттан асқанда, белгісіз себеппен жиі қайталанғанда, әлсіздік, кеуде ауыруы немесе тыныс тарылу қатар жүрсе, маман кеңесі қажет. Дәрігер талдау, УДЗ, рентген немесе МРТ сынды тексерулерді тағайындап, себебін анықтайды. Кейде ішік белгілі бір дәрі-дәрмекке, жүйке ауруларына немесе асқазан-ішек жолындағы бұзылыстарға байланысты туындайды.
Көп жағдайда ішікті қарапайым әдістермен тоқтатуға болады. Олар тыныс алу мен жүйке рефлекстеріне әсер ету арқылы нәтижеге жеткізеді. Мұндай тәсілдер жылдам, қолжетімді және қауіпсіз, сондықтан оларды кез келген жағдайда қолдануға болады. Егер ішік ұзаққа созылса немесе жиі қайталанса, бұл организмдегі басқа мәселелердің белгісі болуы мүмкін. Дер кезінде әрекет ету – денсаулықты сақтаудың негізгі кепілі.
