Мазмұны
Эмоциялар адамның өмірінде маңызды рөл атқарып, оның денсаулығына, қарым-қатынасына және жұмысқа қабілеттілігіне әсер етеді. Кейде ішкі жағдай тым тез өзгереді: қуаныш сезімі мазасыздыққа немесе ашуға ауысып кетуі мүмкін. Мұндай құбылыстар көпшілікке таныс және олар физиологиялық да, психологиялық да себептерден туындайды. Бақылаусыз ауытқулар еңбекке кедергі келтіріп, айналадағы адамдармен үйлесімділікке зиян тигізуі ықтимал. Сол себепті өз көңіл-күйіңді басқаруды үйрену өте маңызды. Дұрыс тәсіл тепе-теңдікті сақтап, өмір сапасын жақсартуға көмектеседі.
Мүмкін себептер
Мәселенің шешімін іздемес бұрын көңіл-күйдің неге ауытқитынын анықтау қажет.
- ағзадағы гормондық өзгерістер;
- созылмалы шаршау және ұйқының жетіспеуі;
- жұмыс орнындағы немесе үйдегі күйзеліс жағдайлары;
- жеткіліксіз дене белсенділігі;
- дұрыс тамақтанбау және дәрумен тапшылығы.
Осы факторлардың әрқайсысы жүйке жүйесін әлсіретіп, тұрақсыздыққа әкелуі мүмкін.
Тұрақтандырудың практикалық жолдары
Көңіл-күй ауытқуларын еңсерудің түрлі әдістері бар. Кейбірі жағдайды тез жеңілдетсе, басқалары ұзақ мерзімде тұрақтылықты қалыптастырады.
- Дене белсенділігі. Жүйелі спортпен айналысу эндорфиннің бөлінуін арттырып, күйзелісті азайтады. Таза ауада серуендеу де ішкі үйлесімді қалпына келтіреді.
- Толыққанды ұйқы. Демалыстың жетіспеуі адамды тітіркендіргішке бейім етеді. Тәулігіне 7–8 сағат ұйықтау жүйке жүйесін нығайтады.
- Медитация мен тыныс жаттығулары. Қарапайым тәжірибелер мазасыздықты азайтып, қазіргі сәтке көңіл бөлуге мүмкіндік береді. Бұл жағымсыз эмоцияларға берілмеуге көмектеседі.
- Күнделік жүргізу. Ойлар мен сезімдерді жазу өз реакцияңды жақсырақ түсінуге мүмкіндік береді. Бұл әдіс себептерді анықтап, ішкі шиеленісті азайтады.
- Жақындармен әңгімелесу. Сенімді адаммен бөлісу жалғыздық сезімін азайтып, қолдау алуға көмектеседі.
Бұл тәсілдер көңіл-күйді анағұрлым тұрақты әрі болжамды етеді.
Тамақтану мен күн тәртібінің рөлі
Дұрыс өмір салты эмоционалдық тұрақтылықты сақтауда маңызды орын алады. Ағзаға қажеттінің бәрі берілгенде ол жүктемені жеңіл қабылдайды.
- магний мен В дәруменіне бай тағамдарды жеу;
- кофеин мен қантты шектеу;
- ас мәзірін тұрақты және шағын үлестермен қабылдау;
- күн тәртібін сақтау және демалысқа уақыт бөлу;
- артық күш түсіруден және шамадан тыс жүктемеден қашу.
Мұндай шаралар тек физикалық емес, психологиялық тепе-теңдікті де қолдайды.
Қай кезде маманға жүгіну керек
Әрдайым көңіл-күйді өз бетіңше реттеу мүмкін бола бермейді. Кейде ол елеулі бұзылыстардың белгісі болуы ықтимал.
- Көңіл-күйдің жиі және күрт өзгеруі. Эмоциялық секірістер себепсіз қайталанса, дәрігермен кеңескен дұрыс.
- Ұзаққа созылған апатия немесе ашушаңдық. Мұндай жағдайлар жұмыс пен жеке өмірге кедергі келтірсе, маман көмегі қажет.
- Үмітсіздік немесе шамадан тыс мазасыз ойлардың пайда болуы. Бұл жағдайда психолог немесе психиатрға жүгіну асқынудың алдын алады.
Кәсіби қолдау жеке тәсілдерді анықтауға және жағдайды жақсартуға мүмкіндік береді.
Көңіл-күйдің ауытқуына түрлі себеп әсер етуі мүмкін, бірақ көбінесе оларды басқаруға болады. Өмір салтын бақылау, дене мен жан саулығына көңіл бөлу өте маңызды. Жүйелі әдеттер – спорт, ұйқы мен дұрыс тамақтану – эмоцияны тұрақтандырады. Жақын адамдардың қолдауы қиын сәттерді жеңілдетуге септігін тигізеді. Егер мәселе бақылаудан шықса, маманға жүгіну ең дұрыс шешім болады. Дер кезінде жасалған қадамдар үйлесімділікті қайтарып, тұрақты эмоциялық жағдайға қол жеткізуге көмектеседі.
