Табиғаттың таңғажайып туындылары адамның бойында шексіз қызығушылық пен құрмет сезімін оятады. Осындай ерекше жерлердің бірі – Орталық Азия жүрегінде орналасқан табиғи ескерткіш. Ол тек көз тартарлық көріністерімен ғана емес, сонымен қатар ежелгі тарихымен де таң қалдырады. Бұл өңірдің рельефі миллиондаған жылдар бойы қалыптасып, өзіне тән сұлулық пен қайталанбас пішіндерге ие болған. Қазақстан аумағындағы ең көрнекті табиғи мекендердің бірі – Шарын шатқалы. Төменде осы ерекше өңір туралы 28 қызықты мәлімет ұсынылады, олар сіздің бұл шатқал жайлы біліміңізді тереңдете түседі.
- Шарын шатқалы Қазақстанның оңтүстік-шығысында, Алматы қаласынан шамамен 200 шақырым жерде орналасқан. Бұл оны бір күндік сапар үшін қолайлы бағытқа айналдырады.
- Шатқалдың ұзындығы шамамен 154 шақырымды құрайды, ал тереңдігі кей тұстарда 300 метрге дейін жетеді. Оның ауқымы мен кеңдігі келген адамды бірден баурап алады.
- Геологиялық құрылымдарының жасы 12 миллион жылдан асады. Шатқал қабырғаларындағы жыныстар ежелгі дәуірлердің куәсіндей.
- Ең танымал бөлігі – «Қамалдар аңғары» деп аталады, ұзындығы шамамен 2 шақырым. Бұл жерде жартастар ертегі сарайының мұнаралары мен қабырғаларына ұқсайды.
- Жартастар мен тастар уақыт өте жел, су және күн сәулесінің әсерінен қашалып, адам мен жануар бейнелеріне ұқсайтын пішіндерге айналған.
- Шарын шатқалы 2004 жылы құрылған Шарын ұлттық табиғи паркі аумағында орналасқан. Бұл қорықтық мәртебе табиғатты қорғау мен экотуризмді дамытуға мүмкіндік береді.
- Шатқал аумағында сирек кездесетін өсімдіктер мен жануарлар мекендейді. Олардың кейбірі Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген.
- Мұнда өсетін ең ерекше өсімдіктердің бірі – согдийлік ясен жапырақты шетен. Бұл – мұз дәуірінен аман қалған, тек осы жерде сақталған реликт ағаш.
- Аймақтағы климат – күрт континенттік. Жазда температура 40 градусқа дейін көтерілсе, қыста −10 градусқа дейін төмендеуі мүмкін.
- Келушілердің басым бөлігі көктем мен күз мезгілін таңдайды, бұл кезде ауа райы жайлы әрі табиғат ерекше көркем болады.
- Шарын шатқалына өздігінен де, экскурсия арқылы да баруға болады. Алматыдан шығатын бағыттар шетелдік туристер арасында кең танымал.
- «Қамалдар аңғарында» ұзындығы 3 шақырымға жуық жаяу жүргінші жолы салынған. Бұл маршрут арқылы көрікті орындарды жақыннан тамашалауға болады.
- Шатқал түбінен Шарын өзені ағып өтеді, ол бүкіл шатқалдың қалыптасуына үлкен үлес қосқан.
- Өзен кей жерлерде сарқырамалар мен ағындар құрап, шатқал көрінісіне ерекше әр береді.
- Туристер шатқал маңында шатыр тігіп, түнеуге рұқсат алған. Түнгі аспан мен жұлдызды көк аспан бұл жердің сұлулығын арттыра түседі.
- Күн ыстық әрі ауасы құрғақ болғандықтан, барған кезде су, күннен қорғайтын бас киім мен крем алып шығу маңызды.
- Бұл аймақ сейсмикалық белсенділіктің ықпалында болғанымен, туристер үшін қауіпсіз.
- Шатқал қабырғаларының түсі күннің шығуы мен батуы кезінде өзгереді. Таңда қызғылт, ал кешке қарай қызыл реңктерге боялады.
- Бұл жерде жиі фотосессиялар, бейнебаяндар мен фильмдер түсіріледі. Табиғи декорациялар кез келген кадрды ерекше етеді.
- Қыс мезгілінде шатқалды қар жамылып, ерекше көрініс тудырады. Бұл кезде табиғаттың тыныштығы сезіледі.
- Ұлттық парктің аумағына кіру үшін экологиялық төлем алынады. Жиналған қаражат инфрақұрылымды дамыту мен табиғатты қорғауға бағытталады.
- Жол бойында орнатылған тақтайшалар мен ақпараттық белгілер саяхаттаушыларға шатқал туралы мәліметтер алуға көмектеседі.
- Шарын шатқалы экотуризмді дамыту жобасының бір бөлігі ретінде қарастырылып отыр. Бұл бағытта табиғатқа зиян келтірмей, сапалы демалыс ұйымдастыру көзделген.
- Шатқал маңынан ежелгі адамдардың құралдары мен тұрақтары табылған. Бұл аймақ мыңдаған жылдар бойы адамдар мекендегенін дәлелдейді.
- Шатқалдың кей бөлігінде қатты жел тұрады, әсіресе тар өткелдерде. Бұл жел ерекше дыбыстар шығарып, табиғаттың дауысын еске салады.
- Жартастар арасында эхо жақсы естіледі. Келушілер жиі айқайлап, өз дауыстарының қайтқанын тыңдауды қызық көреді.
- Шатқалдың жоғарғы жағынан тамашалау ерекше әсер қалдырады. Биіктен ашылатын панорамалық көріністер жанды баурап алады.
- Көптеген адамдар бұл жердің ерекше энергиясы барын айтады. Мұнда келген жан ішкі тыныштық пен шабыт алатынын сезінеді.
Шарын шатқалы – тек табиғи сұлулық емес, сонымен қатар Жер тарихының тірі куәгері. Ол адамға табиғаттың күшін, уақыттың ауқымын және мәңгіліктің құпиясын сезінуге мүмкіндік береді. Мұндай жерлерді тек тамашалап қана қоймай, қорғап сақтау – баршамыздың ортақ міндетіміз. Қазақстандағы бұл табиғи жауһар жаһандық деңгейде лайықты бағалануы тиіс.
