Сулы-батпақты өсімдіктер экожүйе тепе-теңдігін сақтауда ерекше рөл атқарады. Олар су айдындарын көркейтіп қана қоймай, су құрамын тазалап, тіршілік иелері үшін қолайлы орта қалыптастырады. Әсіресе сужапырақтар өзінің әсемдігімен және биологиялық ерекшеліктерімен көпшілікті таңдандырады. Бұл өсімдік түрі ғасырлар бойы суретшілерге, ақындарға, зерттеушілерге шабыт берген. Алайда оның сыртқы сұлулығы артында күрделі құрылым мен экологиялық маңызы зор процестер жасырынып жатыр. Төменде сужапырақтарға қатысты ең қызықты және танымдық деректер берілген.
- Сужапырақтар Жер шарының барлық дерлік құрлықтарында өседі. Тек мәңгі мұз басқан өңірлерде ғана кездеспейді.
- Бұл өсімдіктің ғылыми атауы – нимфея. Ол грек мифологиясындағы су перілерімен байланысты сөзден шыққан.
- Әлемде сужапырақтың шамамен 50-ге жуық түрі бар. Олар жапырақ пішіні, гүл түсі мен өсу ортасына қарай ерекшеленеді.
- Кейбір түрлерінің гүлдері 30 сантиметрден аса диаметрге жетеді. Әсіресе тропикалық белдеуде алып гүлдер жиі кездеседі.
- Сужапырақтар тек тұнық немесе баяу ағып жатқан суларда өседі. Тез ағынды жерлерде тамыр жүйесі орнығып үлгермейді.
- Тамырсабақтары тұнбаққа терең еніп өседі. Бұл өсімдікке беріктік пен тұрақты қорек алуға мүмкіндік береді.
- Жапырақтары су бетінде қалқып тұрады. Олар су бетін көлеңкелеп, судың қатты қызуына жол бермейді.
- Жапырақтарының үстіңгі беті балауыз қабатымен қапталған. Бұл суды тебуге мүмкіндік беріп, жапырақтың батпауы үшін қажет.
- Сужапырақ гүлдері тек күндіз ашылады. Түнде олар жабылып, ішкі құрылымын ылғал мен салқыннан қорғайды.
- Кейбір түрлері бар-жоғы 3–4 күн ғана гүлдейді. Содан кейін гүл жапырақшалары түсіп, тұқым түзіле бастайды.
- Гүлдерді тозаңдандыруда көбінесе жәндіктер рөл атқарады. Түсі мен иісі оларды тартудың негізгі тәсілі саналады.
- Белгілі бір түрлерінде термогенез құбылысы байқалады. Олар гүлдің ішкі температурасын арттырып, хош иісті күшейтеді.
- Сужапырақ тұқымдары суда жүзе алады. Бұл олардың кең таралуына жол ашады.
- Жас жапырақтар оралған күйде су бетіне шығады. Олар толық ашылғанша сыртқы әсерлерден қорғалады.
- Сужапырақтар сәндік мақсатта да жиі өсіріледі. Әсіресе бақ тоғандары мен жасанды су қоймаларында көркем көрінеді.
- Дәстүрлі халық медицинасында тамыр бөлігі пайдаланылады. Ол тері ауруларына қарсы ем ретінде қолданылған.
- Кейбір түрлері Қызыл кітапқа енгізілген. Олар тіршілік ортасының бұзылуынан және судың ластануынан жойылу қаупінде тұр.
- Жапырақтары шабақтар мен бақалар үшін қауіпсіз баспана. Бұл табиғи қорған оларды жыртқыштардан сақтайды.
- Француз суретшісі Клод Моне сужапырақ гүлдерінен шабыт алған. Оның атақты суреттері әлемдік бейнелеу өнерінің жауһарына айналды.
- Бұл өсімдік фотосинтез процесі арқылы суға оттегі бөледі. Осылайша, су тіршілігіне қажетті газ мөлшері қамтамасыз етіледі.
- Азия мәдениетінде сужапырақтар тазалық пен рухани кемелдіктің нышаны саналады. Олар жиі символдық мәнге ие бейне ретінде қолданылады.
- Кейбір түрлерінің иісі жағымсыз болуы мүмкін. Бұл – белгілі жәндіктерді, мысалы, қоңызықтарды тарту үшін қажет бейімделу.
- Сужапырақ сабағы іші қуыс. Мұндай құрылым толқынды суға икемделуге мүмкіндік береді.
- Олар қыс мезгілінде судың астында қыстай алады. Егер түбіндегі су толық қатпаса, тамырсабақтар тіршілігін жалғастырады.
- Белгілі бір жағдай жасалса, үй жағдайында да өсіруге болады. Ол үшін терең әрі кең су ыдысы қажет.
- Сужапырақ – табиғи сұлулықтың ғана емес, су ортасындағы тепе-теңдіктің кепілі. Онсыз су экожүйесінің тіршілігі әлсіреп, өзгеріске ұшырайды.
Сужапырақтар – су әлемінің көзтартар көркі ғана емес, ол – экожүйенің ажырамас бөлігі. Олар тіршілік үшін маңызды процестерге қатысып, көптеген жануарлар мен өсімдіктердің өміріне тікелей әсер етеді. Табиғаттың осындай нәзік және күрделі тетіктерін зерттеу арқылы біз қоршаған ортаның мәнін тереңірек түсіне аламыз.
