Мазмұны
Адам күн сайын бірнеше нұсқаның арасынан таңдау жасауға мәжбүр болады. Кейбір шешімдер оңай қабылданса, енді біреулері уақыт пен ойлануды талап етеді. Уақыт шектеулі болғанда дұрыс таңдау жасау ерекше маңызға ие. Қателік қаржылық шығынға ғана емес, психологиялық тепе-теңдіктің бұзылуына да әкелуі мүмкін. Сондықтан жылдам әрі дұрыс әрекет ету дағдысы жұмыста да, күнделікті өмірде де бағаланады. Мұндай қабілетті дамыту үшін белгілі бір дағдыларды қалыптастыру және тиімді тәсілдерді қолдану қажет.
Жылдам таңдаудың негізгі қағидалары
Күрделі жағдайларда абдырап қалмас үшін қарапайым ережелерді ұстанған жөн. Олар стрессті азайтып, артық күмәннан сақтайды.
- мақсатты анықтау және соңғы нәтижені есте сақтау;
- «80-ге 20» қағидасын қолдану, яғни мінсіз емес, жеткілікті жақсы шешім қабылдау;
- тәжірибеге сеніп, жиналған білімге сүйену;
- артық талдаудан қашу, себебі ол әрекетті кейінге қалдыруға әкеледі;
- ойлануға шектеулі уақыт бөлу, энергияны босқа жұмсамау.
Бұл тәсілдер өнімділікке бағыттап, сенімді қимылдауға мүмкіндік береді.
Жаттығу әдістері
Дұрыс шешімге тезірек келу үшін адам өзін алдын ала дайындауы қажет. Бұл қабілетті дамытатын бірнеше тиімді әдіс бар.
- Сын тұрғысынан ойлауды жетілдіру. Мәселені әр қырынан қарастыру күрделі жағдайда да жол табуға көмектеседі. Мұны аналитикалық материалдар оқу, пікірталастарға қатысу және баламаларды салыстыру арқылы дамытуға болады.
- Интуициямен жұмыс істеу. Көбіне алғашқы әсер ұзақ ойланудан гөрі шындыққа жақын болады. Ішкі дауысты жақсырақ сезіну үшін өткен тәжірибені талдап, ол қаншалықты ақталғанын бақылау қажет.
- Сценарийлерді жоспарлау. Әр түрлі нәтижелерді алдын ала болжау күтпеген жағдайға дайындықты арттырады. Неғұрлым көп нұсқа қарастырылса, өмірде таңдау соғұрлым жеңіл болады.
- Ұсақ шешімдерді жиі қабылдау. Қарапайым тапсырмаларға тез жауап беру қабілетті шынықтырады. Уақыт өте келе бұл дағды маңызды мәселелерге де қолданылады.
Осындай дайындық сенімділік қалыптастырып, нәтижелі әрекет етуге үйретеді.
Жиі кездесетін қателер және олардан сақтану
Кейде адамдар білімнің жетіспеуінен емес, зиянды әдеттерден қателік жібереді. Тиімділікті арттыру үшін мынадай қателіктерден қашқан жөн.
- тек эмоцияға сүйеніп, фактілерді елемеу;
- шешімді кейінге қалдырып, «мінсіз сәтті» күту;
- шаршау немесе ашу үстінде таңдау жасау;
- тек басқа пікірге сеніп, жеке басымдықтарды ұмыту;
- тәуекелді асыра бағалап, мүмкіндіктен бас тарту.
Бұл қателіктерден аулақ болу ойлану уақытын қысқартып, нәтиженің сапасын арттырады.
Өмірде қолдану
Жылдам әрі дұрыс әрекет ету тек жұмыста ғана емес, тұрмыста да қажет. Бұл қабілетті әр салада қолдануды үйренген маңызды.
- Кәсіби ортада. Жылдам реакция бәсекелестік жағдайда алға шығуға көмектеседі. Міндеттерді кідіріссіз орындайтын қызметкерлер әрқашан жоғары бағаланады.
- Жеке өмірде. Кейде эмоцияға беріліп шешім қабылдау керек болады, мысалы, жанжал кезінде. Сабыр сақтап, ойланылған қадам жасау қарым-қатынасты нығайтады.
- Төтенше жағдайларда. Жол апаты немесе күтпеген қиындық кезінде шешімнің жылдамдығы мен дұрыстығы нәтижеге тікелей әсер етеді.
Тәжірибе көрсеткендей, мұндай дағдылар өмір сапасын тұтас жақсартады.
Жылдам әрі дұрыс шешім қабылдау біртіндеп қалыптасатын қабілет. Ол талдау, интуиция және өзін-өзі тәртіпке келтірудің үйлесуін талап етеді. Негізгі қағидаларды үйреніп, үнемі жаттығу арқылы сенімді әрекет етуге болады. Жиі кездесетін қателіктерден сақтану ойлану уақытын қысқартады. Уақыт жоғалтпай таңдау жасай білу адамға жұмыста, қарым-қатынаста және күнделікті өмірде артықшылық береді. Бұл тәсіл күш-қуатты үнемдеп қана қоймай, мақсаттарға тиімді жетуге жол ашады.
