Мазмұны
Ауыз қуысындағы саулық адамның жалпы денсаулығы мен өмір сапасына тікелей әсер етеді. Қызыл иектің қабынуы – тамақ жеу кезіндегі жайсыздықпен қатар, күрделі дерттердің белгісі болуы да мүмкін. Қызару, ісіну, қан кету мен тіс тазалау кезіндегі ауыру сезімі – қабынудың алғашқы белгілері. Уақытында емделмесе, бұл жағдай созылмалы сипат алып, тіс түбірі мен жақ сүйегіне зиян келтіруі ықтимал. Абырой болғанда, қызыл иектегі қабынуды жеңілдетудің және оның асқынуына жол бермеудің бірнеше тиімді жолы бар. Бұл мақалада қабынуға қарсы әрекет ету жолдары мен қызыл иек саулығын сақтауға көмектесетін тәсілдер ұсынылады.
Уақтылы қабылданған шаралар қабынуды ерте кезеңде тоқтатуға және ұзақ емдеусіз саулықты қалпына келтіруге көмектеседі.
Қабынудың негізгі себептері
Мәселені шешу үшін алдымен оның түпкі себебін анықтау қажет. Қызыл иек көбіне дұрыс күтім болмаған кезде немесе ағзада басқа ауытқулар болғанда қабынады.
Кең таралған себептер:
- тіс тасының және бляшканың жиналуы;
- ауыз қуысының жеткіліксіз гигиенасы;
- тым қатты немесе сапасыз тіс щёткасын қолдану;
- темекі тарту және тәттіні шамадан тыс пайдалану;
- гормондық өзгерістер мен дәрумен жетіспеушілігі;
- тіс жарақаты немесе сапасыз протездер;
- иммунитеттің әлсіреуі немесе қатар жүретін аурулар.
Негізгі себепті жоймай, қабынуды түбегейлі емдеу мүмкін емес.
Үй жағдайында алғашқы көмек
Қабыну жаңа басталса, оны ерте кезеңде жеңілдету үшін үй жағдайында тиімді әрекет жасауға болады.
Төмендегі тәсілдер көмектеседі:
- тісті және тілдің бетін жұмсақтықпен, бірақ үнемі тазалау;
- жұмсақ қылшықты, ұшы дөңгеленген щётка таңдау;
- тым ыстық, ащы немесе қатты тағамнан уақытша бас тарту;
- тәтті мен қышқыл өнімдерді азайту;
- ауызды антисептикалық ерітінділермен шаю.
Мұндай күтім қабынған тінге түсетін жүктемені азайтады әрі сауығуды тездетеді.
Қабынуға қарсы дәріханалық құралдар
Арнайы дәрілер қабынуды азайтып, ауырсынуды басуға және инфекцияның таралуын тоқтатуға көмектеседі. Көпшілігі рецептсіз сатылады.
Ең жиі қолданылатын құралдар:
- Қабынуға қарсы гельдер мен майлар. Ауырсынуды азайтып, ісікті басып, жазылуды тездетеді. Мысалы: «Холисал», «Метрогил дента», «Камистад».
- Антисептикалық шайғыш ерітінділер. Ауыздағы зиянды бактерияларды жойып, инфекцияның таралуына жол бермейді. Тамақтан кейін және ұйқы алдында қолданған жөн.
- Қабынуға қарсы таблеткалар немесе спрейлер. Қызарған және ісінген тінге әсер етеді. Нұсқаулық бойынша ғана қолдану керек.
- Дәрілік шөптерден жасалған фитопрепараттар. Жұмсақ әсер береді және ұзақ қолдануға жарамды. Танымал түрлері: түймедақ, шалфей, емен қабығы.
- Иммунитетті күшейтетін дәрумендер мен кешендер. Қызыл иектің саулығын арттырып, ағзаның қорғанысын нығайтады.
Медикаменттерді қолданбас бұрын тіс дәрігерінен кеңес алған дұрыс.
Табиғи тәсілдер мен халықтық емдер
Кейбір халықтық құралдар да қабынуға қарсы әсер ете алады. Олар дәрі-дәрмекпен қатар қосымша ем ретінде тиімді.
Пайдасы бар әдістер:
- түймедақ, шалфей немесе календула қайнатпаларымен шаю;
- жылы суда ерітілген тұз бен сода ерітіндісі;
- алоэ шырыны немесе жолжелкен жапырағынан компресс жасау;
- таза саусақпен немесе жұмсақ щёткамен қызыл иекті жеңіл уқалау;
- емен қабығының тұнбасын нығайтқыш ретінде қолдану.
Бұл әдістер ұзақ уақыт бойы халық арасында кең қолданылып келеді, бірақ тұрақтылық пен мұқияттылық қажет.
Қай кезде дәрігерге қаралу керек
Кейбір жағдайларда үй жағдайындағы ем нәтиже бермейді. Егер жағдай нашарласа немесе қосымша белгілер пайда болса, дереу тіс дәрігеріне жүгінген жөн.
Төмендегі белгілер болса, маман кеңесі қажет:
- Қабыну 5–7 күннен артық сақталады. Бұл жасырын инфекция не асқынудың белгісі болуы мүмкін.
- Ауыздан жағымсыз иіс шыға бастайды. Көбіне іріңнің жиналуынан немесе бактерия ошақтарынан болады.
- Қызыл иек тіпті жеңіл жанасқанда қанайды. Мұндай белгі гингивит немесе пародонтиттің дамып жатқанын білдіруі мүмкін.
- Тістер босап, қозғалғыш бола бастайды. Бұл пародонт тіндерінің зақымдануының белгісі.
- Бет ісіп, дене қызуы көтеріліп, шайнау кезінде қатты ауырады. Мұндай жағдайда шұғыл ем қажет.
Маманға неғұрлым ерте жүгінсеңіз, асқынудың алдын алу мүмкіндігі соғұрлым жоғары.
Қызыл иектегі қабыну – уақытша жайсыздық емес, ағзада ауыз қуысында бұзылу барысының белгісі. Уақтылы шара қолдану, дұрыс күтім және салауатты дағды қабынуды бастапқы сатысында-ақ тоқтатуға көмектеседі. Үй жағдайындағы табиғи әдістер мен дәріханалық құралдар жеңіл және орташа дәрежелі қабынуды тиімді баса алады. Алайда жағдай ушыға түссе, маман көмегіне жүгінуді кейінге қалдыруға болмайды. Жүйелі гигиена, теңгерімді тамақтану және алдын алу шаралары – сау қызыл иектің және нық сенімді күлкінің кепілі. Ауыз қуысына күтім жасау – жалпы саулыққа жасалған маңызды қадам.
