Табиғаттағы әрбір ағзаның құрылымы мен қызметі – эволюцияның нәзік әрі дәл үйлесімінің жемісі. Жануарлардың дене бөліктерінің ішінде көпшілік аса мән бермейтін, алайда ерекше қызмет атқаратын мүшелердің бірі – құйрық. Ол кейде тепе-теңдік сақтау, кейде қорғану, кейде қарым-қатынас құралы ретінде әрекет етеді. Түрлі жануарларда құйрықтың пішіні, ұзындығы мен қозғалысы әртүрлі болғанымен, барлығы да ортақ бір мақсатқа – бейімделуге қызмет етеді. Бұл мақалада құйрықтың жануарлар өміріндегі рөлі мен ерекше қасиеттері туралы қызықты деректерді ұсынамыз.
- Кенгуру құйрығын үшінші аяқ ретінде пайдаланады. Ол қозғалғанда құйрығына сүйеніп, тепе-теңдігін сақтап, ұзақ әрі сенімді секіруге мүмкіндік алады.
- Оңтүстік Америка маймылдарының құйрығы – қармауға бейімделген мүше. Олар ағаш бұтақтарына оралып, бүкіл салмағын сол арқылы ұстай алады.
- Мысықтар құйрығы арқылы тепе-теңдікті сақтайды. Әсіресе биік жерден секіргенде немесе тез бұрылғанда құйрық «руль» қызметін атқарады.
- Тиіндер ұшу кезінде құйрығын парашют ретінде қолданады. Бұл оларға секіргенде бағытты дәл таңдауға және жеңіл қонуға көмектеседі.
- Иттер құйрық арқылы көңіл күйін білдіреді. Оның бұлғалауының жылдамдығы мен бағыты иттің қуанышы, қорқынышы немесе алаңдаушылығы жайлы ақпарат береді.
- Кейбір геккондар құйрығында май қорын сақтайды. Аштық кезінде бұл қор жануарға өмірін жалғастыруға көмектеседі.
- Көптеген кесірткелер қауіп төнген сәтте құйрығын тастап кетеді. Бұл жыртқышты жаңылыстырып, жануардың қашып құтылуына жағдай жасайды.
- Бегемоттар құйрығымен санитарлық мақсатта қызмет атқарады. Дәрет кезінде құйрығын айналдырып, қалдықтарды аумаққа шашыратады, бұл – аумақ белгілеудің бір тәсілі.
- Сиырлар құйрығы арқылы масалар мен шыбындардан қорғана алады. Бұл – жайылым кезінде тыныштық сақтаудың бір жолы.
- Тауыс құйрығы ұрғашыны қызықтыруда маңызды рөл атқарады. Ашылған қауырсындар еркек құстың денсаулығы мен күшін көрсетеді.
- Шаяндар құйрығын қорғаныс құралы ретінде пайдаланады. Оның көмегімен уын жауына енгізіп, қауіптен қорғана алады.
- Тышқандар құйрығы арқылы дене температурасын реттейді. Сондай-ақ ол тепе-теңдікті сақтап, белгілі бір эмоцияны білдіру үшін қолданылады.
- Лемурлардың құйрығы топ ішіндегі байланыс құралы. Қара-ақ сақиналар алыстан байқалып, топ мүшелерінің бір-бірін көз жазбай қадағалауына көмектеседі.
- Теңіз итбалықтары жүзу кезінде құйрығымен бағыт алады. Ол артқы жүзбе аяқтардың қозғалысын үйлестіріп отырады.
- Кейбір жыландар құйрығымен жемтігін қызықтырады. Мысалы, кейбір гадюка түрлері құйрығын құрт секілді қимылдатып, ұсақ жануарларды өзіне тартады.
- Варандар құйрығын қамшы ретінде қолданады. Қатты серпілген соққы қарсыласын шошытып, өзін қорғауға жағдай жасайды.
- Жазда жылқылар құйрығын үздіксіз қозғалтып тұрады. Бұл маса мен шыбындардан сақтанып, терісін жарадан қорғайды.
- Крокодилдер құйрығы арқылы суда қуатты итеріліс жасайды. Бұл оларға тез жылдамдық алып, үнсіз жыртқышқа айналуға көмектеседі.
- Кейбір маймылдар ұйықтағанда құйрығын денесіне тигізіп жатады. Бұл – жылуды сақтау мен өзін қауіпсіз сезінудің бір жолы.
- Панголиндердің құйрығы мүйізді қабыршақпен жабылған. Ол қорғаныс пен ағашқа өрмелеу кезінде тірек ретінде қолданылады.
- Балықтардың негізгі қозғалтқыш күші – құйрық жүзбе қанаты. Оның серпімді қозғалысы арқылы балық алға жылжиды.
- Ақ аюлардың құйрығы өте қысқа. Бұл ерекшелік қатты суықта жылуды жоғалтпау үшін қажет.
- Түйелер құйрығымен құм мен шаңнан көзін қорғайды. Ыстық аймақта бұл маңызды бейімделу түрі болып есептеледі.
- Кейбір құстар жұптасу кезінде құйрығын ерекше түрде көрсетеді. Бұл – ұрғашының назарын аударып, үстемдігін дәлелдеудің амалы.
Бұл деректер құйрықтың жануарлар өмірінде тек әшекей емес, маңызды қызмет атқаратынын дәлелдейді. Табиғат әрбір бөлшекті белгілі бір мақсатпен жаратқан. Жануарлар дүниесін зерттеу арқылы біз тіршілік иелерінің таңғажайып бейімделу қабілетін, қорғаныс амалдарын және күрделі мінез-құлқын түсіне түсеміз. Құйрық – соның бір ғана мысалы.
