Лемурлар – Мадагаскардың ерекше жануарлары, өзіне тән мінез-құлқы мен тұрмысымен өзгешеленетін табиғат ғажайыптары. Бұл сирек приматтар көп жылдан бері зоологтар мен саяхатшылардың қызығушылығын оятып келеді. Олардың сыртқы келбеті, өмір салты және әлеуметтік құрылымы оларды әлемдегі ең қызықты жануарлардың біріне айналдырады. Лемурларды зерттеу табиғаттың алуан түрлілігін, сонымен бірге оның осал екенін тереңірек түсінуге мүмкіндік береді. Жыл сайын осы жануарларға деген қызығушылық артып келеді, өйткені Мадагаскар – лемурлар табиғи жағдайда кездесетін жалғыз жер.
- Лемурлар тек Мадагаскар аралында және оның маңындағы ұсақ аралдарда ғана кездеседі. Олар құрлықта өмір сүрмейді.
- Бұл жануарлардың атауы латынның «lemures» сөзінен шыққан, яғни «түнгі рухтар» немесе «елестер» дегенді білдіреді. Атау лемурлардың жұмбақ бейнесі мен түнде белсенді болатын түрлеріне байланысты пайда болған.
- Мадагаскарда лемурлардың жүзге жуық түрі бар, жаңа түрлер әлі де табылып жатады.
- Ең ірі лемур – индри, оның ұзындығы бір метрге дейін жетуі мүмкін.
- Ең кішкентай лемур – тінтуір лемур, ол әлемдегі ең ұсақ примат саналады. Оның салмағы алпыс грамнан аспайды.
- Көптеген лемур түрлерінің көзі өте үлкен. Бұл оларға қараңғыда көруіне көмектеседі әрі түнде белсенді өмір сүруге мүмкіндік береді.
- Лемурлардың құйрығы денесінен ұзын әрі секіргенде тепе-теңдікті ұстап тұруға көмектеседі.
- Олардың көпшілігі аналықтар басқаратын топпен өмір сүреді. Мұндай матриархат приматтар арасында өте сирек кездеседі.
- Лемурлар бір-бірімен дыбыс, иіс және мимика арқылы байланысады. Арнайы бездері арқылы аумаққа иіс белгілейді.
- Кейбір түрлері бір секірісте он метрге дейін ұша алады. Бұл қабілет оларға ағаш бұтақтары арасында тез қозғалуға мүмкіндік береді.
- Лемурлар жеміс, жапырақ, гүл және жәндіктермен қоректенеді. Олардың рационында өсімдік өнімдері басымырақ.
- Көптеген түрлерде көбею маусымы жаңбырлы кезеңге сәйкес келеді. Осы уақытта мінез-құлқы мен белсенділігі өзгереді.
- Көптеген лемур түрлері Қызыл кітапқа енгізілген және орманның жойылуына байланысты жойылу қаупінде тұр.
- Лемурлар бет-әлпет қимылдары мен дауыстық белгілер арқылы көптеген эмоцияны білдіре алады.
- Аналықтар көбіне топты қорғауда белсенді рөл атқарады және аумаққа қауіп төнсе, алғашқы қорғанысқа шығады.
- Қоршаған орта өзгерсе, лемурлар қатты күйзеліске ұшырап, бұл олардың көбеюіне әсер етуі мүмкін.
- Лемурлар ұяны ағаш діңіндегі қуысқа, бұтаққа немесе жыртқыштар жоқ жерде жерге де сала алады.
- Кейбір түрлер құрғақшылық кезеңін аман өткізу үшін қысқа мерзімді ұйқыға кетеді.
- Қауіп төнгенде кейбір түрлердің жүнінің түсі мезгілге қарай өзгереді – бұл өзін қорғаудың бір жолы.
- Лемурлар бір-бірінің жүнін тазартып, әлеуметтік байланысты күшейтеді.
- Кейбір топтарда күрделі иерархия қалыптасады, мәртебе тек жасына емес, мінезіне де байланысты.
- Аталықтар иіс пен айқай арқылы назар аударып, аналықтардың көңілін табуға тырысады.
- Лемурлардың кейбір түрлері күндіз, ал басқалары түнде белсенді өмір сүреді. Бұл әр түрдің табиғи ортадағы бәсекеден қашуына көмектеседі.
- Лемурлардың есте сақтау қабілеті өте жақсы дамыған. Олар азықтың қай жерде барын және қауіп бар жерлерді ұмытпайды.
- Кейбір түрлері бірнеше шақырымға жететін қатты дыбыс шығара алады. Бұл орман ішінде туыстарын тез табуға мүмкіндік береді.
- Ерекше бездерінің химиялық құрамы әр топтың мүшесін бір-бірінен ажыратуға көмектеседі.
- Лемурлар – Мадагаскар экожүйесінің ажырамас бөлігі. Олар өсімдіктерді тозаңдандырып, тұқым таратады.
- Лемурлар табиғатта 20 жылға дейін, ал қолда ұсталғанда 30 жылға дейін өмір сүре алады.
- Мадагаскар халқының аңыздарында лемурлар қасиетті жануар саналып, олардың бейнесі халық шығармашылығында жиі кездеседі.
- Лемурларды қорғау үшін табиғат жанашырлары түрлі бағдарламалар жасап, мекенін қалпына келтіруге күш салады.
Лемурлар – Мадагаскар табиғатының байлығы мен нәзіктігін көрсететін ерекше тіршілік иелері. Олардың болашағы арал ормандары мен адамдардың қамқорлығына тікелей байланысты. Лемурларды зерттеу мен қорғау экожүйенің тепе-теңдігін сақтауға және жаңа ғылыми жаңалықтарға жол ашады.
