Мазмұны
Тау – еркіндік пен тыныштықтың, табиғатпен үйлесімнің бейнесі. Жаяу жорық тек физикалық белсенділік емес, сонымен қатар рухани серпіліс пен жаңа әсерге толы саяхат бола алады. Алайда мұндай сапарға аттанбас бұрын мұқият дайындалу қажет. Тау – тұрақсыз ауа райы, күрделі жер бедері және шалғайлық секілді факторлармен қауіпті болуы мүмкін. Қауіпсіздік пен жайлылықты қамтамасыз ету үшін жорыққа жоспарлы әрі саналы түрде қарау өте маңызды. Төменде жорық алдында ескерілетін негізгі қадамдар мен пайдалы кеңестер ұсынылады.
Маршрутты дұрыс таңдау
Жоспарлауды бағытты нақтылаудан бастаған жөн. Бұл сізге жүктемені бағалауға, қажетті жабдықтарды анықтауға және уақытты тиімді бөлуге көмектеседі.
Маршрут таңдағанда мынадай факторларға мән беріңіз:
- өзіңіздің және серіктестеріңіздің физикалық дайындығы мен тәжірибесі;
- бағыттың ұзақтығы мен биіктік айырмашылықтары;
- су көздерінің, баспананың, жолдың болуы;
- маусым мен ауа райының ерекшеліктері;
- танымалдығы және байланыс желісінің қолжетімділігі.
Алғашқы жорықтар үшін белгіленген және жиі қолданылатын бағыттарды таңдаған қауіпсіз.
Физикалық дайындық
Тауда тіпті қысқа көтерілістің өзі төзімділік пен бұлшықет күшін қажет етеді. Дайындықтың жеткіліксіздігі шаршау мен жарақатқа әкелуі мүмкін.
Төмендегі жаттығулар пайдалы болады:
- Арқада рюкзакпен жүру. Мұндай жаттығу омыртқа мен иық бұлшықеттерін күшейтеді.
- Жүйелі кардио. Жеңіл жүгіру, велотренажёр, жүзу жүрек-тамыр жүйесіне оң әсер етеді.
- Тепе-теңдікке арналған жаттығулар. Йога немесе арнайы құралдармен жаттығу үйлестіру қабілетін дамытады.
- Созылу. Буын икемділігі қозғалысты жеңілдетіп, жарақаттан сақтайды.
- Баспалдақпен көтерілу. Бұл жаттығу нақты жорық кезіндегі жүктемеге ұқсас келеді.
Жақсы физикалық қалып – қауіпсіз және ләззатқа толы жорықтың кепілі.
Киім мен құрал-жабдықтар
Сапарға қажет заттар ауа райына, маршруттың ұзақтығына және жер бедеріне қарай таңдалуы тиіс. Артық жүк қозғалысты қиындатса, қажетті нәрсенің жоқтығы қауіп төндіреді.
Қажетті заттардың тізімі:
- берік табанды, ыңғайлы треккинг аяқ киімі;
- қабаттап киюге болатын жеңіл әрі жылы киімдер;
- су және жел өткізбейтін күрте;
- бас киім мен қолғап;
- жаяу таяқшалар (треккинг таяғы);
- белдікпен бекітілетін рюкзак;
- карта, компас немесе GPS;
- қосалқы батареясы бар басфонарь;
- құралдар жиынтығы мен шағын жөндеу жинағы.
Бұл заттарды жорыққа дейін тексеріп, киіп көріп, үйлесімділігіне көз жеткізу қажет.
Тамақ пен су қоры
Таудағы рацион – энергия көзі. Ол жеңіл, қоректік және ұзақ уақыт сақталатын болуы керек.
Жолға өзіңізбен мына тағамдарды алған жөн:
- жаңғақтар мен кептірілген жемістер;
- қуаттандыратын батончиктер;
- дайын ботқа мен көже;
- қара шоколад пен бал;
- термостағы шай мен жылы су;
- электролит ерітінділері;
- бөтелкедегі су немесе сүзгіш құрал.
Суды үнемі ішіп тұру қажет. Биіктікте ағза тез сусызданады, бұл шаршау мен бас айналуға әкелуі мүмкін.
Қауіпсіздік ережелері
Тау – сұлулығымен қатар, тосын жағдайларымен де қауіпті аймақ. Сондықтан сақтық шараларын алдын ала қарастырған жөн.
Қауіптің алдын алу үшін:
- Бағытыңыз туралы жақындарыңызға хабарлаңыз. Қайда баратыныңызды, қай күні оралатыныңызды айтып кетіңіз.
- Ауа райын тексеріңіз. Жаңбыр, жел немесе тұман – қозғалысты күрделендіретін факторлар.
- Дәрі-дәрмек қобдишасын дайындаңыз. Оның ішінде антисептик, таңғыш, ауырсынуға қарсы және аллергияға қарсы дәрілер болуы тиіс.
- Жалғыз барудан аулақ болыңыз. Тәжірибелі болсаңыз да, серікпен жүрген қауіпсіз.
- Қарқыныңызды бақылаңыз. Артық күш жұмсау жарақатқа, әсіресе түсу кезінде, әкелуі мүмкін.
Саналы дайындық арқылы кез келген қауіптің алдын алуға болады.
Қосымша кеңестер
Ұсақ-түйек болып көрінетін заттар жорықта шешуші рөл атқарады. Мұндай ұқыптылық тәжірибені қалыптастырады.
Есте сақтаңыз:
- рюкзакты барынша жеңіл ұстаңыз – әр килограмм маңызды;
- қоқыс пакетін ұмытпаңыз – табиғатты таза ұстау міндет;
- барлық құрылғыларды алдын ала қуаттаңыз;
- күннен қорғайтын көзілдірік пен крем алыңыз;
- бірқалыпты жылдамдықпен қозғалыңыз, күшіңізді дұрыс бөліңіз.
Тау жорығы – тек шыңға жету ғана емес, өз-өзіңізді тану мен шыңдау жолы.
Тауға жорық – адамның табиғатпен үндесіп, ішкі мүмкіндіктерін танып, рухани демалуына жол ашатын ерекше тәжірибе. Бірақ таудың сыйы мен шабытына лайық болу үшін оған дұрыс дайындық қажет. Алдын ала жоспарлау, физикалық қалыпты сақтау, қажетті заттарды дұрыс жинау – сәтті сапардың негізі. Қауіпсіздік пен жауапкершілік – әр жорықтың басты қағидасы. Табиғатты құрметтеп, өзіңізге сеніммен қарасаңыз, әр шың жаңа биіктікке бастайды.
