Африка табиғаты әртүрлілігімен, ғажайып көріністерімен және ерекше тіршілік иелерімен адамды таңғалдырады. Соның ішінде саванна – шексіз кеңістігімен, сирек кездесетін ағаштарымен және жануарлар әлемінің байлығымен ерекшеленетін табиғи аймақ. Бұл жазықтар мыңдаған шақырымға созылып, өзіне тән климаты мен тіршілік түрлерімен көз тартады. Африка саванналары – жануарлар мен өсімдіктердің өзара тепе-теңдікпен өмір сүретін мекені. Олар нәзік әрі осал экожүйе болғанымен, ғажайып бейімделу қабілетінің арқасында түрлі жағдайға төтеп бере алады. Төменде саванна туралы қызықты әрі танымдық 30 дерек ұсынылған.
- Африка саванналары құрлық аумағының шамамен 65 пайызын алып жатыр. Бұл оларды әлемдегі ең ірі табиғи аймақтардың біріне айналдырады.
- «Саванна» сөзі таино тілінен аударғанда «құрғақ жазық» дегенді білдіреді. Алайда бұл атауға қарамастан, саванна тіршілікке толы аймақ.
- Саванналар шөл мен тропиктік орман арасында орналасқан өтпелі белдеу. Мұнда жауын-шашынды және қуаң маусым айқын ауысып отырады.
- Өсімдігі көбіне биік шөптерден тұрады. Ағаштар сирек өсіп, бір-бірінен қашық орналасады.
- Саваннаның ең танымал ағашы – баобаб. Оның діңінде 120 мың литрге дейін су жиналуы мүмкін.
- Танзаниядағы Серенгети саваннасы әлемге әйгілі. Бұл жерде жыл сайын ірі жануарлар миграциясы өтеді.
- Мұнда 40-тан астам ірі сүтқоректі түрі мекендейді. Олардың қатарына піл, жираф, зебра және мүйізтұмсық кіреді.
- Жыртқыш аңдар саваннаның экожүйесінде маңызды орын алады. Арыстан, қабылан, шиебөрі азық тізбегінің жоғарғы сатысында тұр.
- Дала жануарларының тығыздығы жағынан саванналар әлемдегі алдыңғы қатарда. Бұл оларды ғылыми зерттеулер үшін ерекше аймаққа айналдырады.
- Құмырсқалар мен термиттер топырақтың құнарын арттыруда маңызды рөл атқарады. Олардың илеулері бірнеше метр биіктікке жетеді.
- Жергілікті халықтың күнкөрісі осы жермен тығыз байланысты. Олар мал шаруашылығымен және егіншілікпен айналысады.
- Табиғи өрттер саваннаның экожүйесінде маңызды орын алады. Олар ескі өсімдіктерді жойып, жаңасының өсуіне жағдай жасайды.
- Көптеген жануарлардың тіршілігі жауын маусымымен байланысты. Бұл көшу бағытына және көбею уақытына әсер етеді.
- Қуаң маусымда ауа температурасы 40 градустан асады. Жаңбырлы кезеңде жер жасыл желекке оранады.
- Баобаб пен акация – саваннаның ең танымал ағаштары. Олар аптап ыстық пен құрғақшылыққа бейімделген.
- Кейбір ағаштар тікенекті болып келеді. Бұл оларды шөпқоректі жануарлардан қорғаудың табиғи әдісі.
- Мұнда құстардың түрі өте көп. Құрамында түйеқұс, тырна, дегелек, торғай мен әнші құстар бар.
- Саванна өсімдіктері ауадағы көмірқышқыл газын сіңіріп, табиғи сүзгі қызметін атқарады.
- Бұл аймақта жәндіктердің саны көп. Кейбіреуі, мысалы, цеце шыбыны, адам өміріне қауіпті.
- Масаи сынды тайпалар табиғатпен үйлесімді өмір сүреді. Олар саванна заңдылықтарын терең түсінеді.
- Саваннада жыл сайын миллиондаған жануар миграцияға шығады. Гну мен зебра қорек іздеп жүздеген шақырым жүреді.
- Қатаң климатқа қарамастан, саванна табиғи тепе-теңдікті сақтап тұра алады. Қуаңшылық пен өрттен кейін экожүйе қайта қалпына келеді.
- Су – саваннада ең құнды ресурс. Көлдер мен бұлақтар жануарлар мен адамдар үшін тіршілік көзі.
- Кейбір пілдер су іздеп жер қаза алады. Осылайша олар өзге жануарларға да су табуға көмектеседі.
- Жирафтар мойынын қару ретінде пайдаланып, бір-бірімен шайқаса алады. Бұл – сирек кездесетін мінез-құлық түрі.
- Саваннаның сұлулығы суретшілер мен жазушыларға шабыт сыйлады. Ол Африканың символына айналған.
- Туризм саваннаның сақталуына көмектеседі. Сафари арқылы түскен табыс табиғатты қорғауға жұмсалады.
- Климаттың өзгеруі саванналарға қауіп төндіреді. Жаңбырдың азаюы мен температураның көтерілуі жердің тозуына себеп болады.
- Кейбір аймақтар ауыл шаруашылығы үшін игерілуде. Бұл жабайы табиғаттың азаюына әкеледі.
- Халықаралық бағдарламалар саваннаны сақтауға бағытталған. Бұл биоалуантүрлілікті қорғау мен тұрақты даму жобаларын қамтиды.
Африка саваннасы – бұл тек шөпті жазық емес, мыңдаған тіршілік иесі өмір сүретін күрделі экожүйе. Әрбір ағаш, әрбір жануар мен құс осы тепе-теңдіктің бір бөлігі. Табиғаттың осы кереметін сақтау – адамзаттың ортақ міндеті. Саваннаның болашағы – біздің табиғатқа деген көзқарасымыз бен әрекетімізге байланысты.
