Мазмұны
Адам есімі – тек атау ғана емес, ұлттың рухани-мәдени болмысын бейнелейтін терең мағыналы құндылық. Қазақ халқында әрбір ат қойылғанда белгілі бір мағына, тілек, үміт арту ниеті жатады. Әсіресе қыз балаларға қойылатын есімдер нәзіктікпен қатар, парасат пен тектілікті де бейнелейді. Осындай әдемі әрі ұлттық бояуы қанық есімдердің бірі – Еркежан. Бұл атау ғасырлар бойы халқымыздың тілі мен дәстүрінде сақталып, ұрпаққа жол тартып келеді.
Шығу тегі мен мағынасы
Еркежан есімі екі бөліктен құралған: «еркеше» немесе «еркелеу» деген сөз бен «жан». «Ерке» сөзі – еркелету, алақанға салып аялау дегенді білдірсе, «жан» – рух, тіршілік иесі, адам деген мағынаға ие. Осы екі сөз бірігіп, «еркелетілген жан», «сүйікті жан», «аяулы қыз» деген мазмұнды білдіреді.
Бұл есім қазақ отбасында көптен күткен, ерекше қуанышпен дүниеге келген қыз балаға қойылады. Оның мағынасы – жылылық пен сүйіспеншілікке толы, жанға жақын атау.
Еркежан есімді қыздардың мінез-құлқы
Мұндай есімді иеленген қыз-келіншектердің бойынан мейірім, ақылдылық пен парасаттылық байқалады. Олар нәзік жанды, бірақ өз ұстанымдары берік, өмірге нық қарайтын жандар болады.
Еркежан есімді арулар көбіне:
- адаммен тіл табыса білетін, сезімтал әрі ізетті;
- сабырлы, бірақ қажет жағдайда табандылық таныта алады;
- отбасы құндылығын жоғары қоятын, жауапкершілігі мол;
- сенімді дос, жанашыр әпке немесе мейірімді ана болуға бейім;
- сыпайы мінезімен және нәзік жүрегімен ерекшеленеді.
Осындай сипаттар оны құрметті ортада сүйкімді де беделді жан ете түседі.
Мәдениеттегі орны мен символикасы
Еркежан есімі қазақтың поэзиясында, халық әндерінде жиі кездеседі. Ол көбіне нәзіктік пен тазалықтың, сүйіспеншілік пен ар-ұяттың символы ретінде бейнеленеді.
Мәдени мағынасы:
- есім қазақ қызының ұлттық болмысы мен сұлулығын сипаттайды;
- отбасындағы еркелетілген, бірақ тәрбиелі қыз бейнесін береді;
- ұлттық өнерде махаббат лирикасының көркем кейіпкері ретінде жиі ұшырасады.
Осылайша Еркежан есімі – дәстүр мен тілдің тоғысында туған мәні терең атау.
Белгілі тұлғалар мен көркем бейнелер
Бұл есіммен өнер мен әдебиет саласында көрінген, елге танымал қыз-келіншектер көп.
Мысалдар:
- Еркежан Аманжолова – театр және кино актрисасы, ұлттық реңктегі рөлдер арқылы көрермен жүрегінен орын алған талант иесі.
- «Еркежан» есімі көптеген лирикалық жырларда кездеседі. Ол – махаббаттың нәзік те асқақ бейнесі.
- Қазақстанның әр аймағында бұл есімді беруді дәстүрге айналдырған отбасылар бар. Бұл – рухани жалғастық пен ұлттық сана көрінісі.
Есімнің осындай танымал тұлғалармен байланысы оның қадірін арттыра түседі.
Еркежан – мәні де, мағынасы да жарқын, қазақы болмысқа сай көркем есім. Ол нәзіктікпен қатар тәрбие мен тектілікті, сүйіспеншілік пен жылылықты білдіреді. Бұл есімді иеленген қыз бала отбасына шаттық сыйлап, ата-ананың үмітін ақтайды. Есім иесінің жүрегінде жан жылуы мен адамгершілік құндылықтар терең орнайды. Еркежан – жүрекке жылы естілетін, өмір бойы аялы есім болып қала бермек.
