Мазмұны
Саяхаттаған кезде кей адамдар өзін жайсыз сезінеді. Бұл жағдай көлік тербеткен кезде басталып, жүрек айну, бас айналу немесе әлсіздікпен көрініс табуы мүмкін. Әсіресе автокөлікте, автобуста, кемеде немесе ұшақта ұзақ отырған кезде мұндай белгі жиі байқалады. Мұндай жағдай медицинада «қимыл ауруы» немесе «көлікте уқалу» деп аталады. Ол вестибулярлық аппараттың көру мен кеңістіктегі қозғалысты бірдей қабылдай алмауынан туындайды. Алайда бұл ыңғайсыздықтан арылуға көмектесетін тиімді тәсілдер бар.
Уқалудың негізгі себептері
Ағза қозғалысты көру арқылы, ішкі құлақтағы тепе-теңдік жүйесі және бұлшықет сезімталдығы арқылы сезінеді. Бұл ақпараттар бір-біріне қарама-қайшы келген кезде ми шатасып, уқалу белгілері пайда болады.
Жиі кездесетін белгілерге мыналар жатады:
- бас айналу мен тершеңдік;
- жүрек айну мен әлсіздік;
- жиі есінеу, бозару немесе жүректің жиі соғуы;
- мазасыздық немесе тынышсыз күй;
- зейіннің төмендеуі мен тепе-теңдіктің бұзылуы.
Бұл жағдайға балалар, әйелдер және сезімтал адамдар жиі ұшырайды.
Алдын алу шаралары
Сапар басталмай тұрып, белгілі бір әрекеттерді жасау арқылы уқалудың алдын алуға болады. Бұл тәсілдер ағзаның жолға бейімделуіне көмектеседі.
Көлікке отырмас бұрын мынадай кеңестерді орындау ұсынылады:
- тербеліс аз болатын орындарды таңдау (мысалы, алдыңғы қатар немесе орта бөлік);
- ауыр, майлы тағамдарды жемей, жеңіл тамақтану;
- өткір иісті парфюм немесе тамақтан бас тарту;
- таза ауа кіруіне жағдай жасау немесе кондиционер қосу;
- денені қыспайтын жайлы киім кию.
Бұл қарапайым амалдар жолда жайсыздықтың алдын алуға көмектеседі.
Сапар кезінде көмектесетін тәсілдер
Жолда жүрек айну немесе бас айналу байқала бастаса, жағдайды жеңілдету үшін төмендегі әдістерді қолдануға болады.
- Көру нүктесін тұрақтандыру. Терезеден алыстағы бір нүктеге қарау – вестибулярлық аппаратқа тұрақтылық береді. Бұл қозғалысты аз сезінуге және жайсыздықты азайтуға ықпал етеді.
- Кітап оқудан немесе телефон қараудан аулақ болу. Мұндай әрекеттер көзге күш түсіріп, жағдайды нашарлатуы мүмкін. Көзді жұмып, демалу пайдалырақ болады.
- Терең дем алу. Баяу әрі ырғақты тыныс алу жүйкені тыныштандырып, жүрек айнуды басады. Бұл әсіресе психологиялық мазасыздық кезінде тиімді.
- Денені шалқайту немесе жату. Қалпыңызды өзгерту арқылы тепе-теңдік қалпына келеді. Егер мүмкіндік болса, көзді жұмып, біраз тынығу жақсы әсер береді.
- Арнайы дәрілер қолдану. Қимыл ауруына қарсы таблеткалар дәріханаларда бар және көп жағдайда көмектеседі. Алайда оларды дәрігердің кеңесінсіз қолдануға болмайды, әсіресе созылмалы аурулары бар адамдарға.
Жағдайға байланысты бірнеше әдісті қатар қолдану арқылы әсерлі нәтиже алуға болады.
Халықтық және табиғи әдістер
Кей адамдарға медициналық емес, табиғи тәсілдер көмектеседі. Олар жеңіл белгілерді жоюға немесе алдын алуға тиімді.
Келесілерді қолданып көруге болады:
- жалбыз немесе лимон тілімін шайнау;
- имбир қосылған шай ішу;
- жалбыз немесе лаванда майы қосылған иіссу қолдану;
- білек тұсында орналасқан нүктелерге жеңіл массаж жасау;
- музыка тыңдау немесе әңгімеге көңіл бөлу.
Бұл тәсілдер балалар мен сезімтал адамдар үшін де қолайлы.
Балаларға арналған кеңестер
Балалар көлікте жиі мазасызданып, жүрегі айнып жатады. Сапар жайлы өтуі үшін олардың жағдайын алдын ала ойластыру қажет.
Ата-аналарға арналған ұсыныстар:
- жолға шығар алдында баланы 1 сағат бұрын тамақтандырмау;
- терезе жанындағы орынға отырғызу, алыстағы нысандарды бақылауға мүмкіндік беру;
- жанында су, салфетка және мятты кәмпит болуы;
- жолда аялдамалар жасап, таза ауада серуендеу;
- арнайы уқалауға қарсы білезік немесе жапсырма қолдану.
Бала өзін қауіпсіз сезінсе, жолды жеңіл әрі жайлы өткереді.
Көлікте жүрек айну немесе бас айналу көптеген адамдарға таныс жайсыздықтың бірі. Дегенмен бұл жағдайдан арылуға немесе оның алдын алуға болады. Дайындық, жеке ерекшеліктерді ескеру және тиімді әдістерді қолдану сапарды жағымды өткізуге мүмкіндік береді. Әр адам өзіне лайық тәсілді табуы қажет. Қайталанып отырған тәжірибе мен өзін күту сапарды жеңілдетіп, рахат сыйлайды.
