Мазмұны
Мұрыннан қан кету – кез келген жаста жиі кездесетін жағдай. Қанның кенеттен ағуы адамды қорқытып, әсіресе бірінші рет немесе күтпеген сәтте кездессе, үрей тудыруы мүмкін. Дегенмен, көп жағдайда бұл құбылыс адам өміріне тікелей қауіп төндірмейді және уақтылы әрі дұрыс көмек көрсету арқылы оңай шешіледі. Қан тоқтатудың қарапайым әдістерін білу – уайымға салынбай, жылдам әрі қауіпсіз әрекет етуге мүмкіндік береді. Дұрыс алғашқы көмек жайсыздықты жеңілдетіп, асқыну қаупін азайтады.
Қан кетудің себептері мен қауіп факторлары
Қауіптің түпкі себептерін білу – оның қайталануын болдырмау мен жалпы денсаулықты сақтау үшін маңызды.
- үйдегі ауаның құрғақтығы, мұрынның шырышты қабатының кебуі;
- мұрынға соққы алу немесе қатты күшпен мұрын тазалау;
- ауа қысымы немесе температураның күрт өзгеруі;
- мұрынға арналған тамшы немесе спрейді шектен тыс пайдалану;
- мұрын мен жұтқыншақтың созылмалы сырқаттары;
- C дәруменінің тапшылығы, тамырлардың әлсіздігі;
- қан қысымының жоғарылауы;
- жүйкелік күйзеліс, шамадан тыс шаршау;
- мұрын қуысындағы полип немесе жаңа түзілістер.
Көбіне себепті жойған соң, мұндай қан кетудің қайталану жиілігі айтарлықтай төмендейді.
Мұрыннан қан кеткенде алғашқы көмек
Қан аққанда сабырлы болыңыз – дұрыс әрекет көбіне мәселені тез шешеді.
- Үрейге салынбай, тік отырып, басты сәл алға еңкейтіңіз. Басты артқа шалқайтуға болмайды – қан тыныс жолына немесе асқазанға түсуі мүмкін.
- Мұрынның жұмсақ бөлігін екі саусақпен қысып, 7-10 минут ұстаңыз. Бұл зақымдалған тамырды қысып, қанды тоқтатуға көмектеседі.
- Мұрын үстіне немесе маңдайға мұз не суық суға малынған шүберек басыңыз. Суық тамырларды тарылтып, қан ағуын азайтады.
- Ауызбен тыныс алып, сөйлеспеуге, қанның ағып жатқанын жұтпауға тырысыңыз. Ұсынылған уақыт біткенше мұрынды ашып, қанды тексермеңіз.
- Қан тоқтамаса, тағы да осы тәсілді қайталаңыз немесе мақта тампонын 3% сутек асқын тотығына малып, мұрын қуысына абайлап салыңыз. Тампонды тым терең енгізбеңіз.
- Қан тоқтағаннан кейін кем дегенде екі сағат физикалық жүктемеден, ыстық тағам мен сусыннан бас тартыңыз.
Бұл қарапайым ережелерді сақтау арқылы көп жағдайда қан ағуын жылдам әрі қауіпсіз тоқтатуға болады.
Алдын алу шаралары
Мұрыннан қан кетудің алдын алу үшін күнделікті өмірде мына ұсыныстарды ескеріңіз.
- үйде ауаның ылғалдылығын дұрыс деңгейде ұстаңыз;
- мұрынды абайлап тазалап, өткір заттарды қолданбаңыз;
- C және K дәрумендерін жеткілікті тұтыныңыз;
- температураның күрт өзгеруінен, қызып кетуден сақ болыңыз;
- мұрын мен жұтқыншақтың созылмалы сырқаттарын дер кезінде емдеңіз;
- дене белсенділігі мен дұрыс тамақтану арқылы тамырларды күшейтіңіз;
- қан қысымын тұрақты бақылап отырыңыз;
- мұрынға арналған тамшыларды тек дәрігер нұсқауымен қолданыңыз;
- лор-дәрігерге жүйелі түрде тексеріліңіз.
Күнделікті күтім мен салауатты әдеттер қан кету қаупін барынша төмендетеді.
Дәрігерге қашан қаралу қажет
Кейде мұрыннан қан кету күрделі дерттің белгісі болуы мүмкін және кәсіби көмек қажет етеді.
- Қанды тоқтату 20 минуттан артық уақыт алса немесе қатты әлсіздік сезілсе. Бұл жағдайда шұғыл дәрігер көмегі қажет.
- Мұрыннан қан кеткенге дейін бас-миға немесе мұрынға қатты соққы тиген болса. Мұндай жағдайда ішкі жарақаттарды болдырмау үшін тексерілу қажет.
- Қан кету бас айналу, есінен тану, ентігу, жүректің жиі соғуы сияқты белгілермен қатар жүрсе. Бұл жедел диагноз бен емді талап етеді.
- Түсініксіз жағдайда, себепсіз жиі қайталанса. Бұл қан ұюының бұзылуы немесе басқа күрделі дерттің белгісі болуы мүмкін.
- Дененің басқа тұстарынан да қан кету байқалса (тіс, зәр, нәжіс). Мұндай жағдай кешенді тексеру қажет екенін көрсетеді.
Уақтылы дәрігерге жүгіну – қауіпті себептерді анықтап, денсаулықты қорғаудың кепілі.
Мұрыннан қан кету – жиі кездесетін, алайда алғашқы көмек дұрыс көрсетілсе, қауіпсіз шешілетін мәселе. Қарапайым ережелерді сақтау арқылы қан тоқтату мен асқынудың алдын алуға болады. Алдын алу және денсаулыққа ұқыпты қарау қан кетудің қайталануын азайтады. Қауіпті белгілер байқалса, маманға уақытылы жүгінген жөн. Өзіңізге және жақындарыңызға күтім жасап, төтенше жағдайға дайын болу – тыныш әрі сенімді өмірдің негізі.
