Пальма – ыстық елдермен, демалыспен және экзотикалық табиғатпен байланысты ассоциативті өсімдік. Бұл ерекше ағаштар тропик пен субтропиктің басты белгісі ғана емес, сонымен қатар табиғаттағы, адам өміріндегі орны ерекше – азық-түлік, құрылыс материалы және мәдени нышан. Түрі мен биологиялық ерекшелігі сан алуан бұл өсімдік ғасырлар бойы халықтың тұрмысын жеңілдетіп, сәндік және практикалық міндеттерді қатар атқарып келеді. Төмендегі деректер арқылы сіз пальмалардың құпия әрі қызықты әлеміне үңіле аласыз.
- Пальманың 2 600-ден астам түрі бар, көбісі тропик пен субтропик аймақтарында өседі. Кейбір түрлері таулы жерлерде де кездеседі.
- Ең биік пальма – Колумбияның балауыз пальмасы, оның биіктігі 60 метрге жетуі мүмкін, бұл көпқабатты үймен тең.
- Пальмалар – Жер бетіндегі ең көне өсімдіктердің бірі. Археологиялық деректер олардың 80 миллион жыл бұрын пайда болғанын көрсетеді.
- Көптеген пальма түрінде кәдімгі ағаш діңі болмайды, діңі тығыз талшықтардан тұрады және шөп тәрізді құрылымға ұқсайды.
- Кейбір пальмалардан алынатын жемістер, мысалы, кокос пен құрма, миллиондаған адамдар үшін маңызды азық көзі саналады.
- Пальма жапырақтары өте ірі болады, кей түрлерінде олардың ұзындығы 20 метрден асады. Бұл өсімдікке күн сәулесін тиімді пайдалануға мүмкіндік береді.
- Көптеген халықта пальма – жеңіс, бейбітшілік пен ұзақ өмірдің символы. Оның бұтақтары мерекелер мен діни рәсімдерде кеңінен қолданылады.
- Пальма діңі мен жапырағынан үйлер, қайықтар, себеттер, жиһаз және арқан тоқылады.
- Кокос пальмасы 70 жылға дейін жеміс береді. Жыл сайын 200-ге жуық жаңғақ береді, олар тағам мен өнеркәсіпте қолданылады.
- Жасыл кокостың ішіндегі су стерильді әрі ішуге жарамды. Кей елдерде ол тіпті медициналық мақсатта физиологиялық сұйықтық орнына пайдаланылады.
- Әлемдегі ең ірі тұқым – сейшель пальмасына тиесілі, бір жемісінің салмағы 25 килограмға дейін жетеді.
- Кейбір пальма түрлерінің жапырақтары үйдің шатыры, дәстүрлі киім мен желпуіш жасау үшін пайдаланылады.
- Шөлейтте пальма оазис құрып, адамдар мен жануарларды ылғалмен және көлеңкемен қамтамасыз етеді.
- Құрма пальмасы бірнеше ондаған жыл бойы жеміс береді. Құрма – қуат пен қоректік заттарға бай маңызды тағам.
- Кейбір пальма түрлерінің шырынынан шарап пен қант дайындалады, бұл жергілікті экономика үшін маңызды рөл атқарады.
- Кейбір пальмаларды жел ғана емес, жәндіктер мен жарқанаттар да тозаңдандырады. Бұл жеміс беру мен түрдің алуан түрлілігін арттырады.
- Пальманың тамыры өте тереңге кетеді және құмды топырақты бекітіп, эрозияның алдын алады.
- Тропиктік елдерде пальма ағаштарын жол бойына отырғызып, көлеңкелі аллеялар мен тірі дуалдар жасайды.
- Кейбір пальма түрлері бір рет қана гүлдеп, содан кейін барлық қуатын жеміс түзуге жұмсап, өледі.
- Пальмалар құрғақшылыққа жақсы төзеді, бірақ қатты аязға шыдамсыз, сондықтан олар суық өңірлерде кездеспейді.
- Мәдениет пен өнерде пальма ағашының бейнесі елтаңбада, туларда, монеталар мен суреттерде тропиктік байлықтың белгісі ретінде қолданылады.
- Пальмалар 100 жылдан артық өмір сүруі мүмкін, осылайша халықтың тарихына, жергілікті экожүйеге үлес қосады.
Пальма – жай ғана тропиктің сәні емес, әлем халықтары үшін маңызды өсімдік. Оның табиғи ерекшелігі, ұзақ өмірі мен көпфункцияналдығы оны ерекше әрі баға жетпес өсімдік етеді. Пальмалар жайлы көбірек білген сайын, табиғат пен онымен етене өмір сүретін халықтарға деген құрмет артады. Пальманы сақтау – бұл бүкіл планетаның болашағына қосқан үлес.
