Мазмұны
Қазіргі өмір салты – қозғалыстың аздығы, дұрыс тамақтанбау мен үнемі күйзеліске түсу – түрлі созылмалы аурулардың пайда болуына ықпал етеді. Соның ішінде кең таралған және аса қауіпті сырқаттардың бірі – қант диабеті. Бұл ауру ағзада біртіндеп дамып, асқынған кезде өмір сапасына айтарлықтай кері әсерін тигізеді. Ең қиыны – диабет көбіне симптомсыз өтеді, ал анықталған кезде кей өзгерістерді кері қайтару мүмкін болмай қалады. Дегенмен, қарапайым күнделікті дағдыларды дұрыс қалыптастыру арқылы бұл дерттің алдын алуға болады. Осы мақалада қант диабетінің даму қаупін азайтуға көмектесетін тиімді тәсілдер қарастырылады.
Өз денсаулығына уақытында көңіл бөлу мен өмір салтын аздап өзгерту – диабетті болдырмаудың ең сенімді жолы.
Салмақ пен қозғалысты бақылау
Артық салмақ – 2-типті диабеттің негізгі себептерінің бірі. Денені белсенді ұстау мен салмақты қалыпты деңгейде сақтау аурудың алдын алуға көмектеседі.
- Күніне кем дегенде 30 минут қозғалысқа уақыт бөліңіз. Жаяу серуендеу, велосипед тебу немесе жүзу секілді қарапайым белсенділік зат алмасуды жақсартады, қандағы қант деңгейін төмендетеді және дене салмағын реттейді.
- Дене салмағының индексін бақылап отырыңыз. Бұл көрсеткіш салмақтың қалыпты, артық немесе жеткіліксіз екенін көрсетеді. Егер индекс шектен асып кетсе, тамақтану режимін өзгертіп, дене белсенділігін арттырған жөн.
- Қатты диеталар мен ашығудан сақ болыңыз. Мұндай тәсілдер метаболизмді бұзуы мүмкін. Оның орнына дұрыс әрі теңгерімді тамақтану жүйесін таңдаған жөн.
Тіпті дене салмағының сәл төмендеуі де ағзаның инсулинге сезімталдығын жақсартып, диабетке қарсы тұру қабілетін арттырады.
Дұрыс тамақтану және тәртіп
Тамақтану режимі мен мәзірі қант деңгейін тұрақты ұстауда шешуші рөл атқарады. Ағзаның қалыпты жұмыс істеуі үшін пайдалы және теңгерімді тағамдарды тұтыну қажет.
- тез сіңетін көмірсулар мен қантты азайтыңыз;
- көкөністерді көбірек жеңіз, әсіресе гликемиялық индексі төмендерін;
- ақ нанның орнына кебекті немесе дәнді нан таңдаңыз;
- майлы еттің орнына майы аз ет пен балыққа басымдық беріңіз;
- ас мәзіріне бұршақ тұқымдастар, жаңғақ пен тұқымдарды қосыңыз;
- артық тамақ ішуден, әсіресе кешкі уақытта, бас тартыңыз;
- күніне 3–4 рет тұрақты уақытпен тамақтаныңыз;
- тәтті сусындар мен газдалған шырындарды тұтынбаңыз;
- фастфуд пен трансмайы бар өнімдерден алшақ болыңыз;
- тұзды және қаныққан майларды мөлшермен қолданыңыз.
Осы қарапайым дағдылар қандағы қанттың күрт көтерілуін болдырмай, асқорыту жүйесін жеңілдетеді.
Өмір салты мен күйзеліске қарсы тұру
Адамның психологиялық жағдайы физикалық денсаулығына тікелей әсер етеді. Үнемі күйзеліс гормондар тепе-теңдігін бұзып, көмірсулар алмасуына кедергі келтіруі мүмкін.
- Стресті басқаруды үйреніңіз. Терең тыныс алу, медитация, серуендеу және жеткілікті ұйқы жүйке жүйесін тыныштандырады. Мұндай тәсілдер арқылы ағзаның табиғи тепе-теңдігін сақтауға болады.
- Ұйқы сапасына көңіл бөліңіз. Ұйқының жетіспеуі тәбетті арттырып, гормондардың дұрыс бөлінуін тежейді. Кемінде 7–8 сағаттық тынығу ағза үшін өте маңызды.
- Зиянды әдеттерден бас тартыңыз. Темекі тарту мен алкогольді көп қолдану – диабет қаупін арттыратын факторлар. Бұл әдеттерден арылу зат алмасуды жақсартып, ұйқы безінің жұмысын қалпына келтіруге көмектеседі.
Тепе-теңдік пен салауатты өмір салты ішкі ағзалардың үйлесімді қызмет етуіне жағдай жасайды.
Медициналық бақылау
Дәрігерлік тексерулер мен скринингтер аурудың алдын алу мен ерте кезеңде анықтау үшін аса маңызды. Бұл әсіресе қауіп тобына жататын адамдар үшін қажет.
- қандағы глюкоза деңгейін жылына бір рет тексертіңіз;
- артериялық қысым мен холестерин мөлшерін бақылап отырыңыз;
- артық салмақ немесе тұқым қуалайтын бейімділік болса, дәрігермен кеңесіңіз;
- шөлдеу, әлсіздік немесе жиі зәр шығару сынды белгілер байқалса, назар аударыңыз;
- көру қабілеті немесе тері жағдайы өзгерсе, дәрігерге көрініңіз;
- өзін-өзі емдеумен айналыспаңыз, үй жағдайындағы сынамаларға сенбеңіз;
- емханада жоспарлы тексеруден өтіп тұрыңыз;
- қауіпті факторлар болса, қосымша талдаулар сұраудан тартынбаңыз;
- қабыну немесе инфекцияны дер кезінде емдеңіз;
- дәрігер ұсынған өмір салты бойынша кеңестерді ескеріңіз.
Уақтылы медициналық бақылау дертті ерте анықтап, күрделі асқынулардың алдын алуға мүмкіндік береді.
Қант диабеті – ескеріп жүрсеңіз, алдын алуға болатын ауру. Оның басты қауіп факторлары өзіңізге байланысты, әрі оларды уақытылы бақылауға болады. Теңгерімді тамақтану, белсенділік және күйзеліске қарсы тұру – денсаулықты сақтаудың басты кепілі. Өз ағзаңызға мұқият болу қауіпті белгілерді ертерек анықтап, денсаулығыңызды сақтауға көмектеседі. Ең маңыздысы – аурудың алдын алған әлдеқайда жеңіл әрі тиімді. Салауатты өмір салты мен дұрыс әдеттер диабеттен қорғанудың сенімді жолы.
