Мазмұны
Өз эмоцияларын білдіру — сау әрі үйлесімді қарым-қатынастың маңызды бөлігі. Ашық және шынайы бөлісу серіктестер арасындағы түсіністік пен сенімділікті нығайтады. Көп жағдайда сөйлеспеу немесе сезімдерді жасыру түсінбеушілік пен реніштің пайда болуына әкеледі. Тату болу үшін өз ішкі дүниеңді анық және нәзік жеткізу қажет. Мұндай дағдыларды дамыту бірге өмір сүруді жайлы әрі бақытты етеді. Бұл мақалада қарым-қатынаста сезімдерді дұрыс жеткізудің негізгі қағидалары мен әдістері қарастырылады.
Шынайылық пен ашықтықтың маңызы
Ашық сөйлеу түсінбеушілікті болдырмай, сенім атмосферасын құрады. Өз сезімдеріңді адал жеткізу арқылы қолдау алуға және серіктестің реакциясын түсінуге болады. Алайда сөздер зиян келтірмей, керісінше, диалогқа ықпал етуі үшін сыпайылық пен құрмет сақталуы қажет.
Қарым-қатынаста белсенді тыңдауды меңгеру
Сезімдерді білдіру тек сөйлеп қана қоймай, мұқият тыңдауды да талап етеді. Серіктесің тыңдалғанын сезсе, эмоционалдық байланыс күшейеді. Белсенді тыңдау дегеніміз — вербалды емес сигналдарға мән беру және түсінікті растайтын сөздер айту. Мұндай қарым-қатынас терең түсіністікті арттырады.
«Мен» форматын қолдану
«Мен» арқылы сөйлеу жанжалдың алдын алады. Айыптау мен кінәлаудың орнына өз сезімдеріңді білдірген дұрыс. Мысалы, «сен мені елемейсің» дегеннің орнына «мен өзімді жалғыз сезінемін» деп айту тиімді. Бұл тәсіл әңгімені ашық әрі тиімді етеді.
Төменде сезімдерді дұрыс жеткізуге көмектесетін ұсыныстар берілген.
- ренішті кешіктірмей айту, іште жиналмауын қадағалау;
- ашық сөйлесуге қолайлы уақыт пен орынды таңдау;
- эмоцияларды нақты және түсінікті жеткізу;
- жалпы сөздер мен қатаң сыннан аулақ болу;
- серіктестің сезімін түсінуге тырысу және эмпатия көрсету;
- диалогты қолдап, сұрақ қою арқылы нақтылау.
Осы қарапайым ережелер қарым-қатынасты тереңдетіп, нәтижелі етеді.
Сезімдерді дұрыс білдірудің кезеңдері
Бұл дағдыны дамыту үшін мына тәртіпті ұстанған жөн:
- Өз эмоцияларыңды анықтап, түсін. Нақты не сезінгеніңді білу оларды жеткізуге жеңілдік береді.
- Әңгімеге дайын кезді таңда, екі жақ та тыңдауға әзір болсын.
- Сыпайы әрі құрметпен сөйле, айыптаудан сақтан.
- «Мен» форматын пайдаланып, жағдайдың өзіңе әсерін түсіндір.
- Серіктесіңнің жауабын мұқият тыңдап, оның сезіміне қызығушылық таныт.
- Бірге шешім іздеп, өзара сенімді нығайтып алға жылжуға ұмтыл.
- Келіссөзді жүйелі түрде өткізіп, шиеленісті болдырма.
- Сынды қабылдап, алғыс айтуға дайын бол.
- Қолмен, көзқараспен, күлкімен сөзді нығайт.
- Төзімділік танытып, әркімнің сезімін түсінуге тырыс.
Жүйелі іс-қимыл сенімді әрі тиімді эмоциялық қарым-қатынас қалыптастырады.
Эмоциялық сауаттылықтың маңызы
Өз сезіміңді анық тану өзін-өзі бақылауға және түсіністікке ықпал етеді. Эмоциялық сауат конфликтілерді басқаруға және жайлы орта құруға көмектеседі. Мұны дамыту үшін бақылағыштық, өзін-өзі талдау және оқуға құштарлық қажет.
Қатынаста сезімдерді дұрыс білдіру сенім мен сыйластықтың негізі болып табылады. Ашықтық пен шынайылық қарым-қатынасты берік етеді және мәселелерді шешуге ықпал етеді. Белсенді тыңдау мен «мен» форматы жанжалдарды азайтып, үйлесімділікті арттырады. Жүйелі эмоционалды диалог бірге өмір сүру сапасын жақсартады. Эмоциялық сауат өзіңді және серіктесіңді түсінуге мүмкіндік береді, қарым-қатынасты берік әрі қуанышты етеді. Сезімдерді жеткізуге жұмыс істеу — берік әрі бақытты жұптың кепілі.
