Ұлттың рухани болмысын, дүниетанымын және өмір сүру салтын ең айқын көрсететін құндылықтардың бірі – дәстүр. Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-санасы ғасырлар бойы қалыптасып, ұрпақтан ұрпаққа жалғасып келе жатқан терең мәнге ие. Әрбір рәсім мен жоралғы өмірдің белгілі бір кезеңіне, табиғатпен үндестікке, қоғамдағы қарым-қатынасқа негізделген. Халықтың тұрмысында, отбасы тәрбиесінде, той-мерекеде немесе күнделікті тіршілікте дәстүрлер көрініс тауып отырған. Төменде қазақ халқының бай әрі мазмұнды салт-дәстүрлері туралы 25 қызықты мәлімет ұсынылған.
- Қазақтарда қонақты нан мен тұзбен қарсы алғанымен, ең үлкен құрмет – шаймен сыйлау. Ыстық шайдың көп берілуі – мейманға деген ілтипат белгісі.
- Дәстүрлі дастарқанның басты тағамы – ет. Қонаққа тартылатын малдың әр мүшесі өз ретімен, жас ерекшелігі мен дәрежесіне қарай бөлінеді.
- Ең құрметті ас – қойдың басы. Ол үлкен ақсақалға ұсынылып, басқаларға үлестіріп беру міндеті соған жүктеледі.
- Шай кесе толтырылмай құйылады. Бұл – қонақты ұзақ отырып, жиі шай беру арқылы сыйлау дәстүрінің бір бөлігі.
- Үйде әрдайым құрақ көрпе, текемет, жастық сынды төсеніштер мен жұмсақ бұйымдар болады. Бұл – жайлылықпен қатар, сәндік мәнге ие.
- «Шашу» – қуанышты сәтте тәттілер мен тиын-тебен шашу салты. Ол жақсылықты бөлісу мен қуанышты жария ету мағынасын білдіреді.
- Келінді алып келу барысында «келін шеруі» жасалады. Бұл – сән-салтанатты салт-жоралғылардың бірі, ән мен күймен сүйемелденеді.
- Сәбиге ат қою – ерекше рәсім. Жиі жағдайда есімді ақсақал не ерекше қасиетті адам береді.
- «Тұсаукесер» – баланың алғашқы қадамына арналған рәсім. Оның аяқ-қолына ала жіп байланып, арнайы адам кесіп, жол ашу символы жасалады.
- Үлкендерге құрмет көрсету тілдік қарым-қатынастан басталады. Сөйлеуде сыпайы, байыпты сөз қолданылады.
- Қонақ – Құдайдың аманаты. Үй иесі мейманға барын беріп, ең жақсысын көрсетуге тырысады.
- Үлкеннің алдына аяқ созу, отқа қарап керіліп отыру – әдепсіздік болып саналады.
- Туыстық қатынас жеті атаға дейін есептеледі. Бұл – қандас некеден сақтану үшін маңызды дәстүр.
- Шежіре – әр әулеттің ата-тегі жазылған тізбек. Кей отбасыларда ол ұрпақтан ұрпаққа мұқият сақталған.
- Қыз баланың төркініне деген құрмет сақталған. Жаңа отбасыда оның ар-намысы қорғалып, тектілігі ескерілген.
- «Ас беру» – марқұмның рухына бағышталған үлкен жиын. Әсіресе бір жыл толғанда атқарылуы кең таралған.
- Домбырамен күй тарту, терме айту – ұлттық дүниетанымның бейнелі көрінісі. Музыка арқылы тәрбие мен тарих жеткен.
- «Аманат» – жан тапсырған адамның өсиеті немесе тапсырмасы. Оны бұзуға болмайды, орындау – парыз.
- Табиғатқа құрмет ерекше. Су, нан, от қасиетті деп есептеліп, ысырап етілмейді.
- Киіз үй – қазақтың кеңістікті қабылдау философиясының бейнесі. Оның әр бөлігі терең символикаға ие.
- Наурыз мерекесі – жаңа жылдың, жаңарудың нышаны. Бұл күндері өкпе-реніш кешіріліп, үй мен сана тазаланады.
- Ер-азаматтар күрес арқылы күш пен ептілікті паш еткен. Палуандар айқасы – ұлттық спорттың басты түрі.
- Сөз өнеріне баулу – бала тәрбиесінің маңызды бөлігі. Жас кезден мақал, жұмбақ, айтыс арқылы ой тереңдігі дамыған.
- Бата – ақ тілек. Ол тек салтанатта емес, күнделікті өмірде де үлкен рухани мәнге ие.
- Қазақтың әр салты тек әдемі рәсім емес, терең мазмұн мен ұлттық тәрбиеге негізделген. Оның түп тамырында – ар, ұят, ынтымақ, рух пен адалдық жатыр.
Қазақ халқының дәстүрлері – бұл жай ғана әдеттер емес, бүкіл өмір салты мен дүниетаным жүйесінің көрінісі. Олар арқылы ұлттың рухы, даналығы мен адамгершілік құндылықтары бейнеленеді. Көне салттарды танып, сақтап, жаңғырту – ұлт болашағына жол ашу. Әрбір дәстүр – халықтың жаны мен жүрегінің үні.
