Мазмұны
Адам ағзасында температураның көтерілуі көбіне инфекцияға, қабыну процестеріне немесе қызып кетуге байланысты пайда болатын қорғаныштық реакция болып табылады. Бұл – иммундық жүйенің зиянды микроағзалармен белсенді күресіп жатқанын білдіретін маңызды белгі. Алайда дене қызуының 38,5 °C-тан жоғарылауы немесе оған қатар әлсіздік, бас ауруы, қалтырау сияқты белгілер қосылса, қажетті шараларды шұғыл қабылдаған жөн. Көп жағдайда қарапайым үй құралдары мен дұрыс күтім арқылы жағдайды жеңілдетуге болады. Бұл мақалада дене температурасын үй жағдайында түсірудің тиімді жолдары мен маңызды ескертулер қамтылады.
Қашан температураны түсіру қажет
Ағзаның қызуы сәл көтерілсе, бұл иммунитеттің қалыпты реакциясы саналады. Мұндай кезде оны түсіруге тырыспаған дұрыс. Бірақ кейбір жағдайларда қызуды төмендету – қажеттілікке айналады.
Температураны төмендету қажет болатын жағдайлар:
- ересек адамда 38,5 °C-тан жоғары көрсеткіш;
- қалтырау, бастың қатты ауыруы, сананың шатасуы;
- бұрын ұстамамен ауырған немесе қазіргі кезде тырысқақ белгілері бар адамдар;
- жүрек, өкпе немесе бүйрек аурулары бар науқастар;
- үш айға дейінгі нәрестеде температура 38 °C-тан асса;
- қызуға ағза ерекше сезімталдықпен жауап берсе.
Егер температура 1–2 күн бойы түспей, оған құсу, бөртпе, тыныс алудың қиындауы немесе кеуде ауыруы қосылса, дереу дәрігерге қаралу қажет.
Жалпы күтім мен жағдай жасау
Дене қызуы көтерілгенде алғашқы әрекет – ағзаға демалу мен өз-өзін қалпына келтіруге мүмкіндік беру. Ең алдымен науқасқа ыңғайлы орта дайындау керек.
Мына кеңестерді ескеріңіз:
- толық тынығу мен төсек режимін сақтаңыз;
- бөлмені желдетіңіз, бірақ салқын желден сақ болыңыз;
- ауа температурасы 19–22 °C шамасында болсын;
- науқасқа жиі, бірақ аз-аздан жылы сусын беріңіз;
- қалың жамылғымен қымтап тастамаңыз;
- жеңіл, табиғи матадан тігілген киім кигізіңіз;
- майлы, ауыр тамақтан уақытша бас тартыңыз.
Бұл әрекеттер ағзаның өзін-өзі салқындатуына көмектеседі әрі қызудың күрт көтерілуінің алдын алады.
Температураны төмендетудің тиімді тәсілдері
Температураны төмендету үшін дәрілік және физикалық әдістер қолданылады. Әрқайсысын науқастың жасына, жағдайына және жеке ерекшеліктеріне қарай таңдау қажет.
- Қызу түсіретін дәрілер қабылдау. Парацетамол мен ибупрофен – ең жиі қолданылатын, тиімді әрі қауіпсіз дәрілердің қатарында. Олар қызуды төмендетіп қана қоймай, бас ауруы мен бұлшықет ауырсынуын да жеңілдетеді. Дозасын сақтап, балаларға арналған арнайы түрлерін ғана қолдану керек.
- Жылы сумен сүрту. Бөлме температурасындағы таза суды пайдаланып, мойын, қолтық асты, білектер мен тізе айналасын сүртіңіз. Сірке суын немесе спиртті қолдануға болмайды. Бұл әдіс тері арқылы жылуды сыртқа шығаруға көмектеседі.
- Көп мөлшерде сұйықтық ішу. Қызу кезінде ағза көп сұйықтық жоғалтады, сондықтан оны қалпына келтіру өте маңызды. Жылы шөп шайлары, морс, лимон қосылған су немесе минералды су тиімді болады. Аз-аздан, бірақ жиі ішкен дұрыс.
- Маңдайға салқын компресс қою. Ылғалды салқын мата маңдайдағы ауырлықты жеңілдетіп, жалпы жағдайды жақсартады. Компрессті жылыған сайын ауыстырып отыру қажет. Бұл әдіс балаларға да, ересектерге де қауіпсіз.
- Шөп тұнбаларын қолдану. Липа, таңқурай немесе итмұрын тұнбалары тер шығару арқылы қызуды төмендетуге көмектеседі. Бұл шайларды жылы күйде, әсіресе кешке ішкен дұрыс. Аллергияға бейімділігі бар адамдар бұл әдісті абайлап қолдануы қажет.
Осы тәсілдердің бірін немесе бірнешеуін бірге қолдану арқылы жақсы нәтиже алуға болады. Ең бастысы – жағдайды қадағалап, температураны күрт түсіруден сақ болу.
Жіберуге болмайтын қателіктер
Кей жағдайда жақсы ниетпен жасалған әрекеттер керісінше, жағдайды қиындатуы мүмкін. Сол себепті келесі қателіктерге жол бермеңіз.
Мыналардан аулақ болыңыз:
- денені сірке суымен немесе спиртпен сүрту;
- мұздай суға шомылдыру немесе мұз басу;
- адамды еріксіз тамақтандыру;
- қалың киіммен немесе көрпемен орау;
- бірнеше қызу түсіретін дәріні қатар қолдану;
- қауіпті белгілерді елемеу.
Мұндай әрекеттер салдарынан ағза сусыздануы, қан қысымы төмендеуі немесе күйзеліс күйіне түсуі мүмкін.
Қашан дәрігерге жүгіну керек
Барлық үй әдістеріне қарамастан, кейде кәсіби медициналық көмек қажет болады. Дұрыс уақытында көмекке жүгіну – асқынудың алдын алады.
Келесі жағдайларда дәрігер шақырған жөн:
- температура екі күннен артық түспесе;
- тыныс алудың қиындауы, әлсіздік, бас айналу байқалса;
- бөртпе, тырысқақ, есінен тану белгілері болса;
- пневмония, тонзиллит немесе отит секілді аурулардан күмәндансаңыз;
- науқас үш жасқа дейінгі бала немесе созылмалы ауруы бар қарт адам болса.
Дәрігер нақты диагноз қойып, қажетті ем-домды белгілейді.
Жоғары температура – ағзаның өздігінен аурумен күресіп жатқанын білдіретін белгі. Көп жағдайда оны үй жағдайында дұрыс күтіммен, арнайы дәрілермен және қарапайым әдістермен түсіруге болады. Тыныштық, сұйықтықты жеткілікті қабылдау, бөлменің дұрыс температурасы және жеңіл тамақ – тезірек жазылып кетудің басты шарты. Дегенмен әрқашан абай болып, симптомдар күшейсе, маман көмегіне жүгіну қажет. Өз денсаулығыңызға саналы көзқарас – сауығудың сенімді кепілі.
