Мазмұны
Адамдар арасындағы қарым-қатынас өмірімізде ерекше орын алады, қуаныш пен қолдау, түсіністік сыйлайды. Дегенмен, барлық достық байланыстар пайдалы немесе жігерлендіреді деп айта алмаймыз – кейде араласу керісінше үнемі күйзеліс, мазасыздық және эмоционалды шаршауға себеп болады. Біреумен араласқан сайын ішкі тыныштық жоғалса, сенімсіздік пен қажу сезімі жиілесе, ол қарым-қатынас токсикалық сипатқа ие болғанын білдіруі мүмкін. Мұндай жағдайда зиянды байланысты үзудің маңызы зор, бірақ қақтығыстан, дау-жанжалдан қашу да аса маңызды. Осы мақалада токсикалық достықтан жанжалсыз, сабырлы әрі әдепті түрде қалай шығуға болатыны туралы кеңестер береміз.
Токсикалық достықтың негізгі белгілері
Қарым-қатынасты үзу туралы шешім қабылдамас бұрын, жағдайды шынайы бағалап, шынымен де байланыс зиянды ма, соны анықтап алу маңызды. Кей-кейде келіспеушілік пен ұсақ реніштер қарым-қатынастың улы екенін білдірмейді, бірақ төмендегі белгілер кездессе, бұл туралы ойлану керек.
- үнемі сынау, менсінбеу немесе мазақ ету;
- араласқаннан кейін кінәлі сезімде болу;
- достыққа тек өзіңіз ғана күш салу, ал қарсы тараптың еш қолдау көрсетпеуі;
- жеке шекараларыңыздың еленбеуі, тілектеріңізбен санаспау;
- үнемі өсек айту, айла қолдану немесе басқалармен салыстыру;
- әр кездесуден кейін шаршау мен мазасыздық сезімі;
- пікіріңізді ашық айтуға, сезімдеріңізбен бөлісуге қорқу;
- қиын сәттерде еш қолдау көрсетпеу;
- өзіңізге ұнамайтын әрекетке итермелеу;
- мінез-құлқыңызды бақылауға тырысу, қысым жасау.
Егер өз араласыңызда осы белгілердің бірнешеуі анық байқалса, өзгеріс қажет болуы мүмкін. Төмендегі қадамдар бұл үдерісті екі тарап үшін де жеңілдетуге көмектеседі.
Араласуды аяқтауға қалай дайындалу керек
Зиянды қарым-қатынасты үзу – ішкі дайындық пен ойланып шешім қабылдауды талап етеді. Алдымен өз сезімдеріңізді саралап, неге мұндай қадамға бара жатқаныңызды түсініп алыңыз.
- Өзіңіздің психологиялық денсаулығыңыз кез келген формалды міндеттемеден жоғары екенін мойындаңыз.
- Достықтан бас тартсаңыз, өміріңіз қалай өзгеретінін, қандай жаңа мүмкіндіктер ашылатынын ойластырыңыз.
- Досыңызға себебін түсіндіргіңіз келе ме, жоқ па, соны анықтаңыз – бұл сенім деңгейіне байланысты.
- Өзіңізге ыңғайлы, қысқа әрі шынайы, бірақ сыпайы сөздер дайындап алыңыз.
- Қарсы тараптың теріс реакциясына дайын болыңыз, бірақ кінә сезімінің басым болуына жол бермеңіз.
Осындай дайындық өзіңізді сенімді сезінуге және қолайсыз жағдай туындаса да, өзін-өзі құрметтеуді жоғалтпауға көмектеседі.
Токсикалық достықтан жанжалсыз шығудың жолдары
Келіспеушілік тудырмас үшін сабырлы, шектен тыс назар аудартпайтын әрекет стратегиясын таңдаған жөн. Бұл екі тараптың да ар-намысына тимей, қарым-қатынасты сәтті үзуге септігін тигізеді.
- біртіндеп араласу жиілігін азайтыңыз;
- міндеттелген кездесулер мен ортақ шаралардан бас тартыңыз;
- жеке шекараңызды нақты әрі сыпайы белгілеңіз;
- ескі өкпелерді қозғаудан және кінә тағудан аулақ болыңыз;
- қазір өзіңізге көңіл бөлу маңызды екенін сабырлы жеткізіңіз;
- кінә сезімін тудыратын әрекеттерге, манипуляцияға ермеңіз;
- жеке ақпаратпен бөлісуді доғарыңыз;
- қолдау мен шабыт сыйлайтын жандармен көбірек уақыт өткізіңіз;
- арандатуға немесе эмоционалды қысымға бой алдырмаңыз;
- өткенге алғыс айтып, енді өз жолыңызды таңдайтыныңызды білдіріңіз.
Бұл кеңестер байланыстан сәтті әрі психологиялық зиянсыз шығуға мүмкіндік береді. Есіңізде болсын – өз тыныштығыңызды, бақыт пен денсаулығыңызды қорғауға құқығыңыз бар.
Қарым-қатынас үзілгеннен кейінгі өзін-өзі қолдау жолдары
Зиянды достықты үзгеннен кейін алаңдаушылық, жалғыздық немесе бос сезім пайда болуы мүмкін. Осындай сәтте өзіңізге психологиялық көмек көрсету маңызды.
- Эмоцияларыңызды сезінуге мүмкіндік беріңіз, өкініш немесе ашу сезімін басуға тырыспаңыз.
- Өзіңізге сенімді жақындарыңызбен қарым-қатынас жасаудан қашпаңыз.
- Көңіліңізді басқа нәрсеге аудару үшін сүйікті ісіңізбен немесе жаңа хоббимен айналысыңыз.
- Өз қажеттіліктеріңізге көңіл бөліп, өзіңізді ұсақ-түйекпен қуантуды ұмытпаңыз.
- Егер қиындықтан өз бетіңізше шыға алмасаңыз, психологқа жүгінуге тартынбаңыз.
Өзіңізге уақыт бөлу, эмоцияңызды түсініп, жаңа өмір кезеңін қабылдау тезірек қалпына келуге көмектеседі.
Токсикалық достықтан бас тарту – жеңіл шешім емес, әсіресе ортақ естеліктер мен ұзақ жылдық қарым-қатынас болған жағдайда. Алайда ішкі тыныштық пен психологиялық саулық әрқашан басымдықта болуға тиіс. Бірнеше қарапайым кеңесті ұстана отырып, жанжалды, артық драма мен ренішсіз зиянды байланысты үзуге болады. Өміріңізді жарқын әрі тыныш ететін адамдарды таңдауға құқығыңыз бар екенін ұмытпаңыз. Зиянды қарым-қатынасқа «жоқ» деп айта білу – гармония мен ішкі даму жолындағы маңызды қадам.
