Табиғат таңғаларлық құбылыстарға толы. Соның бірі – теңіз бен құрлықтың тоғысында өсетін ерекше экожүйе – мангро ормандары. Бұл жерлерде басқа ешбір өсімдік өсе алмайтын күрделі жағдайлар қалыптасқан. Алайда мангро ағаштары тұзды суда да тіршілік ете алады және олар өте маңызды экологиялық қызмет атқарады. Бұл ормандар жағаны эрозиядан қорғайды, суды тазартады, ал жануарлар үшін – қауіпсіз мекен. Төменде осы ерекше экожүйе туралы көпшілік біле бермейтін қызықты деректерді ұсынамыз.
- Мангро ағаштары тұзды суларда өмір сүре алады, себебі олардың тамырларында және жапырақтарында артық тұзды сүзетін ерекше механизмдер бар
- Ағаштардың тамырлары мен бұтақтары лабиринт тәрізді құрылым түзеді, бұл жерде балық шабақтары, крабтар, жыландар және тіпті ұсақ акулалар да жасырын өмір сүреді
- Бұл ормандар атмосферадағы көмірқышқыл газын тропикалық ормандарға қарағанда бірнеше есе артық сіңіре алады, бұл оларды климаттың өзгеруіне қарсы күрестегі маңызды ресурс етеді
- Дауыл кезінде мангро өсімдіктері табиғи тосқауыл рөлін атқарып, толқындардың күшін әлсіретіп, жағалауды жойқын соққылардан қорғайды
- Кәдімгі ағаштардан айырмашылығы – мангро түрлері судан жоғары көтерілетін «тыныс алу» тамырларын шығарып, ауадағы оттегіні тікелей сіңіреді
- Кейбір мангро өсімдіктері тірі түрде көбейеді – олардың тұқымдары ағашта-ақ өнеді де, суға түскенде бірден тамыр жібереді
- Бұл экожүйеде ерекше құстар, қосмекенділер мен жәндіктер тіршілік етеді, оларды басқа жерде кездестіру мүмкін емес
- Мангро ормандары жағалаудағы топырақтың шайылып кетуінің алдын алып, құм мен лайды ұстап тұрады
- Жергілікті халық ағаштың тамырларын бөгет ретінде пайдаланады, ал жапырақтары мал азығы ретінде жарамды
- Ганг пен Амазонка сияқты ірі өзендердің сағаларында мангро ормандары кеңінен таралған
- Кейбір мангро ағаштарының биіктігі 30 метрден асады, бұл оларды теңіз жағасындағы алып өсімдіктер қатарына қосады
- Бұл ормандар теңіз тіршілігі үшін «балапан шығару аймағы» саналады – креветкалар, устрицалар мен түрлі балықтар осында көбейеді
- Мангро жүйелері суды ауыр металдар мен басқа да ластаушы заттардан тазалайды, бұл оларды табиғи сүзгіге айналдырады
- Көптеген тропикалық елдерде мангро ормандары экотуризм орталығына айналып үлгерді
- Кейбір халықтар мангроны киелі деп санайды және оны құнарлылықтың, судың рухымен байланыстырады
- Бұл ормандар дүние жүзінде шамамен 120 миллион адамға азық-түлік пен табыс көзі болып отыр
- Мангро өсімдіктері қуаңшылық пен уақытша су тасқындарына төзімді, сондықтан олар ауыл шаруашылығына бейім жерлерде ерекше маңызды
- Бұл ормандарда маймылдар, жалқау жануарлар мен сирек кездесетін жорғалаушылар тіршілік етеді
- Халықаралық ұйымдар мангро ормандарын қорғауға алып, олардың қалпына келуін қолдауда
- Индонезия мен Бангладеш елдерінде мангро ағаштары цунамиден қорғау мақсатында қолдан отырғызылады
- Кейбір мангро түрлері құрамындағы таниндер арқылы халық медицинасында антисептик ретінде қолданылады
- Бұл ормандар жойылған кезде, олардағы тіршілікке тәуелді теңіз жәндіктерінің саны күрт азаяды
Жоғарыда келтірілген мәліметтер мангро ормандарының табиғат пен адам өміріндегі маңызын толық аша түседі. Олар қорғайды, тазартады, асырайды және шабыт береді. Мұндай экожүйелердің жойылуы қайтымсыз салдарға әкелуі мүмкін. Сондықтан оларды сақтау – бүкіл адамзаттың ортақ міндеті.
