Ағаш адамзат өркениетінің алғашқы кезеңдерінен бастап күнделікті өмірде, құрылыста және көркемөнерде ерекше рөл атқарып келеді. Соның ішінде қызыл ағаш ерекше құрметке ие. Бұл материал өзінің беріктігімен, бай түстерімен және айрықша құрылымымен танымал. Қымбат жиһаз, музыкалық аспаптар мен сәндік бұйымдар жасауға кеңінен қолданылады. Қызыл ағаш туралы жұртшылық біле бермейтін талай қызықты мәліметтер бар. Төменде келтірілген деректер осы табиғи материалдың сирек кездесетін қырларын ашып көрсетеді.
- «Қызыл ағаш» деген атау нақты бір ағаш түріне қатысты емес. Бұл бірнеше ағаш тұқымдарын біріктіретін жалпы ұғым, олардың қатарында махагони, сапеле, мербау және падук бар. Бұл ағаштар түсі, құрылымы және тығыздығы жағынан ұқсас келеді.
- Шынайы қызыл ағаш алғашында тек махагони түрін білдіретін. XVI ғасырда бұл ағаш алғаш рет Кариб теңізі аймағынан Еуропаға жеткізіліп, бірден сән-салтанаттың белгісіне айналды.
- Махагони ылғалға төзімділігімен ерекшеленеді. Осы қасиетінің арқасында ол кемелер жасау мен яхталардың ішкі әрлеуіне кеңінен қолданылған.
- Бұл материалдың беті табиғи жарқылға ие. Лак жағусыз-ақ өзіндік көркемдігін жоғалтпай, табиғи сұлулығымен көз тартады.
- Қызыл ағаштан жасалған бұйымдар жүздеген жылдар бойы пішінін жоғалтпайды. Мысалы, антикварлық жиһаздар буыннан-буынға беріліп, өз тартымдылығын сақтап қала алады.
- Ағаш құрылымы ерекше өрнектерге бай. Оның кесіндісінде жиі иректер, толқындар мен қауырсын іспеттес бедерлер көрінеді.
- Уақыт өте келе ағаштың түсі өзгереді. Жаңа кесілгенде қызғылт реңкке ие болса, уақыт өте қою қызыл-қоңыр түске енеді.
- Қызыл ағаш бояуға оңай көнбейді. Тығыз құрылымы бояудың терең сіңуіне жол бермейді, сондықтан жиі табиғи күйінде сақталады.
- Бұл ағаштан музыкалық аспаптар жасалады. Махагониден жасалған гитара немесе скрипка терең әрі жылы үн береді, бұл оның акустикалық ерекшеліктеріне байланысты.
- Қымбат шкатулкалар мен сәндік қаптамалар да осы ағаштан жасалады. Ол тері мен металл элементтерімен үйлесіп, ерекше әсер қалдырады.
- Қызыл ағаш зиянкес жәндіктерге төзімді. Тығыздығы мен табиғи майлардың болуы оның шірігіштікке ұшырауын тежейді.
- Махагонидің табиғи ормандарда кесілуі халықаралық заңдармен шектелген. Қоршаған ортаны қорғау мақсатында көптеген елдер оның заңсыз дайындалуына тыйым салған.
- Африкада өсетін қызыл ағаш түрлері айрықша түстерге ие. Мәселен, сапеле күн сәулесімен ойнап, алтын түстес рең беріп тұрады.
- Мұндай ағашпен жұмыс істеу үшін шеберлік қажет. Оның тығыз құрылымы кесу мен өңдеуді қиындатады, әсіресе табиғи өрнекті сақтауда мұқияттылық талап етіледі.
- Нарықта қызыл ағаштан жасалған бұйымдардың жасанды түрлері кездеседі. Арзан ағашты арнайы бояумен өңдеп, сыртқы ұқсастық жасайды, алайда сапа айырмашылығы бірден байқалады.
- Шынайы махагонидің бағасы ағаш нарығында жоғары. Бұл оның сиректігімен, беріктігімен және ұзақ уақыт бойы қызмет етуімен түсіндіріледі.
- Қызыл ағаш жиһазы тек сыртқы сұлулығымен емес, дыбыс әсерімен де бағаланады. Мысалы, ескі комод немесе үстелден ерекше гул естілетінін байқауға болады.
- Ол ауа ылғалдылығы өзгерсе де пішінін жоғалтпайды. Қатты климаттық айырмашылықтарға қарамастан өзінің құрылымын сақтап қалады.
- Қызыл ағаштың иісі жеңіл, бірақ жағымды. Кейбіреулер оны сәл тәтті, ағаш және дәмдеуіш ноталары бар хош иіспен салыстырады.
- Шығыс елдерінде бұл ағаш байлық пен тұрақтылықтың белгісі саналады. Қытай мен Жапонияда қызыл ағаштан жасалған бұйымдар үйлену тойы немесе мерейтойға тарту етіледі.
- Бұл материал діни сәулет өнерінде де қолданылады. Қызыл ағаштан жасалған мінберлер мен иконостастар салтанатты атмосфера тудырады.
- Шеберлер бұл ағашпен күрделі бұйымдар жасайды. Қолөнершілер оны икемділігі мен көркем өрнекке бай құрылымы үшін жоғары бағалайды.
Қызыл ағаш — табиғаттың баға жетпес сыйы. Оның ерекше қасиеттері мен кең ауқымды қолданысы бұл материалды ғасырлар бойы жоғары бағаланатын деңгейге жеткізді. Қазіргі заманда да қызыл ағаш өзінің беделін жоғалтпай, сән мен сапаның символы ретінде қала бермек. Оның табиғи сұлулығы мен төзімділігі нағыз шеберлік пен ұқыптылықты талап ететін өнер туындыларының негізі болып табылады.
