Дүниежүзілік ғаламтордың құрылу тарихы

Қазіргі қоғамды интернетсіз елестету қиын, себебі ол өміріміздің барлық саласына еніп, ақпарат іздеу мен білім алудан бастап, жұмыс пен қарым-қатынасқа дейінгі процестерді түбегейлі өзгертті. Дүниежүзілік тор (World Wide Web) – ақпаратқа қолжетімділікті жеңілдеткен, әлемдік байланысқа жол ашқан бірегей жаңалық. Көпшілік бұл ғаламторды дайын дүние ретінде қабылдайды, алайда оның қалыптасуы мен дамуы күрделі әрі қызықты жолдан өтті. Осы мақалада интернеттің қалай пайда болғаны, оның басты кезеңдері мен даму тарихы, сондай-ақ осы саладағы жаңашыл тұлғалардың рөлі туралы айтылады.

Интернеттің тарихын білу жаңа технологияларға басқа қырынан қарап, болашақ даму жолдарын дұрыс бағалауға мүмкіндік береді.

Алғышарттар мен алғашқы идеялар

Дүниежүзілік тордың пайда болуы ғылыми ізденістер мен техникалық прогрестің арқасында мүмкін болды, сонымен қатар адамзаттың ақпарат алмасуға деген сұранысы да шешуші рөл атқарды.

• есептеу техникасының дамуы және алғашқы компьютерлердің шығуы;
• ғалымдардың ғылыми деректерді жылдам әрі тиімді бөлісу қажеттілігі;
• мәліметтерді жіберу протоколдарының жасалуы;
• телекоммуникация саласындағы жетістіктер және алғашқы желілердің пайда болуы;
• ақпаратқа кез келген жерден қол жеткізуге деген ұмтылыс.

Осы алғышарттардың барлығы ғалымдарды бірыңғай ақпарат алмасу кеңістігін құру идеясына алып келді.

Дүниежүзілік тордың пайда болуындағы негізгі кезеңдер

Жаһандық желінің дамуы кезең-кезеңімен жүзеге асты, әрбір жаңа қадам ғылым мен техникадағы тың шешімдермен толықты.

1. 1960 жылдары АҚШ-та ARPANET атты алғашқы компьютерлік желі құрылды. Бұл желі ғылыми орталықтарды біріктіріп, интернеттің болашақ нұсқасына негіз болды. Осы кезде алғашқы деректерді жіберу хаттамалары жасалды.
2. 1970 жылдары «электронды пошта» және «файл серверлері» ұғымдары пайда болды. Ғалымдар түрлі ұйымдар арасында хабарламалар мен құжаттар алмасу мүмкіндігіне ие болды.
3. 1980 жылдары әр елде жергілікті желілер құрылып, оларды ірі жүйелерге біріктіру әрекеттері жасалды. Технологиялар жетіліп, пайдаланушылар саны арта түсті.
4. 1989 жылы британдық ғалым Тим Бернерс-Ли Дүниежүзілік тордың концепциясын ұсынды. Ол HTML гипермәтін тілін, HTTP хаттамасын және URL мекенжайларын ойлап тауып, интернетте ақпаратпен оңай алмасу мүмкіндігін жасады.
5. 1990 жылдардың басында Mosaic секілді алғашқы веб-браузерлер жарыққа шықты. Графикалық интерфейс пен қарапайым қолдану интернетті миллиондаған адамға қолжетімді етті.

Осы кезеңдер интернет дамуының берік негізін қалап, онлайн технологиялардың жаппай таралуына жол ашты.

Web дамуы мен таралуы

Дүниежүзілік тор пайда болғаннан кейін жылдам дамып, адамдар мен ұйымдарға жаңа мүмкіндіктер ашты.

• ақпаратты оңай табуға арналған іздеу жүйелері мен каталогтардың пайда болуы;
• алғашқы сайттар мен онлайн сервистердің құрылуы;
• электронды сауда мен қашықтан білім алудың дамуы;
• әлеуметтік желілер мен онлайн-коммуникацияның жаппай таралуы;
• мобильді құрылғыларды интернетке қосу мүмкіндігінің кеңеюі.

Бұл жетістіктер интернет аудиториясының қарқынды өсуіне, қызметтер мен сервис түрлерінің күрделенуіне себеп болды, ал Web күнделікті өмірдің ажырамас бөлігіне айналды.

Дүниежүзілік тордың қоғамға әсері

Интернеттің қоғамға әсері өте ауқымды, ол білім, бизнес, жеке қарым-қатынас пен шығармашылық салаларына үлкен өзгеріс әкелді.

1. Дүниежүзілік тор кез келген адамға ақпараттың орасан мол қорына қол жеткізуге мүмкіндік берді. Бүгінгі таңда әркім іздеген мәліметін оңай тауып, жаңа тақырыптарды оқып, өз тәжірибесін басқа қолданушылармен бөлісе алады.
2. Web-тің пайда болуы адамдар мен ұйымдардың өзара әрекеттесуінің жаңа түрлерін қалыптастырды. Әлеуметтік желілер, форумдар мен мессенджерлер әлемнің түкпір-түкпіріндегі адамдарды жақындатты.
3. Интернет – инновация, кәсіпкерлік және шығармашылық үшін алаңға айналды. Миллиондаған адам өз идеясын жүзеге асырып, түрлі елдерге қызмет көрсетудің жаңа түрлерін ұсынуда.
4. Онлайн технологиялардың кең таралуы электронды үкімет, телемедицина және қашықтан білім алу сынды бағыттардың өсуіне ықпал етті. Бұл – жеке және кәсіби дамудың жаңа мүмкіндігі.
5. Дүниежүзілік тор жаһандану мен мәдени алмасудың басты құралы болды. Интернет елдер арасындағы шекараны жойып, әртүрлі көзқарастар мен дәстүрлерді біріктірді.

Бұл өзгерістер интернеттің қазіргі қоғам үшін қаншалықты маңызды әрі даму қарқынына тікелей әсер ететінін көрсетеді.

Дүниежүзілік тордың пайда болу тарихы – батыл идеялар, ғылыми ізденістер мен техникалық серпілістердің нәтижесі. Осы жаңалықтардың арқасында адамзат цифрлық әлемнің шексіз мүмкіндіктерін игерді. Интернет әлі де дамуда, болашақта жаңа шыңдарды бағындырып, қоғамға тың мүмкіндіктер сыйлайды. Өткен жолды ұмытпай, жаңа технологияларды игеру – болашақ ұрпақ үшін маңызды. Дүниежүзілік тор – бір адамның идеясы бүкіл әлемді өзгерте алатынының айқын дәлелі.