Мазмұны
Су – адам өмірінде ерекше орын алатын әрі денсаулықтың басты кепілі саналатын табиғи ресурс. Жеткілікті мөлшерде сұйықтық қабылдамаса, ағзадағы барлық жүйелердің жұмысы баяулап, жалпы хал-ахуал нашарлайды. Сусыздану шаршау, бас ауруы, ішкі мүшелердің жұмысының бұзылуы сияқты түрлі жағымсыз салдарға әкелуі мүмкін. Әсіресе, ыстық ауа райында, белсенді қозғалыста немесе сырқаттану кезінде су теңгеріміне ерекше мән беру қажет. Ағзадағы сұйықтық мөлшерін дұрыс ұстай білу – өзін сергек сезінудің және түрлі аурулардың алдын алудың негізгі жолы.
Суды дұрыс тұтыну – күнделікті өмір сапасын жақсартып, ағзаның барлық қызметін оңтайландыратын оңай әрі пайдалы әдет.
Сусызданудың себептері мен белгілері
Ағзаның сұйықтықтан айырылуы көбіне күнделікті өмір салтынан, сыртқы жағдайлардан немесе денсаулық мәселелерінен туындайды.
- ыстық ауа райында немесе дене белсенділігі кезінде қатты терлеу;
- күнделікті су ішу тәртібін сақтамау;
- кофе, алкоголь немесе тәтті газдалған сусындарды шамадан тыс тұтыну;
- ауа температурасының жоғары болуы немесе ауаның құрғақтығы;
- асқазан-ішек жолдарының бұзылуы (іш өту, құсу).
Бұл факторларға мән беру арқылы сусызданудың алдын алуға және ағзаны қорғауға болады.
Сусызданудың алдын алудың тиімді жолдары
Ағзаның сұйықтық теңгерімін сақтау үшін өмір салты мен тамақтану тәртібіне мұқият болу керек. Төмендегі кеңестерді ұстану – жақсы денсаулық пен сергектікке жол ашады.
- Күніне қанша су ішу қажет екенін анықтап, сол норманы қатаң ұстаныңыз. Орта есеппен ересек адамға күніне 1,5–2 литр су қажет, ал ыстықта немесе дене еңбегі кезінде бұл мөлшер артады.
- Шөлді күтпей-ақ, күні бойы суды жиі әрі аз-аздан ішіп отырыңыз. Шөлдің пайда болуы – ағзаның сусыздану процесі басталғанының белгісі.
- Зәрдің түсіне назар аударыңыз: ашық сары – жақсы гидратация белгісі, ал қоюлау реңк сұйықтық жетіспеушілігін көрсетеді. Бұл ағза күйін оңай бақылаудың бір жолы.
- Рационға су мөлшері мол тағамдарды – жеміс-жидек, көкөніс, сорпа енгізіңіз. Олар табиғи жолмен су қорын толықтырады.
- Спортпен айналысқанда немесе ыстықта жұмыс істегенде су мөлшерін арттырыңыз. Кей жағдайда электролиттері бар сусындарды тұтыну пайдалы болады.
Осы қарапайым ережелерді күнделікті өмірде қолданып, ағзаның сұйықтық қажеттілігін оңай қанағаттандыруға болады.
Жіберілетін қателіктерден сақ болыңыз
Көптеген әдеттер сусыздануға әкелуі мүмкін, сондықтан олардан сақтану маңызды.
- уақытылы су ішуді ұмыту немесе елемеу;
- кофеин мен алкогольге тәуелділік;
- тым ащы, тұзды тағамдарды шамадан тыс тұтыну;
- ыстықта немесе белсенді уақытта денсаулыққа салғырт қарау;
- сусызданудың алғашқы белгілерін елемеу.
Осы қателіктерден бас тарту арқылы ағзаға түсетін салмақ азайып, денсаулықты ұзақ мерзімде сақтау оңайырақ болады.
Балаларға, қарттарға және науқастарға ерекше күтім
Кей топтағы адамдар сусыздануға аса бейім, сондықтан оларды ерекше бақылап, қажетті күтім көрсету керек.
- Балаларда қозғалыс көп, ылғалды жоғалту тез жүреді. Сондықтан оларды жиі суарған жөн және шөлдегенін күтпей су ұсынып отырған дұрыс.
- Қарт кісілердің шөл сезімі төмен болуы мүмкін, сондықтан олар үшін су ішетін уақыт белгілеу және жиі ескерту маңызды.
- Ауру кезінде, әсіресе дене қызуы көтерілгенде, құсу немесе іш өткенде суды көбірек ішу қажет. Бұл ағзаның қалпына келуін жылдамдатып, асқынудың алдын алады.
- Жүрек, бүйрек ауруы бар жандарға су қабылдау режимін дәрігермен ақылдасып анықтаған дұрыс. Өзін-өзі емдеу зиян келтіруі мүмкін.
Жақындардың жағдайын бақылап, уақытында көмек көрсету – сусызданудың алдын алудағы маңызды қадам.
Ағзаның су теңгерімін сақтау – әр адамның денсаулығы үшін аса маңызды әрі оңай орындалатын міндет. Суды саналы түрде қабылдау, дұрыс әдет қалыптастыру және ағзаның белгілеріне назар аудару – сусызданудан сақтанудың негізі. Қарапайым профилактикалық шаралар жақсы көңіл-күй мен жұмысқа қабілеттіліктің кепілі бола алады. Су ішу ережесін өзіңіз де, жақындарыңыз да ұмытпасын. Гидратацияға көңіл бөлу – денсаулық пен белсенді өмірдің кепілі.
