Табиғат әлемінде адамды таңғалдыратын түрлі тіршілік иелері көп. Солардың ішінде жыртқыш өсімдіктер ерекше орын алады. Бұл өсімдіктер өзіне тән ерекше бейімделулері арқылы аң аулаудың нағыз шебері саналады. Сырттай қарағанда зиянсыз көрінгенімен, олар тіршілік үшін күресте өзгеше жолды таңдаған. Жыртқыш өсімдіктердің эволюциялық ерекшелігі мен табиғаттағы рөлі ғалымдар мен табиғат жанкүйерлерін үнемі қызықтырады.
- Жыртқыш өсімдіктер Антарктидадан басқа барлық құрлықта кездеседі. Олар батпақты, орманды және шөлді аймақтарға бейімделген.
- Ең танымал түрлерінің бірі – венерина шыбынжұтқыш. Бұл өсімдіктің қақпақшалары сезімтал түктерге жәндік тиісімен лезде жабылып қалады.
- Шықшылдықтың жапырақтары шыққа ұқсас жабысқақ сұйықтықпен қапталған. Бұл сұйықтық жәндікті ұстап тұрып, кейін оны қорытуды бастайды.
- Непентес – кувшинге ұқсас тұзаққа ие. Оның ішінде сұйықтық бар, сол сұйықтыққа түскен жәндік немесе басқа ұсақ тіршілік иесі шыға алмай, біртіндеп ериді.
- Кейбір шыбынжұтқыш түрлері тірі жәндікті өлі немесе қоқыстан ажырата алады. Мысалы, өсімдік жауын тамшысынан немесе басқа бөлшектерден қауіптенбейді.
- Дарлингтония калифорниялық, яғни кобра-өсімдік, ерекше тұзаққа ие. Оның ішіне кірген жәндік басын шығара алмайды, себебі шығатын жол жоқ.
- Альдрованда көпіршікті – су ішінде тіршілік ететін жыртқыш. Ол ұсақ шаянтәрізділер мен дернәсілдерді ұстайды.
- Кейбір жыртқыш өсімдіктер тек жәндікпен шектелмейді. Непентестің кувшиніне кейде бақа немесе тышқан түсіп қалуы мүмкін.
- Жәндіктерді тарту үшін өсімдік ашық түсін, ерекше иісін немесе тәтті шырынын пайдаланады. Мұндай айладан ешқандай жәндік құтыла алмайды.
- Қорек қорыту үшін өсімдіктер өз ферменттерін бөледі. Бұл үдеріс бірнеше сағаттан бірнеше күнге дейін созылады.
- Кейбір түрлер тұзақтарын зақымданған жағдайда қайта шығарады. Әр маусымда жаңа жапырақ немесе тұзақ пайда болады.
- Шықшылдықтың жапырақтары ақырындап жәндікті орап, қоректік затты толық сіңіреді.
- Сарраценияның жапырағы ұзын түтік пішінді, ішінде жаңбыр суы жиналады. Оның қабырғалары тайғақ болғандықтан, жәндік шыға алмай қалады.
- Барлық жыртқыш өсімдіктерге күн сәулесі қажет. Жәндік олар үшін тек қосымша азот пен минералдардың көзі.
- Жер бетінде 600-ден аса жыртқыш өсімдік түрі бар. Көпшілігі тропик пен субтропик аймағында таралған.
- Кейбір түрлер тұтас колония құрып, үлкен аумақты алып жатады. Осындай қауымдастықта тіршілік ету өсімдіктің өміршеңдігін арттырады.
- Жыртқыш тұзақ механизмдері эволюция барысында бірнеше рет пайда болған. Бұл – конвергентті эволюцияның айқын мысалы.
- Жыртқыш өсімдіктер сәндік мақсатта да өсіріледі. Ерекше көрінісі әлемдік коллекционерлерді қызықтырады.
- Үйде өсіру үшін ауа ылғалдығы жоғары және топырағы қышқыл болуы керек. Әйтпесе, тұзақ механизмі әлсірейді.
- Кейбір өсімдіктер белгілі бір жәндіктермен симбиозда өмір сүреді. Мысалы, непентестің кувшинінде арнайы маса мен шаянтәрізді тіршілік етеді.
- Тұзаққа түскен жәндіктер кейде тозаңдандырушы бола алады. Кей жағдайда жәндік гүлді тозаңдандырып, содан кейін ғана тұзаққа түседі.
- Жыртқыш өсімдіктердің құрылымын зерттеу инженерлер мен өнертапқыштарға шабыт береді. Липкий бет немесе ерекше қақпан секілді технологиялар осындай зерттеулерден туындаған.
- Кейбір елдерде бұл өсімдіктерге тылсым күш тән деп есептеледі. Олар сиқырлық қасиетке ие деп түрлі рәсімдерде қолданылған.
- Кейбір түрлері табиғи мекенінің азаюына байланысты Қызыл кітапқа енген. Оларды қорғау – табиғи тепе-теңдікті сақтау үшін маңызды.
- Жыртқыш өсімдіктер – табиғаттың таңғажайып туындысы. Олар тіршіліктің шексіз мүмкіндігі мен эволюциядағы тапқырлықтың айқын дәлелі.
Жыртқыш өсімдіктердің әлемі – түрлі құпия мен ерекше бейімделулерге толы. Олардың табиғаттағы орны мен тіршілік ету стратегиясы әрқашан қызығушылық тудырады. Бұл бірегей өсімдіктерді қорғау мен сақтау – табиғаттың байлығын, тепе-теңдігін әрі болашақ ұрпаққа берілетін құндылықты сақтау деген сөз.
