Мазмұны
Қазіргі таңда көптеген адамдар күннің көп бөлігін монитор алдында өткізеді. Цифрлық құрылғылармен ұзақ жұмыс істеу көзге үнемі назар салуды талап етеді, бұл көбіне шаршау мен кернеуге алып келеді. Мұндай күй көздің ашып, қызаруынан, құрғауынан және кейде бас ауруынан байқалады. Жарықтың жеткіліксіздігі, дұрыс отырмау және үзілістердің болмауы да бұл жағдайды одан әрі күшейтеді. Көру қабілетін сақтау үшін көзге түсетін жүктемені азайтудың тиімді жолдарын білу өте маңызды. Осы мақалада көздің шаршауын жеңілдетуге көмектесетін пайдалы және тәжірибеде дәлелденген әдістер қарастырылады.
Көздің шаршау белгілері
Көздің қажығанын бірнеше белгіден байқауға болады. Бұл белгілерді елемеу созылмалы мәселелерге алып келуі мүмкін.
- құм немесе бөгде зат тұрғандай сезіну;
- көру өткірлігінің төмендеуі;
- жарыққа жоғары сезімталдық;
- көздің құрғауы немесе жас ағу;
- көз аймағында қысым не діріл сезіну;
- маңдай бөлігінде ауырсыну мен бас ауруы.
Осындай белгілер байқалған жағдайда көмекші шараларды қолға алған жөн.
Көзге арналған жаттығулар
Жеңіл гимнастика көз бұлшықеттерін босаңсытып, айналасындағы қан айналымын жақсартады.
- Көзді жұмып, онға дейін жаймен санаңыз. Бұл көзге аз уақыт демалып, табиғи ылғалдылықты қалпына келтіруге мүмкіндік береді.
- Көзіңізбен сағат тілімен және кері бағытта шеңберлі қимылдар жасаңыз. Бұлшықеттердің икемділігі артады.
- Жақын жердегі затқа қарап, содан кейін алыстағы нысанға назар аударыңыз. Бұл жаттығу фокус жасау қабілетін дамытады.
- 30 секунд бойы жиі-жиі жыпылықтаңыз. Жыпылықтау арқылы көз беті табиғи жолмен ылғалданады.
- Көзді қатты жұмып, кейін босаңсытыңыз. Мұны 5 рет қайталаңыз. Бұл жаттығу көру бұлшықеттерінің тонусын реттейді.
Мұндай жаттығулар небәрі бірнеше минут уақытыңызды алады, бірақ әсері бірден байқалады.
Жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыру
Көбіне көздің шаршауы тек ұзақ қараудан ғана емес, жұмыс жағдайының дұрыс болмауынан туындайды.
- мониторды көзден бір қол ұзындықта орналастырыңыз;
- экран көз деңгейінен сәл төмен орналасуы тиіс;
- экранда шағылысу мен жарқырауға жол бермеңіз;
- антибликті линзалары бар арнайы көзілдірікті қолданыңыз;
- табиғи және жасанды жарықты үйлестіріп қолданыңыз;
- қараңғыда жұмыс істемеңіз;
- экран жарықтығы мен контрастын дұрыс реттеңіз;
- экранды үнемі шаң мен іздерден тазартып отырыңыз.
Дұрыс ұйымдастырылған жұмыс кеңістігі көзге түсетін жүктемені азайтады әрі жайлы жағдай жасайды.
Кесте және үзілістер
Мониторға ұзақ қарау көру жүйесіне кері әсерін тигізеді. Мұндай әсерді азайту үшін жұмыс тәртібін сақтау және үнемі үзіліс жасау қажет.
- 20–20–20 ережесін қолданыңыз. Әр 20 минут сайын 20 фут (шамамен 6 метр) қашықтықтағы затқа 20 секунд назар аударыңыз.
- Әр сағат сайын 5 минуттық үзіліс жасаңыз. Осы кезде орныңыздан тұрып, жеңіл жаттығу жасап, салқын сумен бетіңізді жуу пайдалы.
- Күн ішінде экран алдында өткізілетін жалпы уақытты шектеңіз. Әсіресе кешкі және түнгі уақытта бұл маңызды.
- Төсекте жатып экраннан оқуға тырыспаңыз. Мұндай қалыпта көзге түскен салмақ артады.
- Ұйқыға жатардан 1–2 сағат бұрын телефон мен ноутбук қолдануды доғарыңыз. Бұл көздің демалуына және ұйқы сапасының жақсаруына көмектеседі.
Мұндай тәртіпті сақтау көздің саулығын ұзақ уақыт бойы сақтауға мүмкіндік береді.
Халықтық және дәріханалық құралдар
Көру мүшесіне қосымша көмекті табиғи және медициналық тәсілдер арқылы көрсетуге болады. Олар жаттығу мен үзілістерді алмастырмаса да, жай-күйді жеңілдетуге көмектеседі.
- түймедақ немесе жасыл шаймен жылы компресс жасау;
- салқындатылған қияр тілімдерін қабаққа қою;
- көзге арналған «жасанды жас» тамшыларын пайдалану;
- құрамында лютеин мен зеаксантин бар дәрумендерді қабылдау;
- саусақ ұшымен қабақ маңына жеңіл массаж жасау;
- бөлмені жиі желдету, ауаның ылғалдылығын сақтау;
- суды жеткілікті мөлшерде ішу арқылы ішкі ылғалдылықты сақтау.
Осындай әдістер көздің қалпына келуіне қолайлы жағдай жасайды.
Көру мүшесін қорғау үшін жүйелі тәсіл қажет және жұмыс шартын дұрыс ұйымдастыру маңызды. Тіпті ұсақ өзгерістердің өзі көздің шаршауын айтарлықтай азайта алады. Қарапайым гимнастика, үзілістер мен дұрыс жарықтандыру көзге едәуір жеңілдік береді. Сонымен қатар, жақсы демалыс пен көзге деген қамқорлық та маңызды рөл атқарады. Көз денсаулығына бүгін көңіл бөлу — ертеңгі анық әрі сау көрудің кепілі.
