Әлемдегі ең биік шыңдар әрдайым адамзаттың назарын өзіне аударған. Солардың ішінде Эверест — ерік-жігердің, табандылықтың және шексіз армандардың символына айналған. Бұл тау талай саяхатшылар мен альпинистер үшін армандардың шыңы саналады. Оның ұшар басына көтерілу – тек физикалық дайындықтың емес, рухани төзімділіктің де сынға түсуі. Эвересттің таңғаларлық табиғаты мен тарихы адамды баурап алады. Осы мақалада біз сізге Эверест туралы ең қызықты 25 деректі ұсынамыз.
- Эверест — Жер шарының ең биік нүктесі. Оның ресми биіктігі теңіз деңгейінен 8 848,86 метр.
- Непалда бұл тау «Сагарматха» деп аталады, бұл «Аспан маңдайы» деген мағынаны білдіреді. Ал Тибетте оны «Чомолунгма» — «Әлем анасы» деп атайды.
- Еуропалық атауы Джордж Эвересттің құрметіне қойылған. Айта кетерлігі, ол бұл тауға ешқашан бармаған.
- Эверест жыл сайын шамамен 4 миллиметрге өсіп келеді. Бұл тектоникалық тақталардың қозғалысымен түсіндіріледі.
- Шыңды алғаш рет 1953 жылы 29 мамырда Эдмунд Хиллари мен шерпа Тенцинг Норгей бағындырған.
- Эверестке екі негізгі бағыт арқылы көтерілуге болады. Бірі – Непал жақтан, екіншісі – Тибет жағынан өтеді.
- Тауға шығу үшін бірнеше күн, кейде апта бойы акклиматизация қажет. Себебі ағза биіктікке үйренбесе, ауру қаупі артады.
- 8 000 метрден асқаннан кейін «өлім аймағы» басталады. Бұл жерде оттегі өте аз, сондықтан ұзақ кідіріс адам өміріне қауіпті.
- Тауда бірнеше базалық лагерь орналасқан. Олар альпинистерге демалуға және бейімделуге мүмкіндік береді.
- Көптеген альпинистер шерпалардың көмегіне жүгінеді. Олар жолды көрсетіп, ауыр жүк тасуға көмектеседі.
- Эверестке көтерілгенде шамамен 300-дей адам қайтыс болған. Кейбір денелер тау беткейінде әлі де жатыр.
- Кейбір бағыттарда қосымша оттегі баллондарын пайдалану рұқсат етіледі. Бірақ бұл да қауіп-қатерді толығымен жоймайды.
- Шыңда ауа температурасы -40 °C-тан төмен түсіп кетуі мүмкін. Қатты желдер адамның тепе-теңдігін сақтауға мүмкіндік бермейді.
- Көктем мен күзде ауа райы тұрақтанып, көтерілуге ең қолайлы кезең туады. Бұл «метео терезе» деп аталады.
- Кейбір альпинистер оттегісіз көтерілуді қалайды. Бұл — ең күрделі және қауіпті әдіс саналады.
- Электронды құрылғылар суықта жылдам істен шығады. Шыңда телефон немесе камера ұзақ жұмыс істемейді.
- 2011 жылы британдық парашютист Эвересттен парапланмен секірген. Бұл оқиға тарихта тұңғыш рет тіркелді.
- Эверестті бағындырған ең жас альпинист 13 жаста болған. Ол бұл сапарға әкесімен және жаттықтырушымен бірге шыққан.
- Бұл шыңға көтерілген ең егде әйелдің жасы 70-тен асқан. Ол әйел альпинизм тарихында рекорд орнатты.
- Төменгі лагерьлерде интернет байланысы бар. Бұл арқылы альпинистер сурет жіберіп, саяхатын бөлісе алады.
- Эверестке көтерілу Непалға миллиондаған доллар табыс әкеледі. Әрбір қатысушы арнайы рұқсат қағазын сатып алуы керек.
- Туристер саны артқан сайын экологиялық мәселелер туындауда. Тау беткейінде көп мөлшерде қоқыс қалды.
- Соңғы жылдары билік альпинистерге өз қоқысын өзімен бірге алып түсу міндетін қойды. Бұйрықты бұзғандарға айыппұл салынады.
- Қатысушылар саны көбейген сайын «өлім аймағында» кезек пайда бола бастады. Бұл жағдай тәуекелді бірнеше есе арттырады.
- Эверест — адамның шегіне жету мен өз шекарасын кеңейту символы. Ол көптеген адамдарға шабыт пен сенім береді.
Эверест – тек физикалық биіктік емес, ол – рухани өрлеудің де белгісі. Оған шығу — нағыз ерлік, дайындық пен ерік-жігердің көрінісі. Бұл тау адамзаттың шексіз мүмкіндігін дәлелдейтін таңғажайып нышан. Ал оны зерттеу, түсіну мен құрметтеу – біздің табиғатпен үйлесімді қарым-қатынасымыздың маңызды бөлігі.
