Мазмұны
Музыка адамға ерте жастан серік болып, тұлғаның қалыптасуында маңызды рөл атқарады. Ол әлемді танып-білуге көмектесіп, сезімді дамытады және қиялды ынталандырады. Әуендер мен ырғақтар көңіл күйге ғана емес, ойлау қабілетіне де ықпал етіп, үйлесімді өсудің негізін қалайды. Ғылыми зерттеулер музыкамен айналысатын немесе үнемі тыңдайтын балалардың тілді тез меңгеріп, зейіні жоғарырақ болатынын дәлелдейді. Олар оқу тапсырмаларын жеңіл игереді әрі есте сақтау қабілеті арта түседі. Осылайша, дыбыс өнері тәрбиелеу мен оқытудың қуатты құралына айнала алады. Сондықтан оның бала дамуына әсерін жан-жақты қарастыру маңызды.
Музыка және когнитивтік даму
Әуендермен тұрақты қарым-қатынас есте сақтауды күшейтіп, назарды шоғырландыру қабілетін жетілдіреді. Аспапта ойнауды үйренген бала шыдамдылықты, ептілікті және қозғалыс үйлесімділігін дамытады. Нотаны оқу мен әуенді бір мезгілде орындау мидың екі жартышарын да белсенді жұмыс істеуге мәжбүрлейді.
Мұғалімдердің байқауына сәйкес, музыка сабағы жаңа сөздер мен ұғымдарды тезірек игеруге ықпал етеді. Бұл балаларға күрделі терминдерді немесе грамматикалық құрылымдарды оңай жаттауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар ақпаратты қабылдау мен өңдеу қабілеті де жақсарады.
Эмоциялық даму және музыка
Әуен адамның ішкі көңіл күйіне тікелей әсер етеді. Жай әуендер шаршауды басып, тыныштандырса, серпінді ырғақтар қуат береді. Кішкентайлар үшін бұл – сөзбен жеткізе алмайтын сезімдерді білдірудің маңызды тәсілі.
Музыкалық іс-әрекет баланың жанашырлық қасиетін дамытады. Ән тыңдаған кезде ол басқа адамның көңіл күйін сезініп, эмоциясын түсінуге үйренеді. Осылайша, өнер эмоционалдық сауаттылықты қалыптастыратын құралға айналады.
Әлеуметтік дағдылар және музыка
Бірге ән айту немесе ансамбльде ойнау топқа тиістілікті сезіндіреді. Балалар бірін-бірі тыңдауды, бірге әрекет етуді және ортақ мақсатқа жетуді меңгереді. Бұл қасиеттер кейін өмірдің өзге салаларында да қажет болады.
Сонымен қатар концертке немесе көрермен алдына шығу өзіндік сенімді нығайтады. Жас орындаушы көпшілік алдында толқу сезімін жеңгенде, болашақта күрделі жағдайларға төтеп беруге тәжірибе жинақтайды.
Музыкалық сабақтардың практикалық пайдасы
Музыканың баланың өміріндегі маңызын жақсырақ түсіну үшін оның негізгі артықшылықтарын атап өтуге болады:
- есту қабілеті мен ырғақ сезімін дамыту;
- ұсақ моториканы жетілдіру;
- өзін-өзі тәртіпке баулу деңгейін арттыру;
- эстетикалық талғам қалыптастыру;
- қарым-қатынас дағдыларын жақсарту.
Бұл тармақтардың әрқайсысы күнделікті өмірде үлкен рөл атқарып, үйлесімді өсуге жағдай жасайды.
Музыканы күнделікті тәрбиеде қолдану
Әуенді баланың өміріне енгізудің түрлі жолдары бар. Оларды қарапайым әрі тиімді тәсілдер арқылы жүзеге асыруға болады.
- Бірге тыңдау. Ата-ана түрлі жанрларды таңдап, баламен бірге талқылап отыра алады. Бұл талғамды дамытып, ой қорытуға үйретеді.
- Ырғақпен ойнау. Қарапайым шапалақ соғу немесе балаларға арналған аспаптарды пайдалану такт сезімін қалыптастырып, көңіл көтереді.
- Үйде ән айту. Бесік жыры немесе көңілді әндер ата-ана мен бала арасындағы эмоционалдық байланысты күшейтеді.
- Үйірмелерге қатысу. Музыкалық мектептер мен студиялар шығармашылықты дамытып, өзін еркін көрсетуге мүмкіндік береді.
Осындай тәсілдер арқылы музыка үйренудің табиғи бөлігіне айналып, тәрбиелік процеске еркін енеді.
Музыка балалардың дамуына жан-жақты әсер етеді және когнитивтік, эмоциялық, әлеуметтік қырларын қамтиды. Ол есте сақтауды жақсартып, ойлау қабілетін дамытады әрі оқуда табысқа жетуге көмектеседі. Әуендер қиялды оятып, қуаныш сыйлайды және сезімді басқаруды үйретеді. Бірлескен шығармашылық барысында бала ынтымақтастыққа машықтанып, өз күшіне сенімді болады. Музыканы тәрбиелеу процесіне қосу – үйлесімді өсуге ықпал ететін маңызды қадам. Сондықтан өнердің осы түріне назар аударып, оны балалардың өмірінде тұрақты ету қажет.
