Жәндіктер мен буынаяқтылар әлемі алуан түрлілігімен таңғалдырады. Солардың ішінде өрмекшілер ерекше орын алады, себебі оларды жер шарындағы кез келген аймақтан кездестіруге болады. Олар экожүйеде үлкен рөл атқарып, жәндіктердің санын реттейді және табиғи тепе-теңдікті сақтайды. Дегенмен адамдардың оларға деген көзқарасы әртүрлі: біреулер олардың ерекше қабілеттеріне таңданса, енді біреулер қорқады. Өрмекшілерді зерттеу олардың құрылымы, мінез-құлқы және қоршаған ортаға бейімделуі жайлы көптеген қызықты мәлімет береді. Осы тіршілік иелерін жақсырақ түсіну үшін ең қызықты деректерге тоқталған жөн.
- Өрмекшілер жәндіктерге емес, өрмекшітәрізділер класына жатады. Олардың сегіз аяғы және екі бөлікке бөлінген денесі бар.
- Ғылымға 50 мыңнан астам өрмекші түрі белгілі. Болашақта әлі ашылмаған мыңдаған түр болуы мүмкін деп саналады.
- Өрмекшілер Антарктидадан басқа барлық құрлықта кездеседі. Тіпті ең қолайсыз ортада да олар өмір сүруге бейімделген.
- Ең кішкентай түрлерінің дене ұзындығы бір миллиметрден де аз. Ең ірі түрлері аяқтарын жайғанда 30 сантиметрге жетеді.
- Ең ауыр өрмекші – голиаф құсжегіш тарантул. Оның салмағы 170 грамға дейін барады.
- Көптеген өрмекшілердің сегіз көзі бар. Бірақ олардың көру қабілеті әлсіз, сондықтан көбіне сезімтал аяқтары мен торына сүйенеді.
- Ал өрмекші-атқыш секілді түрлердің көру қабілеті өте жақсы дамыған. Бұл оларға олжасына дәл секіруге мүмкіндік береді.
- Өрмекші жібі болаттан бірнеше есе мықты. Ол созылғыштығын сақтап, оңай үзілмейді.
- Бір өрмекші бірнеше түрлі жібек жіп шығарады. Әр түрі белгілі бір мақсатқа қолданылады: олжа ұстау, ұя қорғау немесе баспана жасау.
- Өрмекші торларының пішіні әртүрлі: дөңгелек, түтікше немесе ретсіз өрілген. Әр құрылым тіршілік ететін ортаға бейімделген.
- Тор зақымданса, бірнеше сағат ішінде қалпына келеді. Бұл өрмекшіге тамақ көзін жоғалтпауға мүмкіндік береді.
- Кейбір өрмекшілер судың астында да тор құрады. Олар ауа толтырылған күмбез жасап, сол жерде дем алады әрі аң аулайды.
- Өрмекшілердің ас қорыту тәсілі ерекше. Олар олжасына ас қорыту сөлін енгізіп, ішін сұйыққа айналдырады.
- Содан кейін қоректік заттарды сорып алады. Бұл әдіс тамақты тез әрі жеңіл сіңіруге көмектеседі.
- Барлық өрмекшілер тор құрмайды. Кейбір түрлері олжасын аңдып, тұтқиылдан шабуылдайды.
- Қасқыр өрмекшілер олжасын қуып жүріп ұстайды. Олар жылдам әрі төзімді болып келеді.
- Кейбір түрлер жасырынуға бейімделген. Қоршаған ортамен сіңісіп кетуі оларға хищниктерден қорғануға және олжасына күтпеген жерден шабуыл жасауға мүмкіндік береді.
- Өрмекшілердің уы бар. Көп жағдайда олардың шағуы адамға зиянсыз, бірақ қауіпті түрлері де бар.
- Қара жесір мен шөл өрмекшісі денсаулыққа қатты қауіп төндіруі мүмкін. Олардың уы дәрігерлік көмекті қажет етеді.
- Соған қарамастан өрмекшілердің шағуынан өлім өте сирек кездеседі. Көбіне аллергиялық реакцияға байланысты жағдайлар орын алады.
- Өрмекшілер жәндіктердің санын реттеп, күн сайын миллиардтағанын жояды. Бұл ауру тарататын және егінге зиян келтіретін жәндіктердің көбеюіне жол бермейді.
- Өрмекшілер өздері де құстардың, кесірткелердің және шаянтектестердің жемі болады. Осылайша олар табиғи тізбектің маңызды бөлігіне айналған.
- Әртүрлі халық мәдениетінде өрмекші символдық рөл атқарады. Бір елдерде ол даналықпен, ал басқаларда айлакерлікпен байланыстырылады.
- Африка аңыздарында өрмекші Ананси – айлакер кейіпкер ретінде белгілі. Оның бейнесі көптеген ертегілерде кездеседі.
- Жапон мифологиясында дзёро-гумо атты әйел-өрмекші туралы аңыз бар. Ол әдемі қызға айналып, ер адамдарды торына түсіреді.
- Еуропада өрмекшілерді үйдің қорғаушысы санаған. Оларды өлтіру жаман ырым деп есептелген.
- Кейбір елдерде өрмекшілерді тағам ретінде пайдаланады. Мысалы, Камбоджада қуырылған тарантулдар ерекше тағам болып саналады.
- Өрмекшілер ауада да қоныс аудара алады. Кішкентай түрлері жіп шығарып, желмен ұзақ қашықтыққа ұшады.
- Бұл құбылыс баллонирлеу деп аталады. Осы тәсіл арқылы өрмекшілер жаңа аумақтарды игереді.
- Әр түрдің өмір сүру ұзақтығы әртүрлі. Кейбірі бірнеше ай ғана өмір сүрсе, кейбірі жиырма жылға дейін тіршілік етеді.
- Көптеген өрмекшілерде аналығы аталығынан әлдеқайда ірі болады. Кей жағдайда ол шағылысқаннан кейін еркегін жеп қояды.
- Кейбір түрлері ұрпаққа қамқорлық жасайды. Аналығы жұмыртқа салынған қапшығын арқалап жүріп, балаларын қорғайды.
- Ғылымда аяқ-қолын қайта қалпына келтіре алатын өрмекшілер белгілі. Бұл қасиет олардың тіршілік ету мүмкіндігін арттырады.
Бұл деректер өрмекшілер әлемінің қаншалықты ерекше екенін көрсетеді. Олар табиғаттағы орны ерекше, мінез-құлқы өзгеше әрі таңғаларлық қабілеттерге ие. Адамдардың оларға көзқарасы әртүрлі болса да, табиғат үшін маңызы зор екенін жоққа шығаруға болмайды. Мұндай мәліметтер өрмекшілерге жаңа қырынан қарауға мүмкіндік береді.
