Өсімдіктер әлемінде кактустар ерекше орын алады. Олар ерекше пішінімен, төзімділігімен және шөлді климатқа бейімделу қабілетімен танымал. Кактус тұқымдасының басым бөлігі Солтүстік және Оңтүстік Америкада өседі, алайда олардың ең көп таралған және әр алуан түрлері Мексика аумағында кездеседі. Бұл ел кактустардың табиғи отаны болып есептеледі әрі олардың мәдени, экономикалық және медициналық маңызы зор. Мексика халқы бұл өсімдіктерді тамаққа да, емге де, күнделікті тұрмысқа да пайдаланады. Төменде мексикалық кактустар жайлы ең қызықты әрі ерекше деректермен таныса аласыз.
- Мексикада әлемдегі кактус түрлерінің шамамен 75 пайызы өседі. Бұл ел кактус әртүрлілігі мен сирек түрлерінің отаны болып саналады.
- Мексиканың ұлттық рәміздерінің бірі – опунция кактусы. Елдің мемлекеттік елтаңбасында бүркіт дәл осы өсімдіктің үстіне қонып, тырнағында жылан ұстаған бейнеде бейнеленген.
- Шөлейт аймақта өсетін кактустар өз сабағында бірнеше литрге дейін ылғал жинай алады. Бұл оларды ұзаққа созылатын құрғақшылық кезеңдерінде аман қалуға бейімдейді.
- Кейбір кактус түрлері небәрі бірнеше сағатқа ғана гүлдейді. Алайда бұл гүлдер әдемі, үлкен әрі хош иісті болып келеді.
- Пейотль – психобелсенді қасиеті бар белгілі кактус түрі. Ол мыңдаған жылдар бойы жергілікті халықтың діни және рухани рәсімдерінде қолданылып келеді.
- Опунцияның жас мүшелерінен мексикалықтар дәстүрлі тағам – «нопалес» дайындайды. Бұл – пайдалы, калориясы төмен, жасұныққа бай тағам көзі.
- Мексиканың кейбір өңірлерінде кактустар тікенді қоршау ретінде пайдаланылады. Тығыз әрі өткір бұтақтары аулаға бөтеннің кіруіне тосқауыл болады.
- Бірқатар кактус түрлері 100 жылдан астам өмір сүре алады. Олар баяу өсіп, бойына ылғал жинау арқылы тіршілігін ұзақ сақтайды.
- Кактус гүлдері бал аралары мен колибри сияқты құстар үшін бал көзі болып табылады. Осылайша, өсімдіктер экожүйедегі тепе-теңдікті сақтауға үлес қосады.
- Кактус устьицалары күндіз емес, түнде ашылады. Бұл қасиет оларды судың булануынан сақтайды.
- Мексикада кактустардың түрлері өте ұсақ домалақ пішінділерден бастап, биіктігі 10 метрден асатын баған тәрізді алыптарға дейін кездеседі. Түрге қарай олардың пішіні мен көлемі айтарлықтай өзгереді.
- Ел аумағында кактустар тек табиғатта ғана емес, арнайы фермаларда да өсіріледі. Олар азық-түлік, косметика және дәрілік мақсатта пайдаланылады.
- Жергілікті суретшілер мен қолөнершілер кактус бейнесін ою-өрнекке, мүсіндерге және кәдесыйларға жиі қолданады. Бұл оның мәдени маңызын көрсетеді.
- Кейбір кактустар құрғақшылықта өз бойындағы судың 80 пайызына дейін жоғалтса да, тіршілігін тоқтатпайды. Жаңбыр жауған соң, қайта қалпына келе алады.
- Кактустар ауа тазарту қабілетіне ие. Олар бөлме ішіндегі зиянды заттарды сіңіріп, оттегіні молайтады.
- Сонора штатында тек осы аймақта ғана өсетін сирек кактус түрлері бар. Олардың біраз бөлігі заңмен қорғалған.
- Бірқатар мексикалық кактус түрлері Қызыл кітапқа енген. Бұл олардың тіршілік ету ортасының жойылуымен және шамадан тыс жинаумен байланысты.
- Түнде гүлдейтін кейбір кактустар жарқанаттар арқылы тозаңданады. Бұл жануарлар өсімдіктердің көбеюіне көмектеседі.
- Кейбір түрлердің сабағының сыртында балауызға ұқсас қабық болады. Ол судың булануын тежейді және күн сәулесінен қорғайды.
- Кактустар тіпті жартас жарықтарында, вулкан етектерінде де өсіп шыға алады. Олар ең қиын жағдайларға бейімделген.
- Мексикада опунция мен өзге түрлерден шырын, сусын және ликёр сияқты өнімдер дайындалады. Бұл сусындар дәмі мен емдік қасиеттерімен ерекшеленеді.
- Құрғақшылық кезеңінде фермерлер малға кактус беріп, шөптің орнына пайдаланады. Өсімдік ылғал мен қорек көзі ретінде қызмет етеді.
- Мексикалық мифологияда кактус жермен байланыс пен төзімділіктің белгісі саналады. Ежелгі халықтар оны қасиетті өсімдік деп санаған.
- Зерттеулер кейбір кактус түрлерінің 3000 метрден жоғары биіктікте өмір сүре алатынын дәлелдеді. Бұл олардың ерекше бейімделу қасиетінің айғағы.
Мексика кактустары табиғаттағы көптүрлілігімен, өміршеңдігімен және адам өміріндегі орнының маңыздылығымен ерекшеленеді. Олар тек өсімдік қана емес, ел мәдениетінің, табиғатының және тарихының ажырамас бөлігіне айналған. Бұл ерекше тіршілік иелерін зерттеген сайын, олардың таңғажайып әлемі бұрынғыдан да тереңірек ашылады.
