Мазмұны
Кез келген адам өмірінде бір сәттерде күйзеліске, шаршауға немесе ішкі босап қалу сезіміне тап болады. Қуаныш пен шабыт жоғалып, бұрын мәні бар істер де маңызсыз көріне бастайды. Тіпті күнделікті қарапайым әрекеттердің өзі ауыр әрі қажетсіз болып сезіледі. Мұндай сәттерде көпшілік ішкі тепе-теңдігін жоғалтады, ал бұл – елемеуге болмайтын маңызды белгі. Апатия – жан дүниенің күйі ғана емес, сонымен бірге денсаулыққа қатысты дабыл болуы мүмкін. Бұл мақалада адамның бойынан әл кетіп, жігері құм болған кезде өзін қалай қолдап, қалыпқа келтіруге болатынын қарастырамыз.
Апатия мен әлсіздіктің негізгі себептері
Кез келген белгіні жеңу үшін алдымен оның себебін түсіну қажет. Энергияның төмендеуіне әкелетін жағдайлар әртүрлі болуы мүмкін.
- созылмалы күйзеліс пен жүйкенің шаршауы;
- ұйқының жеткіліксіздігі мен тұрақсыз күн тәртібі;
- B және D дәрумендерінің жетіспеушілігі;
- қимыл-қозғалыстың аздығы;
- ақпараттық шамадан тыс жүктеме;
- шабыттандыратын мақсаттардың болмауы;
- гормондық өзгерістер немесе ішкі ағзалардағы бұзылыстар;
- жалғыздық пен қолдаудың жетіспеушілігі.
Егер мұндай факторлар ұзақ уақыт бойы әсер етсе, ішкі бостық тереңдей түсіп, қалпына келу қиындайды. Сондықтан себепті ертерек танып, оны жою жолдарын қарастырған дұрыс.
Күнделікті жақсы әдеттер
Күш-қуат болмаса да, өз-өзіңе көмектесудің қарапайым әрі тиімді жолдары бар. Шаршаған күйдің өзінде кішігірім қадамдар үлкен өзгеріске бастай алады.
- ұйқыға жату мен тұру уақытын біркелкі ұстау;
- таза ауада көбірек уақыт өткізу;
- экран алдында өткізілетін уақытты қысқарту;
- дұрыс тамақтанып, су ішуді ұмытпау;
- жағымсыз эмоция тудыратын ортадан аулақ болу;
- күн ішінде қысқа үзілістер жасау;
- тыныс пен дене қалпын бақылау;
- күн сайын өзіңе қуаныш сыйлайтын іс табу.
Мұндай әдеттер адам ағзасы мен психикасы арасындағы байланысты қалпына келтіріп, өмірлік тонусты көтеруге көмектеседі.
Психологиялық және мінез-құлықтық тәсілдер
Күш жоғалуымен күресу тек өмір салтын түзетумен шектелмейді. Ішкі сезіммен де жұмыс істеу қажет. Төменде бұл бағытта көмектесе алатын әдістер тізімі берілген.
- Өзіңізге арналған күнделік жүргізіңіз. Онда ойларыңызды, сезімдеріңізді және күнделікті оқиғаларды жазып отырыңыз. Бұл ішкі күйді түсінуге және эмоцияны өңдеуге мүмкіндік береді. Мұндай жазбалар арқылы адам өзіне сырт көзбен қарап, нақты бағыт таба алады.
- Өз алдыңызға кішігірім мақсаттар қойыңыз. Үлкен мақсаттар адамды қорқытып, әрекет етуді қиындатады. Сондықтан оларды бөлшектеп, біртіндеп іске асыру тиімдірек болады.
- Денені қозғалысқа келтіріңіз. Жаяу серуендеу, жеңіл жаттығу, йога сияқты қимылдар арқылы эндорфиндер бөлініп, көңіл күй көтеріледі. Күніне 20 минут белсенділік – жанға да, тәнге де пайдалы.
- Теріс ақпараттан өзіңізді шектеңіз. Әлеуметтік желілер мен жаңалықтардан келетін жағымсыз ақпарат жүйке жүйесін шаршатады. Оның орнына музыка тыңдау, кітап оқу немесе медитациямен айналысу пайдалырақ болмақ.
- Жақындарыңыздан немесе психологтан қолдау сұраңыз. Кейде жүректі жеңілдету үшін бір ғана әңгіме жеткілікті. Ал терең мәселелерге кәсіби маман ғана көмектесе алады.
Осы тәсілдермен тұрақты айналысу адамның ішкі ресурсын қалпына келтіріп, күш-қуатты қайта оралуына жағдай жасайды.
Табиғи тәсілдермен қуат жинау
Жан мен тәнді қатар күту үшін табиғи әдістерді де қолдануға болады. Олар психологиялық қолдауды толықтырып, денені нығайтуға ықпал етеді.
- адаптоген шөптерді пайдалану (женьшень, родиола, элеутерококк);
- жалбыз, мелисса, шайқурай қосылған шөп шайлар;
- жылы теңіз тұзды ванналар немесе хош иісті майлармен жуыну;
- таңғы уақытта контрастты душ қабылдау;
- ұйықтар алдында тыныш әуен тыңдау;
- бөлмеде хош иіс майларын қолдану;
- тыныс алу жаттығуларын күнделікті жасау;
- мойын мен иыққа арналған жеңіл массаж жасау.
Бұл тәсілдер адам ағзасын жұмсақ түрде демалдырып, ішкі тепе-теңдікті қалпына келтіруге көмектеседі.
Апатия мен әлсіздік – уақытша шаршау ғана емес, сонымен қатар ағзаның көмек сұрауы. Мұндай күйдің артында созылмалы шаршау, эмоциялық қажу немесе қолдаудың жоқтығы жатуы мүмкін. Мұны жеңу үшін біртіндеп әрекет етіп, әрі денені, әрі жанды күту қажет. Тепе-теңдікке жету үшін күн тәртібі, дұрыс тынығу, белсенді қозғалыс және ішкі диалог маңызды рөл атқарады. Бастысы – өз жағдайыңызды мойындап, оны түзетуге қадам жасау. Өзіңді бағалау мен күту – денсаулықтың іргетасы.
