Мазмұны
Адам баласы – әлеуметтік тіршілік иесі. Ол айналасындағылармен қарым-қатынас орнатып, олардың қолдауын сезінуге тырысады. Бірақ өз әрекетін әрдайым сырт көздің бағалауына қарап бағдарлау – тұлғалық даму мен еркін ойлауға кедергі болады. Басқалар не ойлайды деген үрей көп жағдайда ішкі дауысты тұншықтырып, шынайы шешім қабылдауға мүмкіндік бермейді. Мұндай психологиялық тәуелділіктен арылу оңай емес, бірақ жүйелі қадамдар арқылы оған қол жеткізуге болады. Бұл мақалада өзгенің пікіріне бағынышты болмаудың жолдары қарастырылады.
Басқа пікірге тәуелділіктің себептері
- өзіне сенімсіздік пен төмен өзін-өзі бағалау;
- өздігінен шешім қабылдауға дағдыланбау;
- сыналудан немесе теріс көзқарастан қорқу;
- әлеуметтік стандарттармен өмір сүруге үйрену;
- бұрынғы жағымсыз тәжірибелер мен жаралар.
Мұндай себептерді мойындау – ішкі еркіндікке апаратын алғашқы қадам.
Тәуелділіктен арылуға көмектесетін тиімді тәсілдер
Сыртқы бағаға тәуелді болмау үшін ойлау жүйесін ғана емес, күнделікті дағдыларды да өзгерту қажет. Төмендегі әдістер осы бағытта алға жылжуға көмектеседі.
- Өзіңіздің ерекшелігіңізді түсініңіз. Әрбір адам қайталанбас қабілетке, құндылықтарға және көзқарастарға ие. Өзгеге ұнау үшін әрдайым бейімделу ішкі даралықты тұншықтырады. Өз ұстанымыңызды айқындаған сайын, сыртқы пікір аз мазалай бастайды.
- Ішкі дауысқа құлақ асыңыз. Өзімен сырласу – тәуелсіз көзқарас қалыптастырудың маңызды бөлігі. Жалғыз қалып, өзіңізге сұрақ қойып, шынайы қалауыңызды саралау сіздің кім екеніңізді анықтауға жол ашады.
- Өзіңізді өзгемен салыстыруды доғарыңыз. Салыстыру – сенімсіздік пен көңілсіздікке апаратын тікелей жол. Әр адамның өмір жолы мен қарқыны әртүрлі. Өткендегі өз жетістігіңізбен салыстыру әлдеқайда пайдалы.
- Қателесуге мүмкіндік беріңіз. Басқа біреудің пікірінен қорқу көбіне сәтсіздіктен қорқумен байланысты. Бірақ қателесу – өсу мен үйренудің табиғи жолы. Өз-өзіңізге мұндай мүмкіндік берсеңіз, сыртқы баға маңызын жоғалтады.
- Сыни ойлауды дамытыңыз. Ақпаратты сүзгіден өткізу, факті мен пікірді ажырата білу, сұрақ қоя білу – қажетсіз ықпалға түспеуге көмектеседі. Барлық сын – әділетті бола бермейді, ал әрбір кеңес сізге лайық емес.
- Айналаңызды саралаңыз. Сізге үнемі қысым көрсетіп, күмән ұялататын адамдардан алшақ болған жөн. Орнына қолдау көрсетіп, шабыттандыратын орта іздеңіз.
- Өзіңізді бағалауды күшейтіңіз. Ішкі тұрақтылық артқан сайын, сыртқы пікірдің әсері азаяды. Жетістіктер күнделігін жүргізіп, өз мықты тұстарыңызды белгілеп жүріңіз. Сенімділік – әрекет пен табандылықтың нәтижесі.
- Сыннан емес, мақсаттан күш табыңыз. Егер не үшін әрекет жасап жатқаныңызды анық білсеңіз, өзгенің ойы маңызды болмай қалады. Өз қалауыңызға, іс барысына және нәтижеге көңіл бөліңіз.
Осы әдістерді жағдайға қарай алмастырып немесе үйлестіре қолдануға болады.
Күнделікті ішкі еркіндікті нығайтатын әрекеттер
- өз жетістіктеріңіз үшін ризашылық білдіру;
- уайым тудыратын ақпаратты шектеу;
- шекараңызды құрметтейтін ортаны таңдау;
- «жоқ» деп айтуды үйрену;
- шешімдерді ішкі басымдықтарға сүйеніп қабылдау.
Мұндай шағын қадамдар арқылы біртіндеп тәуелсіз ойлау дағдысы қалыптасады.
Басқа адамдардың пікіріне тәуелді болу – тұлғаның даму жолындағы кедергі. Мұндай көзқарас адамның өз болмысын тануына, еркін әрекет етуіне және жауапты шешім қабылдауына тосқауыл қояды. Дегенмен, мақсатты әрекет пен рефлексия арқылы мұндай шектеуден арылуға болады. Бұл – өзін-өзі тыңдау, сену және қабылдау үдерісі. Өз пікірін тыңдап, соған сүйеніп әрекет еткен адам ғана шынайы еркіндікке қол жеткізеді. Өзіңізге сену – мықты болмыстың бастауы.
