Мазмұны
Айналадағы адамдарға көмектесуге деген ниет – адамгершіліктің белгісі. Алайда бұл ниет орынсыз болса, кейде кері әсер беруі мүмкін. Жағдайға араласу немесе кеңес беру әрдайым қолайлы бола бермейді. Әсіресе қиын сәттерде адам өзінің жеке шекараларын ерекше сезінеді. Сондықтан жақын жанға қолдау көрсету кезінде оның сезімі мен еркіндігін ескеру өте маңызды. Осы мақалада біз досыңызға қалай көмектесуге болатынын және бұл көмекті қалай ыңғайсыздықсыз ұсынуға болатынын қарастырамыз.
Жағдайды дұрыс түсіну – алғашқы қадам
Көмек ұсынар алдында мәселенің мән-жайын бағалау керек. Көп жағдайда адам сырттай қиын көрінгенімен, шын мәнінде жағдайды өз бетімен шешуге тырысады.
- асығыс шешім қабылдаудан бұрын байқағыш болыңыз;
- досыңыздың мінезі мен әдеттерін ескеріңіз;
- көмегіңіз басқаруға ұқсап кетпесін;
- сөз емес, ым-ишараларға да назар аударыңыз;
- өз бетімен әрекет етуге деген қажеттілікті түсініңіз.
Осы тұстарға мән берсеңіз, шектен тыс қамқорлық көрсетіп, ренжітіп алудан аулақ боласыз.
Көмекке сұранысты нақтылау – орынды әрекет кепілі
Көпшілік көмекті өз еркімен қабылдағысы келеді. Сондықтан бірден іске кіріспей, алдымен досыңыздың өзі айтқанын күткен жөн.
Келесі тәсілдер көмектесуге қолайлы жағдай жасайды:
- Көмек керек пе, соны нақтылап сұраңыз. «Саған көмектесуімді қалайсың ба?» деген сұрақ ашық әрі қысымсыз болады. Бұл адамға «жоқ» деп айтуға мүмкіндік береді.
- Бірнеше жеңіл ұсыныс жасаңыз. Мысалы: «Қаласаң, бірге отыра тұрам» немесе «Қаласаң, көлігімен апарып тастаймын».
- Бас тартуды қалыпты қабылдаңыз. Егер досыңыз көмекті қаламаса, оған ренжудің қажеті жоқ.
Достық байланыста шекараны сақтау – сенімділік пен құрметтің белгісі.
Жағдайға сай көмектесу тәсілдері
Кейде үлкен әрекет емес, кішкентай қолдау да жеткілікті болады. Мұндайда бастысы – көмекті міндеттей ұсынбау.
Мынадай әдістер орынды:
- көмекке зәру екеніңізді айтпай-ақ пайдалы іске кірісу;
- көмекті «керек болып қалар» деген сарында ұсыну;
- күлкі мен жылы сөз арқылы ахуалды жеңілдету;
- ашылып сөйлеуге жағдай жасау, бірақ мәжбүрлемеу;
- кез келген жауапты сабырмен қабылдау.
Тыныштық пен түсіністік арқылы шынайы қолдау көрсетуге болады.
Егер көмегіңіз қабылданбаса не істеу керек
Кейде жақсы ниет те қабылданбай қалады. Бұл жағдайда ренжіп қалмай, досыңыздың шешіміне түсіністікпен қарау қажет.
Мұндай жағдайда:
- Шекараға құрметпен қараңыз. Адамның өз мәселесін өзі шешуге құқығы бар.
- Мін тағудан аулақ болыңыз. Қабылдамау – сізді бағаламау емес.
- Жақын болып қала беріңіз. Қажет кезде досыңыз сіздің тыныш қолдауыңызды бағалауы мүмкін.
Досыңыздың еркіндігін мойындау – сенімді қарым-қатынастың негізі.
Жіберілетін жиі қателіктер
Көмектескісі келген адам кейде досының көңілін түсіретін әрекет жасап қояды. Мұндай олқылықтардан аулақ болу қажет.
Төмендегі қателіктерден сақ болыңыз:
- сұрамастан кеңес беру;
- басқамен салыстыру;
- «бұл – бәрінің басынан өтеді» деп жұбату;
- өз шешіміңізді тықпалау;
- бас тартуға ренжу.
Қамқорлық – адамды өзіңізше түзету емес, оны сол қалпында қабылдау.
Орнықты әрі нәзік тіркестер мысалы
Достықты сақтай отырып қолдау білдіру үшін келесі тіркестер қолайлы:
- «Қажет болса, осындамын»;
- «Маған сенім арта аласың»;
- «Сөйлескің келсе – тыңдауға дайынмын»;
- «Керек болмай-ақ қойсын, бірақ мынау саған»;
- «Араласпаймын, бірақ сен мен үшін маңыздысың».
Мұндай тіркестер сенім туғызып, қысым жасамай көмектесуге мүмкіндік береді.
Жақсылық жасау шынайы достықтың көрінісі болғанымен, ол адамның еркіндігімен үйлесу керек. Досыңызға көмектескіңіз келсе – алдымен оның не қажет ететінін сезіне біліңіз. Күштеп емес, сабырмен қолдау көрсету – достықтың биік үлгісі. Қажет сәтте жанынан табылып, керексіз кезде бір қадам артқа шегіну – үлкен даналық. Нағыз дос – қиындықта артық сұрақ қоймай, бірақ әрдайым қасында болуға дайын жан. Ең маңыздысы – сенім, ал ол қысымсыз қолдаудан басталады.
