Жәндіктер әлемі таңғажайып тіршілік иелеріне толы, олардың ішінде ерекше көзге түсетіндерінің бірі – инеліктер. Бұл әсем жаратылыс иелері ежелгі дәуірлерден бері Жер бетінде өмір сүріп келеді. Ұшуға бейімділігі, мөлдір қанаттары мен өткір көру қабілеті оларды нағыз әуе жыртқыштарына айналдырады. Инеліктер табиғаттағы тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі, өйткені олар маса, шыбын және басқа да зиянды жәндіктермен қоректенеді. Алайда көпшілік олардың биологиясы мен мінез-құлқы жайлы толық біле бермейді. Төменде инеліктер туралы сіз білмеген 22 ерекше әрі пайдалы дерек ұсынылған.
- Инеліктер динозаврлардан әлдеқайда бұрын пайда болған. Ғалымдардың айтуынша, олар Жер бетінде шамамен 300 миллион жыл бұрын тіршілік еткен.
- Ежелгі инеліктердің қанаттарының ұзындығы 70 сантиметрге дейін жеткен. Бұл оларды тарихтағы ең алып жәндіктердің қатарына қосады.
- Қазіргі инеліктердің төрт қанаты болады және әр қанат жеке қозғала алады. Бұл қасиет оларға әуеде шебер маневр жасауға мүмкіндік береді.
- Олар алға, артқа және қиғаш бағытта ұша алады. Мұндай икемділік – әуедегі жыртқыш ретінде артықшылығының дәлелі.
- Инеліктердің көру жүйесі жәндіктер арасындағы ең дамыған жүйелердің бірі. Әр көзі 30 мыңға дейін линзадан тұратын фасеткалық құрылымнан құралған.
- Панорамалық көру арқылы олар айналасындағы қозғалысты барлық бағытта байқайды. Бұл – олжасына дәл шабуыл жасауға көмектесетін басты құрал.
- Инеліктер ультракүлгін және адамдар ажырата алмайтын түстерді көре алады. Мұндай көру ерекшелігі жұбын табуда және бағытты анықтауда аса маңызды.
- Олар тек әуеде ғана аң аулайды. Олжасын ұшып бара жатып, алдыңғы аяқтарымен ұстап алады.
- Бір инелік күніне ондаған маса мен майда шыбын-шіркеймен қоректенеді. Осылайша олар адам өміріне пайдалы әсер етеді.
- Инеліктердің дернәсілдері суда дамиды. Жағдайға байланысты олардың судағы даму кезеңі бірнеше айдан бес жылға дейін созылуы мүмкін.
- Дернәсілдер де жыртқыш болады. Олар балық шабақтарын, бақа шабақтарын және басқа да су жәндіктерін аулайды.
- Дернәсілдер артқы бөлігінде орналасқан желбезек арқылы тыныс алады. Сол себепті олардың тіршілігі су сапасына тікелей байланысты.
- Кейбір түрлердің дернәсілдері судан жоғары қысыммен атып шығып, қозғала алады. Бұл әдіс оларға қауіптен қашуға көмектеседі.
- Ересек инеліктер дернәсіл қабығынан су жағасында шығып, қанаттарын біртіндеп жазып шығады. Бұл процесс табиғатта ерекше көрініс ретінде байқалады.
- Ересек инеліктердің өмір сүру ұзақтығы бірнеше аптамен шектеледі. Осы аз уақыт ішінде олар көбейіп, жұмыртқа салып үлгереді.
- Аналық инеліктер жұмыртқаларын суға немесе ылғалды өсімдіктерге салады. Жұмыртқалардан шыққан дернәсілдер су астында өсіп жетіледі.
- Кейбір түрлерде аталықтары жұптасқан соң аналықтарын күзетеді. Бұл – басқа аталықтардың ұрықтандыруына жол бермеудің тәсілі.
- Инеліктер мекенжайын қорғауға бейім. Аталықтары су маңын иемденіп, ол жерге жақындаған бәсекелестермен әуеде шайқасады.
- Әртүрлі халықтар инелікті жылдамдықтың, өзгерістің және рухани тазалықтың символы ретінде бағалаған. Жапон мәдениетінде инелік батырлық пен сәттіліктің белгісі.
- Кейбір түрлер алыс қашықтыққа қоныс аудара алады. Африка инелігі маусымдық миграция кезінде 18 000 шақырымға дейін ұшады.
- Олар өз көлеміне қарамастан сағатына 50 км жылдамдықпен ұша алады. Бұл – жәндіктер арасындағы ең жоғары көрсеткіштердің бірі.
- Инеліктердің ұшу механикасын зерттей отырып, ғалымдар шағын дрондар жасап шығаруда. Табиғаттан шабыт алған инженерлер инеліктің аэродинамикасын үлгі етіп алған.
Инеліктер тек сұлулықтың үлгісі ғана емес, олар табиғаттың үйлесімді жүйесіндегі маңызды буын болып саналады. Инеліктер туралы көбірек білу – табиғатты тереңірек тануға жол ашады. Бұл жәндіктердің мінез-құлқы, биологиясы және тіршілік ортасы олардың қаншалықты күрделі және пайдалы екенін дәлелдейді. Табиғатпен үйлесімді өмір сүру үшін осындай кішкентай тіршілік иелерінің рөлін бағалай білу маңызды. Инеліктерге зер салып қарау арқылы біз қоршаған әлемнің сұлулығы мен нәзіктігін жақсырақ түсіне аламыз.
