Мазмұны
Қазіргі заманда адамның өмір салты көбінесе экран алдында ұзақ уақыт өткізумен байланысты. Компьютер, телефон, кондиционерлердің әсері, ұйқының жетіспеушілігі және көзге күтімнің жеткіліксіздігі — көздің құрғауына себеп болатын негізгі факторлар. Мұндай жағдайда адам көзде күйіп тұрғандай сезінеді, қышиды, тітіркену немесе «құм» түскендей әсер пайда болады. Бұл белгілер жайсыздық туғызып қана қоймай, көру қабілетіне де теріс әсер етуі мүмкін. Көздің құрғауы кейде уақытша болса, кейде созылмалы сипат алып, күнделікті өмір сапасын төмендетеді. Осы мәселемен күресу үшін оның себебін түсініп, кешенді әрі тұрақты тәсілдер қолдану маңызды.
Құрғақтықтың себептері және оларды жою жолдары
Көздің құрғауы бірден бірнеше себепке байланысты пайда болуы мүмкін. Бұл факторларды білу және оларды болдырмау көз саулығын сақтауға көмектеседі.
Келесі себептер жиі кездеседі:
- мониторға немесе смартфонға ұзақ уақыт қарау;
- назарды шоғырландырғанда сирек жыпылықтау;
- бөлмедегі құрғақ немесе шаңды ауа;
- линзаларды дұрыс пайдаланбау немесе оларды ұзақ тағу;
- гормоналды өзгерістер мен дәрі-дәрмек қабылдау;
- жас ұлғайған сайын көз жасының өзгеруі;
- ұйқының жетіспеушілігі және шамадан тыс шаршау;
- ауа баптағыштардың ұзақ уақыт әсері;
- косметикаға немесе тұрмыстық химияға аллергиялық реакция;
- желді ауа райы немесе ашық күн сәулесі.
Бұл себептердің алдын алу немесе олардың зиянын азайту арқылы көзге түсетін жүктемені азайтуға болады.
Құрғауды азайтудың тиімді тәсілдері
Көздің құрғауымен күресу тек сыртқы факторларды болдырмаумен шектелмейді. Көзге күтім жасау мен күнделікті әдеттерді өзгерту арқылы жағымсыз белгілерден арылуға болады.
Мына әдістер көмектеседі:
- Ылғалдандыратын тамшыларды қолдану. «Жасанды жас» деп аталатын көз тамшылары роговицаның беткі қабатын қорғайды және тез әсер етеді. Құрамында консервант жоқ тамшыларды жиі пайдалануға болады. Әр адамға жарамды құралды таңдау үшін маманмен кеңескен жөн.
- Көру режимін сақтау. Компьютермен жұмыс істегенде әр 20–30 минут сайын үзіліс жасап тұру ұсынылады. Үзілісте алыстағы нысанға қарау, көзді жұмып демалту немесе жеңіл гимнастика жасау пайдалы. Бұл тәсіл көздің қажуын азайтады.
- Ауаның ылғалдылығын қалыпты деңгейде ұстау. Үйде ауа ылғалдандырғышты қолдану немесе суы бар ашық ыдыс қою құрғақ ауаның әсерін төмендетеді. Әсіресе орталық жылу немесе кондиционер бар бөлмелерде бұл өте маңызды.
- Теңгерімді тамақтану және дәрумен қабылдау. Омега-3 май қышқылдары, А және Е дәрумендері көз жасын қалыпты мөлшерде өндіруге ықпал етеді. Көкөніс, жаңғақ және балық сияқты өнімдер көздің жалпы жағдайына жақсы әсер етеді.
- Экран алдында өткізілетін уақытты азайту. Мүмкіндігінше смартфон немесе компьютер алдында көп отырмауға тырысу керек. Қысқа үзілістер де көзге күш түсірудің алдын алады.
- Контакт линзаларын дұрыс таңдау. Қолайсыз немесе мерзімі өткен линзалар көзді тітіркендіруі мүмкін. Уақытылы ауыстыру, арнайы ылғалдандыратын ерітінділерді қолдану және офтальмологтың кеңесі маңызды рөл атқарады.
- Қабақ күтімін сақтау. Кірпіктер түбін күніне бір рет жұмсақ тазалау, жеңіл массаж жасау бездердің жұмысын жақсартады. Бұл әсіресе блефаритке бейім адамдар үшін пайдалы.
- Күннен қорғайтын көзілдірік кию. Желден, шаңнан және ультракүлгін сәуледен қорғау көздің құрғауын азайтады. Сапалы линзалары бар көзілдіріктер ашық күнде өте қажет.
Көздің жай-күйін жақсарту үшін осы әдістерді кешенді түрде және тұрақты қолдану ұсынылады.
Қай кезде дәрігерге жүгінген жөн
Кейде көздің құрғауы басқа, күрделі дерттің белгісі болуы мүмкін. Ондай кезде тек үй жағдайында емделу жеткіліксіз болады.
Мына белгілер байқалса, маман көмегі қажет:
- көзде бөгде зат бардай сезіну;
- көрудің уақытша бұлыңғырлануы;
- қызару, ауырсыну және күйдіру;
- жабысқақ немесе ірің тәрізді бөлінді;
- тамшылар көмектеспесе немесе әсері қысқа болса.
Көз дәрігері тексеру жүргізіп, себебін анықтап, жеке ем түрін тағайындайды.
Көздің құрғауы — уақытша ыңғайсыздық емес, ағзаның тепе-теңдігінің бұзылғанын көрсететін белгі. Уақтылы күтім жасау, қоршаған ортаның әсерін бақылау және профилактикалық шараларды сақтау арқылы бұл мәселені шешуге болады. Ерте кезеңде әрекет ету асқынулардың алдын алуға көмектеседі. Көру қабілеті – адамның күнделікті өмір сапасына тікелей әсер ететін маңызды функция. Сондықтан көзге күтім жасау теріні немесе тісті күткендей күнделікті дағдыға айналуы тиіс.
