Жануарлар әлемі таңғажайып тіршілік иелеріне толы, олардың ішінде пілдер ерекше орын алады. Бұл алып сүтқоректілер тек дене бітімімен ғана емес, ақыл-парасатымен, эмоцияларын білдіру қабілетімен және күрделі әлеуметтік құрылымымен де ерекшеленеді. Адамзат ежелден пілдерге таңданып, оларды аңыздарда, өнерде және салт-дәстүрлерде бейнелеп келеді. Алайда олардың өмірінен көпшілік біле бермейтін ерекше жайттар да аз емес. Пілдер жайлы неғұрлым көп білсек, олардың табиғатына деген құрметіміз де арта түседі. Төменде осы ғажайып жануарлар жайлы 33 қызықты мәлімет ұсынылған.
- Пілдер — жер бетіндегі ең ірі құрлық сүтқоректілері. Ересек африкалық еркек пілдің салмағы 7 тоннаға дейін жетіп, биіктігі 3 метрден асады.
- Үлкен денесіне қарамастан, олар өте тыныш қозғалады. Бұл – аяқ құрылымындағы жұмсақтық пен ерекше сүйек-буын жүйесінің нәтижесі.
- Пілдің тұмсығында шамамен 40 000 бұлшықет талшықтары болады. Сол себепті тұмсықпен өте нәзік немесе ауыр заттарды да оңай игере алады.
- Ол тұмсығы арқылы ағаш бұтағын да, жердегі кішкентай тиынды да көтере алады. Тұмсығы әрі күшті, әрі сезімтал.
- Пілдердің жады өте мықты. Олар су көздерін, көшу жолдарын және адамдардың жүзін есінде жақсы сақтайды.
- Бұл жануарлар қуаныш, қайғы, жанашырлық сияқты эмоцияларын анық білдіре алады. Кейде қайтыс болған туысын жоқтап, ұзақ уақыт жанында тұрады.
- Олар өз бейнесін айнадан тани алады. Бұл – сана-сезімнің жоғары деңгейінің белгісі.
- Пілдер бір-бірімен инфрадыбыстар арқылы байланысады. Адам құлағына естілмейтін бұл дыбыстар ондаған шақырымға дейін таралады.
- Ұрғашы пілдер аналық үйір құрып, басшылықты ең үлкен әрі тәжірибелі аналық піл атқарады. Ол барлық маңызды шешімдерге жауапты болады.
- Ұрғашы пілдің буаздығы шамамен 22 айға созылады. Бұл – жер бетіндегі жануарлар арасындағы ең ұзақ жүктілік.
- Жаңа туған төлдің салмағы орта есеппен 100 келіге жетеді. Ол туғаннан кейін бірнеше сағат ішінде тұрып, жүре алады.
- Пілдер суға түсуді және балшыққа аунауды жақсы көреді. Бұл – денені салқындатудың және жәндіктерден қорғанудың тәсілі.
- Пілдің терісінің қалыңдығы 2,5 см-ге дейін жетуі мүмкін. Дегенмен, ол күн сәулесіне және жәндіктерге өте сезімтал.
- Африкалық пілдердің құлағы азиялық пілдерге қарағанда әлдеқайда үлкен. Құлақтары арқылы олар дене қызуын төмендетіп, денені салқындатады.
- Пілдерде азу тістері еркектерде де, кейбір ұрғашыларда да болады. Олармен жерді қазып, ағаш қабығын сылып жейді немесе қорғануға пайдаланады.
- Тұмсық арқылы пілдер суды ішпейді, тек аузына бағыттайды. Алдымен су тұмсыққа жиналып, сосын ауызға құйылады.
- Олар күндіз көбіне тұрып ұйықтайды. Түнде ғана жатып, терең ұйқыға кетеді.
- Пілдер жер сілкінісін алдын ала сезе алады. Олар аяқтары арқылы жер дірілін қабылдайды.
- Табиғи ортада пілдердің жауы жоқтың қасы. Негізгі қауіп – адам және браконьерлік әрекеттер.
- Бұл жануарлар 60-70 жасқа дейін өмір сүре алады. Тиісті күтіммен зоопарктерде одан да ұзақ өмір сүреді.
- Пілдер бір-біріне сүйіспеншілігін тұмсықпен сипап, құшақтап, жанасу арқылы білдіреді. Бұл олардың қарым-қатынасының ерекше түрі.
- Қауіп төнген жағдайда үйір ұйымдасқан түрде әрекет етеді. Төлдер ортасына жиналып, ересектер оларды қоршап қорғайды.
- Олар ойын мен еркелікті ұнатады. Жас пілдер көңілді болып, әртүрлі қылық көрсетсе, ересектер де жеңіл әзіл-қалжыңға бейім.
- Пілдер адам дауыстарын ажырата алады. Ер мен әйел дауысын, сондай-ақ ашулы немесе сабырлы үнді де тани біледі.
- Су – олардың өміріндегі маңызды ресурс. Бір күнде піл 200 литрге дейін су іше алады.
- Пілдер секіре алмайды. Олар – барлық аяқтары үнемі жерге тиіп жүретін жалғыз сүтқоректі.
- Бұл жануарлар өте қызығушылық танытады. Бейтаныс затқа жақындап, сақтықпен зерттейді.
- Олар үйренуге қабілетті. Кейбір пілдер адамдармен байланыста қарапайым командаларды орындай алады.
- Пілдер өзара білімді ұрпақтан-ұрпаққа жеткізеді. Жас төлдер үлкендердің әрекетін бақылай отырып үйренеді.
- Жалғыздық оларға ауыр тиеді. Ұзақ уақыт жеке қалған піл психологиялық күйзеліске түсуі мүмкін.
- Олар да күйзеліс сезінеді. Жақынын жоғалту немесе үйірден ажырау ұзақ қайғыға әкеледі.
- Кейбір пілдер сурет сала алады. Тұмсығымен қылқалам ұстап, қарапайым суреттерді бейнелейтін жағдайлар тіркелген.
- Пілдер қайтыс болған сородичтерін еске алып, зират басына қайтып келуі мүмкін. Олар сүйектерді иіскеп, айналасына жапырақ жауып тұрады.
Бұл деректер пілдердің тек дене тұрпатымен емес, рухани және зияткерлік тұрғысынан да ерекше екенін дәлелдейді. Пілдер – табиғаттың нағыз ғажайыбы. Оларды тереңірек танып-білу – тек жануарлар әлемін байыту емес, сонымен бірге адамзаттың өз болмысына деген құрметін арттыру. Бұл керемет жаратылысты сақтау – ортақ жауапкершілігіміз.
