Қасқыр – ежелден адам санасында ерекше орын алған тылсым жаратылыс. Ол бір мезгілде әрі үрей тудырады, әрі таңданыс тудырады. Табиғаттағы мінез-құлқы, топтасу жүйесі, төзімділігі мен айлакерлігі – жан-жақты зерттеуге тұрарлық қасиеттер. Қасқырлар – экожүйедегі маңызды рөл атқаратын жыртқыштар, олар басқа жануарлар санын реттеуге және табиғи тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі. Алайда ертегілер мен мифтерде олар жиі жағымсыз кейіпкер ретінде сипатталғанымен, бұл жануардың шынайы болмысы әлдеқайда күрделі әрі мәнді. Назарларыңызға қасқырлар туралы сирек естілетін, бірақ шынайы 31 қызықты фактіні ұсынамыз.
- Қасқырлар бір күнде 100 шақырымға дейін жүріп өте алады. Олардың бұлшықетті аяқтары мен төзімді организмі ұзақ жолға бейімделген.
- Әр қасқырдың ұлу дауысы – дара. Дауысына қарап топтағы нақты қасқырды тануға болады.
- Олар дыбыс қана емес, дене қимылы, бет-әлпет, құлақ қалпы және иіс арқылы да қарым-қатынас жасайды.
- Әр тобында қатаң иерархия бар. Альфа-еркек пен альфа-ұрғашы негізгі шешім қабылдап, басшылық етеді.
- Қасқырлар қатал аңшы болғанымен, өз бөлтіріктеріне ерекше мейіріммен қарайды. Тіпті басқа мүшелер де күшіктерді қорғауға қатысады.
- Олардың иіс сезу қабілеті адамдікінен ондаған есе күшті және 2 шақырымнан иіс ала алады.
- Қасқырлар бір-бірінің көңіл-күйін құлақ, көз, ауыз формасы арқылы сезе алады. Бұл – топ ішінде үйлесімділікті сақтау үшін маңызды дағды.
- Ұлу – үркіту емес, байланыс құралы. Әсіресе ұзақ сапар кезінде барлық мүшені жинауға көмектеседі.
- Жаңа туған бөлтіріктер екі апта бойы көрмейді әрі естімейді. Көздері мен есту қабілеті кейін ғана дамиды.
- Тек альфа-жұп қана шағылысады. Басқа мүшелер ұрпақ тәрбиелеуге көмектеседі.
- Табиғатта олардың орташа өмір сүру ұзақтығы 6–8 жыл. Ал хайуанаттар бағында 15–17 жылға дейін өмір сүреді.
- Қасқырлар адамнан қашқақтайды және ешқашан бірінші болып шабуыл жасамайды. Көбіне шабуыл себептері – құтыру немесе қауіп төнген жағдайда қорғану.
- Қасқырлардың топтық тәртіп пен әділеттілік сезімі дамыған. Тәртіп бұзған жануар топтан қуылып, жалғыз қалады.
- Қасқыр ізі көп жағдайда түзу сызық бойымен түседі. Бұл энергияны үнемдеудің амалы.
- Қыста олардың жүні өте қалыңдап, дене қызуын жақсы сақтайды. Ол –40°C суыққа төтеп бере алады.
- Қасқырдың тісі өте қуатты. Тістегенде қысым 680 кг/см²-ге дейін жетеді.
- Олар топпен аң аулайды. Әр қасқыр рөлін ауыстырып, бірі қуып, бірі тосқауыл жасайды.
- Бөлтіріктер аң аулауды ересектерге қарап үйренеді. Ойын арқылы қажетті қабілеттер қалыптасады.
- Азық жетпесе, қасқырлар екі апта аш жүре алады. Бірақ олжаланған соң 10 келіге дейін ет жей алады.
- Олар әртүрлі климаттық аймақтарда тіршілік етеді. Қасқырлар орман, дала, тундра, тіпті шөлде де кездеседі.
- Әрекет жасамас бұрын байқағыш келеді. Аңға шығар алдында жыртқыштар ұзақ бақылау жүргізеді.
- Олардың жүрісі үнемді қозғалысқа негізделген. Бірқалыпты, ұзақ қозғала алады.
- Кейде басқа жыртқыштармен одақтасады. Мысалы, аю немесе койотпен бірге аң аулаған жағдайлар тіркелген.
- Қасқыр өз аумағын қатаң қорғайды. Шекараны зәрмен немесе ұлу арқылы белгілейді.
- Альфа-қасқыр өлсе, бүкіл топ ыдырап кетуі мүмкін. Көшбасшы жұп топтың тұтастығы үшін шешуші рөл атқарады.
- Тұтқында өмір сүретін қасқырлар инстинкттерін сақтайды. Бірақ агрессиясы азайып, қолға үйренуге тырысады.
- Қасқырлар өте ақылды. Олар жағдайға бейімделе отырып, шешім қабылдай алады және тәжірибеден сабақ алады.
- Жүзуге бейім. Кейде үлкен өзендерді немесе көлдерді азық іздеп жүзіп өтеді.
- Терісінің түсі мекендейтін аймаққа байланысты өзгереді. Солтүстікте – сұр, ақ түстер басым болса, оңтүстікте – қызғылт-қоңыр реңкті болады.
- Қасқырлар бір жұбымен өмір бойы бірге болады. Олар өмірлік серігін таңдап, адал болады.
- Қасқыр бейнесі көптеген өнер туындылары мен мифологияда кездеседі. Ол – еркіндік, күш және табиғатпен үйлесімділіктің символы.
Қасқырлар әлемі сырттай қарағанда қатал көрінуі мүмкін, алайда оның ішінде – тәртіп, үйлесім және ерекше байланыс жатыр. Бұл – жыртқыш қана емес, әлеуметтік, зерделі және терең мінезді жануар. Біз олардың табиғи болмысын түсінген сайын, қорқыныш емес, құрмет пен қызығушылық пайда болады. Қасқырды түсіну – табиғатты түсіну жолындағы бір қадам.
