Мазмұны
Ұйқы кезінде пайда болатын жөтел адамның тынығуына кедергі келтіріп, оның жалпы хал-ахуалына кері әсер етеді. Мұндай жағымсыз белгілер әдетте қарапайым тұмаудан, аллергиялық реакциялардан немесе бөлмедегі құрғақ ауадан туындайды. Дененің жату күйінде болуына байланысты қақырық тыныс жолдарында жиналып, жөтелуді одан сайын күшейтеді. Түнгі жөтелге қарсы дәрі-дәрмексіз әрекет етуге болатын бірнеше тиімді әдістер бар. Бұл тәсілдер адамның жағдайын жеңілдетіп қана қоймай, ұйқының сапасын жақсартуға да көмектеседі.
Жөтел түнде неге күшейеді
Жатқан кездегі дене қалпы мен қоршаған ортаның ерекшеліктері жөтелдің күшеюіне себеп болады. Тыныс жолдарындағы бөлінулер еркін ағып кете алмай, қақырық тамаққа жиналады да, жөтел тудырады.
- дененің көлденең қалпында қақырық тамақта жиналады;
- бөлмедегі ауа шамадан тыс құрғақ болады;
- түнгі уақытта бөлмеде пайда болатын иістер немесе аллергендер жөтелді қоздырады;
- жатын бөлме желдетілмесе, шаң жиналады;
- ағзадағы сұйықтық жетіспеуі қақырықты қоюлатады.
Осындай себептерді білген адам жөтелмен күрес жолдарын оңай таңдай алады.
Ұйқыға дейін не істеуге болады
Кешкі уақытта дұрыс дайындық түнде жөтелдің алдын алуға көмектеседі. Бұл әрекеттер қарапайым көрінгенімен, олар ұйқыны едәуір жеңілдетеді.
- Жылы су немесе шөп шайларын ішу тыныс жолдарын ылғалдандырады. Ромашка, итмұрын немесе жалбыз тұнбалары жөтелді басуға пайдалы. Ыстық емес, жылы күйінде қабылдаған жөн.
- Түнде сүт өнімдерінен бас тарту ұсынылады. Олар кейде қақырықтың артық түзілуіне әсер етеді. Оның орнына жеңіл кешкі ас тұтынған дұрыс.
- Ұйықтар алдында бөлмені желдетіңіз. Таза ауа тыныс алуды жеңілдетіп, оттегінің дұрыс айналымына жағдай жасайды. Әсіресе, жылыту маусымында бұл әдет өте пайдалы.
- Ауа ылғалдағышын пайдалану ұсынылады. Ауа ылғалдылығы 40%-дан төмен болса, жөтел күшейеді. Құрылғы ұйқы кезінде ауаны жайлы етіп сақтайды.
- Жастықты биіктете жатып ұйықтау тиімді. Бұл әдіс қақырықтың төменге ағып кетуіне мүмкіндік береді. Мұрын бітелгенде немесе бронхит кезінде әсіресе көмектеседі.
Мұндай қарапайым шаралар түнгі жөтелдің жиілігін айтарлықтай төмендетеді.
Жөтел басталып кеткен жағдайда не істеу керек
Кейде тіпті дайындық болған күннің өзінде жөтел басталып кетуі мүмкін. Мұндай жағдайда жылдам әрі дұрыс әрекет ету маңызды.
- аздап жылы су ішіңіз;
- жату қалпынан отыру қалпына ауысыңыз;
- мұрынды тұзды сумен шаюға тырысыңыз;
- ауызбен тыныс алмауға тырысыңыз;
- сөйлемей, баяу және терең тыныс алыңыз.
Бұл әрекеттер көмейдегі тітіркенуді бәсеңдетіп, тыныс алуды қалыпқа келтіруге сеп болады.
Қосымша көмектесетін тәсілдер
Негізгі шаралармен қатар қолданылатын қосымша тәсілдер жөтелді әлсіретуге көмектеседі. Олар әсіресе созылмалы немесе маусымдық проблемаларда пайдалы болады.
- Бумен ингаляция тыныс жолдарын ылғалдандырады. Эвкалипт немесе жалбыз майын қосу әсерін күшейтеді. Бұл процедураны ұйқыдан 1–2 сағат бұрын жасаған жөн.
- Бір шай қасық табиғи бал жөтелді басуға көмектеседі. Ол тамақты жұмсартып, тітіркенуді азайтады. Әсіресе құрғақ жөтел кезінде тиімді.
- Тұзды сумен мұрын шаю шаң мен аллергия қоздырғыштарын жояды. Бұл тәсіл кешкі уақытта да тиімді нәтиже береді. Ол мұрынмен тыныс алуды жеңілдетеді.
- Кеуде тұсына жылы грелка қою бұлшықетті босатады. Жергілікті жылу қан айналымын жақсартып, қақырықтың шығуына әсер етеді. Дегенмен, қызу болған жағдайда қолдануға болмайды.
- Темекі шегуден бас тарту тыныс жолдарын қалпына келтіреді. Темекі түтіні жөтелді ұзақ уақытқа созады. Шылым шегуді тоқтату — ең тиімді шешімдердің бірі.
Бұл тәсілдер жалпы жағдайды жақсартып, ұйқы кезінде тыныс алу процесін жеңілдетеді.
Түнгі жөтел ұйқының сапасын бұзып, адамның өмір сүру ырғағына кері әсер етеді. Дегенмен, оны дәрісіз-ақ жеңілдетуге болады. Қарапайым, бірақ тиімді әдістер — бөлмені желдету, ауа ылғалдылығын бақылау, жылы сусындар мен тыныштандыратын шөп шайлары — жақсы нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Мұндай күтім арқылы ағза толық тынығады, ал жөтел сирек кездеседі немесе тез басылады. Егер жөтел бірнеше күннен артық жалғасса немесе тыныс алуға кедергі келтірсе, дәрігерге қаралған жөн. Дұрыс күтім мен уақытылы әрекет – денсаулықтың кепілі.
