Қылқан жапырақты ағаштар – табиғаттың ерекше сұлулығы мен мызғымас қуатының белгісі. Бұл ағаштар жылдың қай мезгілі болса да жасыл түстерін жоғалтпайды, айналаны әсемдікке бөлейді, таза ауа мен ерекше хош иіс сыйлайды. Ормандардағы экологиялық тепе-теңдік пен көптеген жан-жануарлардың тіршілігі үшін қылқанды ағаштардың маңызы зор. Қарағай, шырша, балқарағай немесе самырсын – бәрі де ерекше қасиеттерге, ұзақ өмірге және өзіндік ерекше тарихқа ие. Төменде қылқан жапырақты ағаштар жайлы жиырма алты қызықты дерек ұсынылады – олар табиғатқа басқаша көзбен қарауға мүмкіндік береді.
- Жер бетіндегі ең көне қылқан жапырақты ағаш – Мафусаил қарағайы, оның жасы төрт мың сегіз жүз жылдан асады. Бұл – әлемдегі ең ұзақ өмір сүрген тірі ағзалардың бірі.
- Шырша мен балқарағай бұтақтары қатты аязда да жасыл күйінде қала береді, себебі қылқанында ерекше қорғаныш заттар бар.
- Көптеген қылқанды ағаштың тұқымы бүршік ішінде болады, ал бүршіктер кейде тек өрттен кейін ғана ашылады.
- Қылқан жапырақты түрлер кедей және қышқыл топырақта да өсе алады, сондықтан оларды орманды қалпына келтіруде жиі пайдаланады.
- Қылқанның эфир майлары ауаны микробтардан тазартып, ормандағы ауаға антисептикалық қасиет береді.
- Ливан самырсыны – мәңгілік өмір мен тұрақтылықтың символы, ол көне жазбалар мен аңыздарда жиі кездеседі.
- Қарағай шайыры канифоль, скипидар өндірісінде, сондай-ақ жара мен суық тиюді емдеуде қолданылады.
- Кейбір қылқан түрлерінің қылқаны С витаминіне бай, сондықтан көне дәуірде қылқан тұнбалары цинганы емдеуде және иммунитетті көтеруде қолданылған.
- Ресейдің оңтүстігі мен Кавказда ерекше түр – пицунд қарағайы өседі, ол Қызыл кітапқа енген.
- Мәңгі жасыл ормандар топырақтағы ылғалды сақтап, эрозия мен жердің құрғауынан қорғайды.
- Дүние жүзінде қылқан жапырақты өсімдіктердің жеті жүзге жуық түрі бар, жыл сайын жаңа түрлері мен гибридтері анықталып отырады.
- Қылқан жапырақты ағаштардың тамыр жүйесі ерекше, бұл оларға тіпті тасты жерде де тіршілік етуге мүмкіндік береді.
- Қылқанды ағаштардың ең ірісі – секвойя, ол жүз метрден астам биіктікке жете алады. Бұл ағаштың ағашы құрылыс пен жиһаз өндірісінде кеңінен пайдаланылады.
- Көптеген қылқанды түр тұқым арқылы да, тамыр арқылы немесе кесіндімен де көбейе алады.
- Шырша мен қарағайдың бүршігі үйге хош иіс беретін сәндік композиция мен қолөнер бұйымдарын жасауға қолданылады.
- Қылқан мен қабықтың кей элементтері косметика, жақпа май мен емдік ванна құрамына кіреді.
- Сібірде самырсын жаңғағы аса бағалы тағам, ол медицина мен тағам өнеркәсібінде қолданылады.
- Жапонияда үйдің кіреберісіне қарағай отырғызу дәстүрі бар – бұл жамандықты қууға және сәттілік шақыруға арналған.
- Кейбір қылқан жапырақты түрлер, мысалы, балқарағай, қыста қылқандарын түсіріп, жапырақсыз қалады.
- Қылқан ормандарындағы ауа фитонцидке бай, бұл тыныс алу жүйесіне оң әсер етеді.
- Қылқан жапырақты ағаштардың тамыры көбіне микориза – саңырауқұлақпен симбиоз түзіп, қоректік заттарды жақсы сіңіруге көмектеседі.
- Жас қарағай баяу өседі, бірақ белгілі бір жасқа жеткен соң, олардың өсу қарқыны айтарлықтай артады.
- Көптеген құс, тиін және басқа да жануарлар қылқанды орманды тек баспана емес, азық ретінде де пайдаланады.
- Мәңгі жасыл өсімдіктер көптеген халықтың мәдениетінде үміт, өмір мен мереке символы болып есептеледі.
- Қатты аязға төзімділігі арқасында қылқан жапырақты ағаштар солтүстік ендіктерде кең таралған және қатаң климатта да өседі.
- Қылқан ормандар жер шарындағы оттегі мен көмірқышқыл газдың тепе-теңдігін сақтауда ерекше маңызды рөл атқарады.
Қылқан жапырақты ағаштар – өсімдік әлемінің нағыз алыптары мен ұзақ өмір сүретін өкілдері. Олардың ерекше қасиеті, экологиялық пайдасы мен сұлулығы бүкіл Жер планетасындағы өмірге маңызды әсер етеді. Табиғаттағы осындай үйлесімділік пен ғажапты көбірек таныған сайын, оны қадірлеу мен қорғау ниеті арта түседі.
