Мазмұны
Кейде тіпті жеңіл суық тию дауыстың толықтай немесе ішінара жоғалуына әкелуі мүмкін. Дауыстан айырылу адамға тұрмыста да, қызметте де көптеген қолайсыздық туғызады. Әсіресе, қызметі сөйлесумен, көпшілік алдында сөз сөйлеумен байланысты адамдар үшін бұл мәселе өте өзекті. Қарлыққан немесе мүлде шықпай қалған дауыс күнделікті қарым-қатынасты қиындатады. Дауысты қалпына келтірудің жылдам әрі тиімді жолдарын білу әркімге қажет. Бұл мақалада суық тигеннен кейін дауысты қайта қалпына келтірудің маңызды тәсілдері мен кеңестері ұсынылады.
Суық тиген кезде дауыстың жоғалуының себептері
Дауыстың уақытша жоғалуы көбіне вирус немесе бактерия салдарынан болатын дауыс шымылдығының қабынуымен байланысты. Әдеттегі тұмау да дауысты қарлықтырып, тіпті уақытша үнсіздікке әкелуі мүмкін. Дауысты жиі қолданатын адамдар – ұстаздар, әншілер, дикторлар әсіресе тәуекелге көп ұшырайды. Құрғақ жөтел, мұрынның бітуі, тамақтың ашуы және жалпы әлсіздік мәселені одан әрі қиындатады. Жылдам әрі дұрыс ем алу үшін қарлығудың нақты себебін анықтау маңызды.
Дауысты қалпына келтірудің негізгі қағидалары
Айығу кезінде бірнеше қарапайым, бірақ тиімді ережелерді сақтау қажет. Дауыс тезірек қалпына келсін десеңіз, дауыс шымылдығын қорғау өте маңызды.
- дауысқа тыныштық беріп, артық сөйлемеу керек;
- сыбырлап сөйлеуден аулақ болу қажет, себебі ол дауысты одан әрі шаршатады;
- жылы сұйықтықтарды көбірек ішу, мысалы, шөп шайы, морс, жылы су;
- үйдегі ауаның ылғалдылығын оңтайлы деңгейде сақтау;
- темекі мен алкогольден бас тарту, өйткені олар шырышты қабықты одан әрі тітіркендіреді;
- тым ыстық, ащы немесе қышқыл тағамдарды тұтынбау керек;
- суық ауада ауызбен дем алмау, тамақты салқындатпау.
Осы кеңестер дауыс шымылдығының тез сауығуына және асқынудың алдын алуға көмектеседі.
Дәрілік және халықтық емдеу тәсілдері
Кей жағдайларда дәрігер ұсынған дәрі-дәрмек пен арнайы ем-шаралар қажет болады. Дауысты қалпына келтіру және белгілерді жеңілдету үшін дәріханалық препараттар мен халықтық әдістерді қатар қолдануға болады.
- Тамақты шаюға арналған дәріханалық ерітінділерді пайдалану. Мысалы, теңіз тұзы немесе антисептик негізіндегі ерітінділер қабынуды азайтып, ісікті басады. Тұрақты шаю тамақтағы микробтарды жойып, дауыс шымылдығының жұмысын қалыпқа келтіреді.
- Шөппен немесе минералды сумен ингаляция жасау. Ромашка, шалфей, эвкалипт буы шырышты қабықты жұмсартып, антисептикалық әсер береді. Ингаляция әсіресе қатты қарлығу кезінде пайдалы.
- Жөтелге қарсы дәрілер қабылдау. Дауыстың жоғалуына құрғақ жөтел себеп болса, арнайы шәрбаттар немесе таблеткалар көмектеседі. Алайда бұл дәрілерді тек дәрігердің кеңесімен қабылдаған жөн.
- Тамаққа арналған аэрозольдерді қолдану. Бұл препараттар қабынуға қарсы және ауырсынуды басатын әсер етеді, сөйлегенде ыңғайсыздықты азайтады. Әсіресе аурудың алғашқы кезеңінде тиімді.
- Үй жағдайында пайдаланылатын табиғи өнімдер – бал, жылы сүт, сары май. Бұл тағамдар тамақты жұмсартып, қалпына келтіруді жылдамдатады. Мысалы, бал қосылған жылы сүт дауысты уақытша жақсартып, тамақтағы ашуды азайтады.
Кез келген емді бастамас бұрын дәрігермен кеңесу дұрыс болады, себебі кейде кейбір әдістер зиян тигізуі мүмкін.
Қосымша жылдам сауығу шаралары
Негізгі тәсілдермен қатар, үй жағдайында қолдануға болатын қосымша кеңестер де бар. Егер симптомдар жеңіл болса, мына ұсыныстарды қолдануға болады.
- үйді жиі желдетіп, ауаның ылғалдылығын сақтау;
- тыныс алу жаттығуларын жасау, егер қатты қабыну болмаса;
- мойынға жылы компресс қою, мысалы, дәрілік шөптердің қайнатпасымен;
- сауығу кезінде суық тиюден және желден сақтану;
- күйзелістен аулақ болу, себебі психологиялық жүктеме де дауысты әлсіретеді.
Кешенді тәсіл арқылы сауығу процесін жылдамдатып, дауысты тезірек қалпына келтіруге болады.
Қай кезде дәрігерге көріну керек
Кейбір жағдайларда үйдегі ем жеткіліксіз немесе қауіпті болуы мүмкін. Төмендегі белгілер байқалса, міндетті түрде дәрігерге қаралу керек.
- дауыс мүлде шықпаса немесе 5-7 күннен ұзақ сақталса;
- тамақта қатты ауырсыну, тыныс алудың қиындауы немесе қан аралас қақырық байқалса;
- жоғары температура, бас ауыруы немесе жалпы әлсіздік қосылса;
- дауыстың себепсіз қайта-қайта жоғалуы байқалса;
- тыныс алу жолдарының созылмалы аурулары болса.
Маманның көмегі қауіпті дерттердің алдын алуға және уақытында дұрыс емдеуге мүмкіндік береді.
Суық тидіктен кейін дауысты қалпына келтіру – мұқияттылық пен шыдамдылықты талап ететін процесс. Қарапайым ережелерді сақтау тезірек айығуға және асқынудың алдын алуға көмектеседі. Дауысты қорғау мен дұрыс күтім жасау әсіресе аурудан кейін өте маңызды. Дәрілік және халықтық әдістердің тиімді комбинациясын табу арқылы оң нәтиже алуға болады. Егер алаңдатарлық белгілер пайда болса, дер кезінде дәрігерге жүгіну қажет. Дауысқа күтім жасау – күнделікті өмірдегі сенімділік пен жайлылық кепілі.
