Қант – күнделікті өмірде әр адамның ас мәзірінде кездесетін ең таныс өнімдердің бірі. Ол аспаздықта, тамақ өнеркәсібінде және тіпті кейбір дәрі-дәрмектердің құрамында қолданылады. Кең таралғанына қарамастан, қанттың тарихы көптеген қызықты оқиғалар мен жаңалықтарға толы. Оның өндірісі тұтас экономикалық дәуірлермен байланысты, ал ағзаға әсері әлі күнге дейін зерттеліп келеді. Көпшілік бұл өнімді тек тәтті дәмнің көзі ретінде қабылдайды, бірақ оның түрлері мен мәдени мәні әлдеқайда бай. Ендеше қанттың күтпеген қырларын ашатын қызықты деректермен танысайық.
- Қант туралы алғашқы мәліметтер ежелгі Үндістаннан бастау алады. Онда ол қамыстан алынып, емдік мақсатта қолданылған. Тәтті нәрсе ағзаны қуаттандырады деп есептелген.
- Еуропаға қант орта ғасырларда жеткен. Оны араб саудагерлері әкелген, бастапқыда қымбат әрі сирек кездесетін дәмдеуіш саналған.
- Ұзақ уақыт бойы қант тек бай адамдарға ғана қолжетімді болды. Бағасы соншалықты жоғары болғандықтан, кей елдерде оны құлыпта сақтаған.
- Өнімнің жаппай таралуы қант қызылшасының ашылуынан кейін басталды. Бұл өндірісті арттырып, бағасын арзандатуға мүмкіндік берді.
- Қант тек ақ түсті емес, қоңыр түсті де болады. Қоңыр қант құрамында меласса сақталып, дәмі мен иісі қанық келеді.
- Қант қамыстан және қызылшадан өндіріледі. Екі түрінің де негізгі құрамы – сахароза, бірақ дәмі мен өндіріс ерекшеліктері сәл өзгеше.
- Химиялық тұрғыдан қант – көмірсу. Ол ағзада тез қорытылып, энергия көзіне айналады.
- Қантты шамадан тыс тұтыну семіздікке және басқа да денсаулық мәселелеріне әкелуі мүмкін. Дәрігерлер оны шектеулі мөлшерде пайдалануға кеңес береді.
- XIX ғасырда қант жиі дәрі ретінде қолданылған. Оны тұнбалар мен шәрбаттарға дәмін жақсарту және калориясын арттыру үшін қосқан.
- Қант консервілеу үшін пайдаланылады. Ол бактериялардың көбеюіне жол бермей, тосап пен джемнің ұзақ сақталуына мүмкіндік береді.
- Аспаздықта қант тек тәтті дәм беру үшін емес, қамырдың құрылымын жақсарту және ылғалын сақтау үшін де қолданылады.
- Кей елдерде қант ақша орнына жүрген. Отары бар кезеңде онымен тауар мен қызмет ақысын төлеген.
- Қоңыр қанттың құрамында кальций, калий және магний секілді минералдар бар. Дегенмен олардың мөлшері күнделікті қажеттілікті өтейтіндей емес.
- Карамелизация кезінде қанттың түсі мен дәмі өзгереді. Бұл процесс тұздықтар, десерттер және сусындар дайындауда қолданылады.
- Қант қосылған су күшті тез қалпына келтіреді. Сондықтан тәтті сусындар әлсіздік кезінде ұсынылады.
- Қант ылғал тартқыш қасиетке ие. Ол ауадан ылғалды сіңіретіндіктен, құрғақ жерде сақтау қажет.
- Өнеркәсіпте қант кейбір пластмассалар мен биоқарынды өндіруде қолданылады. Бұл мұнайға тәуелділікті азайтуға көмектеседі.
- Косметологияда қант скраб құрамында пайдаланылады. Оның түйіршіктері теріні жұмсақ тазартып, тегіс етеді.
- Ара шаруашылығында қантты қыста араларға қорек ретінде береді. Бұл ара ұяларын суық мезгілде сақтап қалуға көмектеседі.
- Қант гүлдердің балғындығын ұзартуы мүмкін. Суға қант қосу арқылы гүл шоғы ұзақ уақыт солмай тұрады.
- Кей елдерде пальма қанты өндіріледі. Ол кокос немесе құрма пальмасының гүл шырынынан алынады.
- Алғашында таяқшадағы лолипоптар тамақты жұмсарту және тамақты тыныштандыру үшін жасалған. Кейін олар танымал тәттіге айналды.
- Қамыс қанты өндірісі ауыр еңбекпен байланысты болды. Тарихта плантацияларда құлдар мен жалдамалы жұмысшылар қиын жағдайда жұмыс істеген.
- Дамыған елдерде адам жылына орта есеппен 20–30 килограмм қант тұтынады. Бұл дәрігерлер ұсынған мөлшерден әлдеқайда көп.
- Қант құрамын күтпеген өнімдерден де табуға болады. Ол нан, тұздық, шұжық және консервілерде кездеседі.
- Қантты қалыпты мөлшерде қолдану көңіл-күйді жақсарта алады. Ол бақыт гормоны саналатын серотониннің бөлінуін ынталандырады.
Қант – тек тәтті дәм беретін қоспа ғана емес, тарихы бай және қолдану аясы кең өнім. Ол сауданың, мәдениеттің және технологияның дамуына айтарлықтай үлес қосты. Қант туралы қызықты деректерді білу оны саналы түрде тұтынуға және оның маңызын бағалауға көмектеседі. Ең бастысы – мөлшерін сақтау, өйткені артықшылық зиянға айналуы мүмкін.
