Ғылым тарихында адамзат дамуына орасан зор үлес қосқан есімдер көп. Солардың арасында миллиондаған адамдардың өмірін өзгерткен жаңалықтар ашқан тұлғалар бар. Мария Кюри – сондай қайраткерлердің бірі. Оның өмір жолы батылдықтың, қайсарлықтың және ақиқатты іздеудегі табандылықтың үлгісі болды. Ол ғылымның шекарасы жоқ екенін дәлелдеп, өз тағдырын ілімге арнады. Сол себепті бүгінгі күнге дейін оның бейнесі таңданыс пен құрмет тудырады.
- Мария Кюри 1867 жылы Варшавада дүниеге келді. Оның шын есімі – Мария Склодовская. Ол мұғалімдер отбасында өсті, бала кезінен білімге деген сүйіспеншілік бойына сіңді.
- Жастайынан оқуға ынтасы ерекше байқалды. Ерекше зеректігі мен есте сақтау қабілеті оған күрделі тақырыптарды тез меңгеруге мүмкіндік берді. Бұл қасиеттер болашақ жетістіктерінің негізін қалады.
- Сол кездегі Польшада әйелдерге университетте білім алуға рұқсат етілмеді. Сондықтан Мария жасырын жұмыс істеген оқу орнында дәрістерге қатысты.
- 1891 жылы ол Парижге қоныс аударды. Сол жерде Сорбонна университетіне түсіп, физика мен математиканы оқыды. Өмірі өте қиын болды, кейде аш жүрген кездері де кездесетін, бірақ білімге деген құштарлығы бәрінен басым түсті.
- Парижде ол Пьер Кюримен танысты. Бұл таныстық тек отбасы ғана емес, ғылымдағы серіктестікке де айналды. Олар бірге адамзат түсінігін түбегейлі өзгерткен зерттеулер жасады.
- 1898 жылы ерлі-зайыптылар екі жаңа элемент ашты. Олар полоний мен радий еді. Полоний Марияның отаны – Польшаның құрметіне аталды.
- Радиоактивтілікті зерттеу ғылымда үлкен серпіліс әкелді. Олар атом тұрақсыз болатынын және сәулелену оның ішкі құрылымынан шығатынын көрсетті.
- Ғылыми еңбектері үшін Мария мен Пьер 1903 жылы Физика саласы бойынша Нобель сыйлығын алды. Ол бұл сыйлықты иеленген алғашқы әйел болды.
- 1906 жылы күйеуі қайтыс болған соң Мария зерттеулерін тоқтатпады. Ол Сорбоннадағы профессорлық орынды иеленіп, университет тарихындағы алғашқы әйел оқытушы атанды.
- 1911 жылы оған Химия саласы бойынша екінші Нобель сыйлығы берілді. Бұл марапат таза радийді бөліп алу еңбегі үшін берілді.
- Мария Кюри – тарихта екі түрлі ғылымнан Нобель сыйлығын алған жалғыз адам. Бұл оның ғылымдағы бірегей орнын айқын көрсетеді.
- Ол өте қарапайым жан еді. Әлем мойындағанымен, Мария ешқашан сән-салтанатты ұнатпады, қарапайым өмір сүрді.
- Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде ол жылжымалы рентген станцияларын ұйымдастырды. Осы арқылы мыңдаған сарбаз соғыс алаңында тікелей медициналық көмек алды.
- Оның қыздары да ғылым жолын таңдады. Үлкені – Ирен Жолио-Кюри күйеуімен бірге жасанды радиоактивтілікті ашып, Нобель сыйлығын иеленді.
- Мария әйелдердің ғылымдағы орнын мойындату үшін күресті. Оның жетістігі әйелдердің де ғылымда биік белестерді бағындыра алатынын дәлелдеді.
- Радиоактивті элементтермен жұмыс істегеніне қарамастан, ол қорғаныш құралдарын қолданған жоқ. Ол кезде радиацияның қауіптілігі әлі толық түсінілмеген еді.
- Оның зертханалық жазбалары әлі күнге дейін радиоактивті болып саналады. Ғалымдар оларды арнайы қорғаныс киімімен ғана зерттей алады.
- Мария радиоактивтілікті зерттейтін институттар құруды армандады. Оның бастамасының арқасында мұндай орталықтар Францияда да, Польшада да ашылды.
- Ол әлемнің көптеген елдерін аралап, дәрістер оқыды. Ғылымды насихаттап, радиоактивтілік туралы білімді көпшілікке жеткізді.
- АҚШ-та ол президент Уоррен Гардингпен кездесті. Америкалық әйелдер арнайы қаржы жинап, оған әрі қарайғы зерттеулер үшін радий сыйлады.
- Ол өз принциптеріне адал болды. Ашқан жаңалықтарын ешқашан патенттемей, ғылым бүкіл адамзатқа қызмет етуі тиіс деп есептеді.
- Даңқына қарамастан, ол гендерлік кедергілерге жиі тап болды. Көптеген ер ғалымдар оның жетістіктерін төмендетуге немесе еңбегін күйеуіне телуге тырысты.
- 1920 жылдары Марияның денсаулығы әлсірей бастады. Үздіксіз сәулеленудің әсерінен шаршау мен сырқат белгілері күшейді.
- Ол 1934 жылы апластикалық анемиядан қайтыс болды. Бұл ауру радиоактивті сәулеленудің ұзақ әсерінен туындаған еді.
- Бүгінде Мария Кюридің есімі әлемдегі көптеген институттар мен мектептерге берілген. Оның өмірі ғылымға берілгендіктің және адамзатқа адал қызмет етудің символы болып қалды.
Мария Кюридің тағдыры жеңістер мен ауыр сынақтарға толы болды. Ол табандылық пен сенім арқылы кез келген кедергіні еңсеруге болатынын дәлелдеді. Оның жаңалықтары ғылым мен медицинаның дамуына орасан үлес қосты. Ұлы ғалымның мұрасы адамзат жадында мәңгі сақталады.
