Сібір – шексіз кеңістігімен, қатал табиғатымен және бай тарихи-мәдени мұрасымен ерекшеленетін ғажайып өңір. Бұл аймақ көптеген халықтардың мекені, ал оның жер қойнауы мен ормандары талай құпияны жасырып жатыр. Сібір туралы көбінесе суық пен оқшау тіршілік еске түссе де, бұл өлкенің табиғи, ғылыми және этникалық байлығы таңдай қақтырады. Мұнда ежелгі мәдениеттердің ізі, сирек кездесетін жануарлар әлемі және дүниежүзіне әйгілі табиғи нысандар кездеседі. Сібір – бұл тек географиялық атау емес, ол – өзіндік әлем, өзіндік рух.
- Сібір Ресей аумағының шамамен 70 пайызын алып жатыр. Оның жалпы көлемі 13 миллион шаршы шақырымнан асады.
- Байкал – Жер шарындағы ең терең көл. Оның тереңдігі 1600 метрден асып, жасы 25 миллион жылдан көп деп есептеледі.
- Оймякон ауылы – әлемдегі ең суық мекендердің бірі. Қыста мұнда ауа температурасы –60 градустан да төмендейді.
- Кей өңірлерде жазда ауа райы +35 градустан асады. Мұндай күрт ауытқулар континенттік климатқа тән ерекшелік.
- Сібір ормандарында Жер бетіндегі ағаш қорының ширек бөлігі өседі. Бұл аймақ жаһандық көмірқышқыл газын сіңіруде маңызды рөл атқарады.
- Мұнда бірнеше табиғи аймақ қатар орналасқан. Тундра, тайга, дала мен шөлейт өңірлерді осы жерден кездестіруге болады.
- Васюган батпақтары – Еуразиядағы ең ірі батпақты алқаптардың бірі. Оның аумағы 50 мың шаршы шақырымнан асады.
- Сібірдің кейбір жергілікті халықтары әлі де көшпелі өмір салтын ұстанады. Мысалы, ненецтер мен эвенктер бұғылармен бірге маусымдық көшуге бейім.
- 1908 жылы Тунгус орманында метеорит жарылып, миллиондаған ағашты құлатты. Бұл жарылыстың қуаты атом бомбасынан да асып түскен.
- Мамонт – Сібірдің ежелгі символы. Олардың жақсы сақталған қалдықтары мәңгі тоңның астынан жиі табылады.
- Ғалымдар Якутияда көзі мен жұмсақ тіндері сақталған бірегей мамонт тапқан. Ол бүгінде музейде сақтаулы тұр.
- Қызылжар (Красноярск) өлкесінде орналасқан Куюм тауы – аномальды құбылыстармен байланысты деп есептелетін жұмбақ орын.
- Транссібір теміржолы – әлемдегі ең ұзын теміржол бағыты. Ол Мәскеу мен Владивостокты жалғап, 9200 шақырымнан аса қашықтықты қамтиды.
- Челябі облысында Париж атты ауыл бар. Бұл атау 1812 жылғы жеңіске орай қойылған.
- Аймақта көптеген жергілікті тілдер әлі де сақталған. Олардың көбі ауызша таралады, жазба нұсқасы жоқ.
- Чулышман өзеніндегі Учар сарқырамасы – Ресейдегі ең жетуі қиын сарқырама. Оған тек жаяу немесе қайықпен ғана баруға болады.
- Сібір қарағайы 500 жылға дейін өмір сүреді. Оның жаңғақтары дәрумендерге бай әрі өте құнарлы.
- Кейбір аймақтарда жазда бірнеше күн бойы күн батпайды. Бұл құбылыс – ақ түндер деп аталады.
- Иркутск облысында әлемде сирек кездесетін чароит тасы өндіріледі. Оның ерекше күлгін түсі бұл минералды бірегей етеді.
- Сібірдің кейбір ауылдарында үйлерді мүк немесе мұздан салады. Бұл материалдар жылуды жақсы ұстайды.
- Верхоянск маңында мыңдаған жыл бұрынғы мәңгі тоң сақталған. Ол нағыз «мұз жерасты қоймасы» ретінде танымал.
- Новосібір зоопаркі – Ресейдегі ең үлкен хайуанаттар бағы. Онда 10 мыңнан астам жануар мекендейді.
- Томск облысында Молчаница атты кішкентай ауыл бар. Онда бірнеше ғана адам тұрады.
- Солтүстік Сібірде ежелгі жартас суреттері сақталған. Олар аңшылық, билеу мен шамандық рәсімдерді бейнелейді.
- Бұл аймақта қар барысы, сілеусін және сібір жолбарысы сияқты сирек аңдар мекендейді. Олардың саны қатаң бақыланады.
- Якутия алмаздары әлемдік нарықтың маңызды бөлігін құрайды. Олар қатал табиғи жағдайда өндіріледі.
- Сібірде Ресей тарихындағы ең күшті жер сілкіністер тіркелген. Алтай мен Байкал маңы сейсмикалық белсенді аймақтарға жатады.
- Енисей өзені – Ресейдегі ең ірі өзендердің бірі. Ол Моңғолиядан басталып, Кар теңізіне құяды.
- Сібір – көптеген көрнекті ғалымдар мен жазушылардың Отаны. Олардың қатарында Достоевский, Вернадский, Астафьев және тағы басқалар бар.
Сібір – бұл тылсым табиғаттың, адамзат тарихының және мәдени әртүрліліктің ерекше тоғысқан орны. Оның шынайы келбетін танып-білу – тек географияны зерттеу ғана емес, бұл – рухани тереңдікке сапар. Сібірді таныған сайын біз табиғатқа, тарихқа және адамзат өркениетіне жаңа көзқараспен қарай бастаймыз.
