Мазмұны
Әрбір есім – тек дыбыстар жиынтығы ғана емес, сонымен қатар мәдениет пен тарихтың бір бөлшегі, адамның болмысы мен тағдырына әсер ететін маңызды таңдау. Ата-аналар баласына ат қоярда оның мағынасына, шығу тегіне және дыбысталуының сұлулығына назар аударады. Көптеген есімдер ғасырлар бойы маңызын жоғалтпай, ұрпақтан ұрпаққа беріліп келеді. Осындай мәні терең, тарихы бай есімдердің бірі – Алихан. Бұл есім тек әдемі естілмейді, сонымен бірге тұлғаның ішкі қасиеттері мен болашақ жолын бейнелейді. Мақалада Алихан есімінің мағынасы, шығу тегі, қоғамдағы орны және ол адамның мінез-құлқына қалай әсер ететіні туралы сөз қозғалады.
Есімнің шығу тегі мен мағынасы
Алихан есімі екі бөліктен тұрады: «Али» және «хан». «Али» – араб тілінен енген сөз, «биік», «асқақ», «ұлы» деген мағынаны білдіреді. Бұл сөз ислам мәдениетінде ерекше мәнге ие, себебі ол әділеттілік пен парасаттылықты сипаттайды. Ал «хан» сөзі түркі тілдерінен шыққан, ол – көсем, билеуші, ел басшысы деген ұғымдарды білдіреді.
Екі сөздің қосындысы ретінде «Алихан» есімі «биік мәртебелі хан», «асқақ билеуші» деген мағынаны береді. Бұл есім – тектілік пен көшбасшылықты қатар сипаттайтын, рухани терең мағынаға ие атау.
Алихан есімді адамдардың мінез-құлқы
Көптеген байқаулар мен ұлттық таным бойынша, Алихан есімін иеленген азаматтар келесі ерекшеліктерімен көзге түседі. Әрине, әр адам жеке тұлға ретінде қайталанбас, алайда бұл есімге тән ортақ сипаттар жиі кездеседі.
- басшылыққа, еркіндікке және дербестікке ұмтылыс;
- үлкендерге, ата-аналарға және дәстүрге құрмет;
- асықпай шешім қабылдай білу, сабырлылық;
- ішкі тепе-теңдік пен күйзеліске төтеп беру қабілеті;
- білімге құштарлық, ақыл-ой әлеуетін дамытуға ынта;
- әділдікті қорғауға дайын болу, турашылдық.
Аталған қасиеттер – сенімді, жауапты әрі сыйлы адам бейнесін қалыптастырады. Алихан есімділер айналасындағыларға үлгі бола алатын тұлғаларға айналады.
Есімнің әр елде кездесуі
Алихан есімі Қазақстанда, Өзбекстанда, Қырғызстанда, Әзірбайжанда және Башқұртстанда жиі кездеседі. Бұл есім ұлттық болмыспен тығыз байланысты және тарихи-мәдени маңызға ие. Түркі халықтары бұл есімді ұрпақ жалғастығы мен елге деген сүйіспеншіліктің нышаны ретінде қабылдайды.
Аталған есім белгілі қоғам қайраткерлерінің арқасында да танымалдыққа ие болған:
- Алихан Бөкейхан. ХХ ғасырдың басында өмір сүрген қазақтың көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері. Алаш қозғалысының көсемі, ғалым әрі публицист ретінде ел тарихында өшпес із қалдырды. Оның есімі тәуелсіздік пен ұлттық жаңғыру ұғымдарымен тығыз байланысты.
- Алихан Смайылов. Қазақстан Республикасының қазіргі Премьер-министрі. Мемлекеттік басқарудағы табандылығы мен біліктілігі оның есіміне деген сенімді нығайтты. Қоғамда бұл есім тұрақтылық пен даму символы ретінде қабылданады.
- Алихан Байменов. Мемлекеттік қызмет саласындағы реформатор, халықаралық деңгейдегі сарапшы. Оның бастамалары тиімді басқаруға, демократиялық құндылықтарды дамытуға бағытталған. Бұл да есімнің жаңашылдық пен жаңару идеясымен үндес екенін көрсетеді.
Бұл мысалдар Алихан есімінің қоғамдағы беделі мен ықпалын дәлелдейді.
Есімнің тағдырға ықпалы
Психология мен ономастика ғылымының зерттеулері бойынша, есім адамның өзін-өзі тануына, өмірлік ұстанымына және кәсіби бағытына әсер етеді. Алихан есіміне тән мынадай сипаттар жиі байқалады:
- логикалық ойлау қабілетінің жоғары болуы;
- жас кезінен бастап өзіне деген сенімділік;
- көшбасшылық рөлдерге деген ұмтылыс;
- тәртіп пен жүйелілікке бейімділік;
- құрметке лайық болуға деген талпыныс.
Аталған қасиеттер табысты тұлға болуға мүмкіндік береді. Ата-аналар баласына Алихан есімін беру арқылы оның биік мақсаттарға жететініне үміт артады.
Қазіргі қоғамдағы орны
Бүгінде Алихан есімі заманауи әрі қадірлі есімдердің қатарында. Ол өзектілігін жоймаған, керісінше, мағынасының тереңдігімен, ұлттық болмыспен үйлесуімен ерекшеленеді. Бұл есімді иеленгендер тек мемлекеттік салада ғана емес, ғылымда, бизнесте және шығармашылықта да жиі кездеседі.
Ең бастысы – бұл есім тек сыртқы естілуімен ғана емес, ішкі мазмұнымен де құнды. Ол адам бойында биік рухты, жауапкершілікті және әділеттілікті қалыптастыруға ықпал етеді.
Алихан есімі – түркі дүниесінің тереңінен тамыр тартқан, биік рухты сипаттайтын ұлы есімдердің бірі. Оның мағынасы – тек байырғы дәстүрдің жалғасы ғана емес, сонымен қатар заманауи қоғамдағы парасатты тұлғаның бейнесі. Бұл есімді иеленген адамдар көбіне әділ, табанды және жауапты болып келеді. Олар өз ортасына үлгі болып, мағыналы өмір сүре біледі. Сондықтан Алихан есімі – тек атау емес, сонымен бірге болмыс пен мақсаттың, рух пен беделдің символы.
