Жабайы табиғат әлемі сан алуан әрі ерекше тіршілік иелеріне толы. Солардың ішінде құрметке толы көзқарас пен таңданыс тудыратындарының бірі – Азия пілдері. Бұл жануарлар ғасырлар бойы адамдардың санасында даналықтың, сабыр мен күштің символы ретінде сақталып келеді. Көне дәуірлерден бастап олар өнер мен дінде, аңыздар мен салт-дәстүрлерде ерекше орын алған. Азия пілдері тек сырт келбетімен ғана емес, ерекше мінез-құлқы, ақылдылығы және әлеуметтік қарым-қатынасы арқылы да дараланып тұрады. Төменде осы жануарлар туралы ең қызықты әрі танымдық 28 дерекпен таныса аласыз.
- Азия пілдерінің бойы африкалық пілдерге қарағанда аласарақ. Аталықтарының биіктігі әдетте 3 метрден аспайды.
- Бұл түрдің құлақтары кішірек болады. Себебі олар ылғалды климатта өмір сүреді және денені суытуда үлкен құлақтың қажеті шамалы.
- Аталықтарының бір бөлігі ғана азу тіс шығарады. Ал аналықтарының көбінде олар мүлде болмайды немесе «тұшша» деп аталатын кішкентай шығындылармен шектеледі.
- Азия пілдері өте жақсы есте сақтау қабілетіне ие. Олар ондаған жыл бойы адамдарды, жолдарды және су көздерін ұмытпайды.
- Үндістанда бұл жануарлар діни салтанаттар мен дәстүрлі мерекелерде қолданылады. Пілдерді сәндеп, оларға арнап арнайы шерулер ұйымдастырылады.
- Африка пілдерінен айырмашылығы – Азия пілдері орманды жерлерде тіршілік етеді. Бұл олардың қозғалысы мен тамақтану ерекшелігіне әсер етеді.
- Пілдің тұмсығында 40 мыңға жуық бұлшықет бар. Бұл оның икемді әрі өте күшті болуына мүмкіндік береді.
- Жабайы табиғатта олар негізінен аналықтардан тұратын табынмен жүреді. Аталықтары жалғыз немесе шағын топпен өмір сүреді.
- Пілдер өзара инфрадыбыстар арқылы байланыс жасай алады. Бұл дыбыстар адам құлағына естілмейді, бірақ бірнеше шақырымға таралады.
- Қайтыс болған пілдің қалдықтарын көргенде олар тоқтап, сүйектерге тұмсықтарын тигізіп, үнсіз тұрады. Бұл әрекет олардың қайғыны түсінетінін көрсетеді.
- Үлкен денесіне қарамастан, олар өте тыныш қозғалады. Бұған табан құрылымының ерекше жұмсақтығы әсер етеді.
- Бір піл күніне шамамен 150 килограмм өсімдік жейді. Олар шөп, бұтақ, жапырақ және жеміс-жидекпен қоректенеді.
- Азия пілдері суда жүзуді ұнатады және жақсы жүзгіш саналады. Олар тұмсығын трубка сияқты пайдаланып, ұзақ жүзуге қабілетті.
- Пілдің терісі қалың көрінгенмен, өте сезімтал келеді. Ұсақ жәндіктердің шағуы да оларды мазасыздандырады.
- Күн сәулесінен және жәндіктерден қорғану үшін олар өздеріне шаң мен балшық лақтырады. Бұл теріге табиғи қорғаныс қабатын қалыптастырады.
- Пілдің буаздық мерзімі – 22 ай. Бұл барлық сүтқоректілер арасындағы ең ұзақ кезеңдердің бірі.
- Жаңа туған төлдің салмағы шамамен 100 килограмм болады. Ол бірнеше сағат ішінде жүре бастайды.
- Жас пілдер ойнап, бір-бірімен жарысады. Мұндай әрекеттер олардың қозғалыс үйлесімін жетілдіреді және әлеуметтік дағдыларын дамытады.
- Азия пілдері халықаралық Қызыл кітапқа енгізілген. Басты қауіп – тіршілік ету ортасының жойылуы және браконьерлік.
- Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінде кейбір пілдер туризм мақсатында пайдаланылады. Алайда көптеген ұйымдар мұндай тәжірибеге қарсы және балама жолдарды ұсынады.
- Таиландта пілдерге арналған ұлттық мейрам бар. Бұл күні жануарларға жемістер беріледі, салтанатты шеру мен мерекелік шаралар ұйымдастырылады.
- Пілдер кейде тұрып ұйықтайды, кейде жатады. Жабайы табиғатта олар қауіпсіздік үшін көбіне тік тұрып тынығады.
- Бұл жануарлар адам эмоцияларын тануға қабілетті. Дауыстың үні мен бет әлпетіне қарап адамның көңіл-күйін ажырата алады.
- Кейбір пілдер жаттығулар арқылы қарапайым командаларды орындайды. Олар сурет салып, доп ойнап немесе арқан тарта алады.
- Әр пілдің тұмсығында өзіндік бедер болады. Бұл адам саусақ таңбасына ұқсас, пілді даралап тануға мүмкіндік береді.
- Жақсы күтім жағдайында Азия пілдері 60–70 жыл өмір сүре алады. Қорғалған табиғи парктерде бұл мерзім одан да ұзақ болуы мүмкін.
- Кейбір мәдениеттерде пілдер күш-қуаттың, молшылық пен рухани тазарудың белгісі саналады. Мысалы, Ганеша құдайы адамның денесімен, пілдің басымен бейнеленеді.
- Табиғатта пілдерге ешқандай ірі жыртқыш шабуыл жасамайды. Олар үшін ең үлкен қауіп – адам әрекеті.
Азия пілдері – жай ғана үлкен жануар емес, терең ішкі әлемі бар тіршілік иесі. Олар бізге табиғатпен үйлесімді өмір сүрудің және қамқорлықтың маңызын еске салады. Бұл түрдің сақталып қалуы біздің сана-сезіміміз бен әрекетімізге тікелей байланысты. Болашақ ұрпақтың оларды тек кітаптан емес, тірідей көруі – біздің қолымызда.
