Мазмұны
Әрбір есім – тек дыбыстар жиынтығы емес, ол адамның болмысын, ұлттық мәдениетін және рухани мәнін бейнелейтін маңызды таңба. Есім баланың алғашқы жеке коды іспетті қабылданып, оның мінез-құлқына, өзін-өзі қабылдауына және қоршаған ортаның реакциясына әсер етеді. Әйел есімдерінің ішінде ерекше нәзіктік пен көркемдікті білдіретіндері жиі кездеседі. Солардың бірі – қазақтың сұлу да мағыналы есімі – Әсем. Бұл атау өзінің әуезділігімен ғана емес, терең ұғымымен де жүрекке жақын. Ол сұлулықты, үйлесімділікті және ішкі жарықты бейнелейтін қазақы әрі заманауи есімдердің бірі.
Шығу тегі мен тілдік мағынасы
«Әсем» сөзі түркі тілді халықтардың ішінде, әсіресе қазақ тілінде кең таралған. Қазақ тілінде бұл сөз «сұлу», «көркем», «нәзік», «талғамды» деген мағыналарды білдіреді. Сонымен қатар, «әсем» сөзі әдемілік пен үйлесімділіктің символы ретінде күнделікті сөйлеу тілінде жиі қолданылады.
Осылайша, бұл есімнің мағынасы адам бойындағы сыртқы да, ішкі де сұлулықты сипаттайды. Тілге жеңіл, құлаққа жағымды әрі жүрекке жылы естіледі.
Мінезге ықпалы мен ерекшеліктері
Халық арасында есім мен мінез арасында байланыс бар деген сенім кең таралған. Әсем есімі нәзіктік пен үйлесімділікті білдіретіндіктен, оны иеленген қыздар көбіне сабырлы, көркем мінезді, ұқыпты болып өседі деп есептеледі.
Көп жағдайда Әсем есімді қыздар келесідей қасиеттермен ерекшеленеді:
- өнерге бейімділік пен эстетикалық талғамға құштарлық;
- ашық-жарқын мінез, мейірімділік пен жанашырлық;
- ұқыптылық, тазалық пен ішкі тәртіпке ұмтылыс;
- сыпайылық пен әдептілік;
- білім мен өзін-өзі дамытуға ынталылық.
Әрине, адамның болмысы тек есімге ғана байланысты емес, алайда мұндай есімдер белгілі бір образ қалыптастыруда маңызды рөл атқарады.
Есімнің қабылдануы мен әсері
Әсем есімі алғаш естіген адамның бойында бірден жағымды әсер қалдырады. Оның дыбысталуы жеңіл әрі сазды, ал мағынасы – жағымды және жылы.
Бұл есім мынадай артықшылықтармен ерекшеленеді:
- Есім эстетикалық әсер тудырады. Оның өзі көркемдікке, нәзіктікке және жарыққа ұмтылуды бейнелейді. Мұндай атауы бар адамды көпшілік әдепті, мәдениетті және әсерлі тұлға ретінде қабылдайды.
- Жұмсақ әрі әуезді естіледі. Әңгіме барысында бұл есім құлаққа жағымды естіліп, оңай есте қалады. Бұл өз кезегінде араласу мен қарым-қатынасты жеңілдетеді.
- Ұлттық болмыспен үндес. Бұл есім қазақ тілі мен мәдениетінен бастау алатындықтан, этникалық ерекшелікті сақтап, ұлттық рухты білдіреді. Әлемдік ықпалдастық заманында мұндай сәйкестік ерекше құнды.
- Кез келген ортада жарасымды. Әсем есімі күнделікті өмірде де, ресми салада да табиғи және жарасымды естіледі. Бұл оның әмбебаптығы мен заманауилығын дәлелдейді.
- Жағымды өзін-өзі қабылдау сезімін қалыптастырады. Жұмсақ әрі үйлесімді есімі бар адамдар өз-өзіне сенімдірек әрі жайлы болады. Бұл қасиеттер олардың жетістікке жетуіне ықпал етеді.
Осы сипаттамалар есімнің жалпы бейнесін айқындап, оның әлеуметтік рөлін арттырады.
Таралуы мен танымалдығы
Әсем есімі Қазақстанда ең танымал әрі жиі қойылатын есімдердің қатарында. Қалада да, ауылда да бұл есімді жиі кездестіруге болады.
Оның танымалдығы мынадай себептерге негізделген:
- ұлттық мәні мен тарихи тамыры;
- айтылуы мен жазылуының қарапайымдылығы;
- мағынасының жағымдылығы;
- дөрекі дыбыстардың болмауы;
- дәстүр мен заманауилықтың үйлесімі.
Бұл есім кез келген контексте өз орнын таба алады және ешқашан ескірмейді.
Танымал тұлғалар
Бұл есімді иеленген нәзік жандылар өнер, журналистика, мәдениет пен сән саласында жиі кездеседі. Олар өз кәсіби жетістіктері арқылы есімнің беделін арттыра түседі.
Кейбір танымал тұлғалар:
- Әсем Айтжанова. Кино мен театр сахнасында жарқыраған актриса. Оның шынайы образы мен рөлдері – сұлулық пен күштіліктің үйлесімі.
- Әсем Нұрғалиева. Журналист әрі тележүргізуші. Жинақылық пен шынайылықты қатар алып жүрген тұлға ретінде танымал.
- Әсемгүл Қасенова. Жас дизайнер, ерекше талғамы мен эстетикалық көзқарасы арқылы көрермендерін тәнті еткен шығармашылық иесі.
Мұндай мысалдар есімге қатысты жағымды қоғамдық пікірдің қалыптасуына ықпал етеді.
Әсем есімі – қазақ тілінің сұлулығын, мәдени мұрасын және рухани тереңдігін паш ететін көркем атау. Ол нәзіктік, үйлесімділік, мейірім мен шынайылықты білдіреді. Бұл есімді иеленген адамдар жиі шығармашылыққа жақын, мәдениетті әрі жан дүниесі бай болып келеді. Сонымен қатар, ол ұлттық дәстүр мен заманауи көркемдікті өз бойына үйлестірген, мәңгілік мәнге ие атау болып қала береді. Осылайша, Әсем есімі өзінің мағынасымен ғана емес, ұлт рухымен де ерекше құнды.
