Табиғат әлемінде өсімдіктердің түр-түрі, пішіні мен түсі, иісі мен тіршілік ету ерекшелігі таңғалдырады. Мыңдаған гүлдің арасында өте сирек кездесетін, тіпті кейде аңызға айналған түрлері де бар. Оларды тек әлемнің қол жетпес түкпірлерінде немесе ерекше жағдайларда ғана көруге болады. Кейбіреулері арнайы зертханаларда өсіріліп, көп еңбекті қажет етеді. Мұндай ерекше гүлдер суретшілерге, ғалымдарға және коллекционерлерге шабыт береді. Бұл мақалада әлемдегі ең сирек және таңғаларлық гүлдер туралы қызықты деректер ұсынылған.
- Ақ монотропа – орманның қою көлеңкесінде өсетін өсімдік, оның құрамында хлорофилл мүлде жоқ. Сондықтан ол сүттей ақ әрі мөлдір болып көрінеді. Қоректік заттарды ол күн сәулесінен емес, ағаштардың тамыры арқылы тіршілік ететін саңырауқұлақтардан алады.
- Кадупул – тек түнде және жылына бір рет қана гүлдейтін ерекше өсімдік. Ол бірнеше сағат қана өмір сүреді, сондықтан оны кесіп алу мүмкін емес. Бұл оны әлемдегі ең қысқа ғұмырлы гүл етеді.
- Раффлезия Арнольди – тропикалық ормандарда өсетін, әлемдегі ең ірі дара гүл. Оның диаметрі 90 см-ге дейін жетуі мүмкін, ал иісі шіріген етті еске түсіреді. Мұндай иіс гүлге шыбындарды тартып, тозаңдану процесін қамтамасыз етеді.
- Гималайлық көк көкнәр – биік таулы аймақтарда ғана кездесетін гүл. Оның көгілдір түсі қар мен тастың арасында ерекше көрінеді. Бұл өсімдік климатқа өте сезімтал, басқа жерде өсе алмайды.
- Дракула орхидеясы – пішіні мен түсінің ерекше болуы себепті осылай аталады. Гүлдің кейпі жарқанаттың бет-бейнесіне ұқсайды. Бұл әсерді жіңішке талшықтар мен жапырақшалар үйлесімі тудырады.
- Селеницереус кактусы түнде ғана гүлдеп, таң атқанша солып қалады. Сол себепті оны «түн ханшайымы» деп атайды. Оның хош иісі кактустар арасында ең күштілердің бірі болып саналады.
- Аристолохия гигантскаяның көлемі адамның басымен тең болуы мүмкін, ал сыртқы бейнесі құмыраға ұқсайды. Оның иісі шыбындарды тартады, олар ішке кіріп, гүлді тозаңдандырады. Процесс аяқталғаннан кейін жәндіктер сыртқа шыға алады.
- Психопсис орхидеясы – көбелекке қатты ұқсайтын ерекше гүл. Жапырақшалар мен дақтардың орналасуы оны шынайы жәндік сияқты етіп көрсетеді. Бұл гүл белгілі бір түрдегі тозаңдандырғыштарды тартуға бейімделген.
- Титан арұм немесе «өлік гүлі» үш метрге дейін өседі. Ол өте сирек гүлдеп, бірнеше күн ғана ашық тұрады және шіріген иіс шығарады. Бұл – шіріген заттарға жиналатын жәндіктерді тарту амалы.
- Глориоза гүлі өскен сайын түсін өзгертіп отырады. Бастапқыда ол сары, кейін қызғылт сарыға, сосын қызылға айналады. Мұндай ауысым әртүрлі жәндіктерді әр кезеңде тартуға көмектеседі.
- Әйелдің шәркейі деп аталатын орхидея – өте көркем пішінді гүл. Оның бір жапырағы кішкентай аяқ киімді еске салады. Бұл пішін тозаңдануға көмектесетін жәндіктерді уақытша ұстап тұрады.
- Қара сиялы қызғалдақ – Түркияның кейбір аймақтарында ғана өседі. Оның қою күлгін-қара түсі табиғатта сирек кездеседі. Бұл гүл тек қолмен және ерекше жағдайда өсіріледі.
- Стронгилодон немесе нефрит лианасы – ашық көгілдір түсімен танымал өсімдік. Оны түнде жарқыраған көрінісі үшін жарқанаттар тозаңдандырады. Табиғатта тек Филиппинде ғана кездеседі.
- Джульетта – британдық селекционер Дэвид Остин 15 жыл еңбектеніп шығарған ерекше раушан. Оның түсі шабдалы тәрізді нәзік, ал пішіні – классикалық. Бұл гүл сәндік бағбандардың сүйіктісіне айналған.
- Африкалық гиднора – өмірінің көп бөлігін жер астында өткізеді. Тек гүл бөлігін ғана сыртқа шығарады, ол жыртқыш өсімдікке ұқсайды. Жағымсыз иісі тозаңдануға қажет жәндіктерді тартуға көмектеседі.
- Сильвестр лалагүлі тек Солтүстік Америкадағы жабайы табиғатта өседі. Оның жұмсақ қызғылт реңкі сирек кездеседі. Бұл өсімдік нәзіктік пен ерекше сұлулықтың символы саналады.
- Қысқы камелия – көбіне қар жауып тұрғанда гүлдейтін бірден-бір өсімдік. Қар фонында ашық түсті гүлдері ертегі әлемінен келгендей көрінеді. Бұл оны қысқы бақтарда аса бағалы етеді.
- Зюгопеталум орхидеясы – ағаш иісіне ұқсайтын хош иіске ие. Оның күлгін-жасыл жапырақтары өрнекті бейнелермен безендірілген. Бұл гүл экзотикалық гүл шоғына жиі пайдаланылады.
- Қанды лалагүл – ашық қызыл түсті, тозаңы да қып-қызыл. Гүлдеген кезінде отқа оранғандай әсер қалдырады. Ол Оңтүстік Африка мен Мадагаскарда өседі.
- Ұялуық мимоза – сирек болмағанымен, ерекше қасиетімен таңғалдырады. Оған тигенде жапырақтары бірден жиырылып қалады. Бұл – зиянкестерден қорғанудың бір түрі.
- Қара сұлулық қызғалдағы – ұзақ селекцияның жемісі. Оның жапырақтары қою бордодан қара-көкке дейін құбылады. Бұрын мұндай түс табиғатта мүмкін емес деп саналған.
- Аномальді куркума – танымал дәмдеуіштің туысы. Ол жарқын қызғылт гүлдер шығарып, көбіне сәндік мақсатта өсіріледі. Бұл өсімдікті бөлме интерьеріне қолдану сәнге айналған.
- Көк лотос – Үндістан мен Тибеттің биік таулы аймақтарында ғана өседі. Оның жапырақтары барқыттай жұмсақ әрі қасиетті деп саналады. Буддистер бұл гүлге ерекше құрметпен қарайды.
- Гастерия Армстронга – дақты гүлдері бар шырынды өсімдік. Гүлдері кішкентай қоңырауларға ұқсайды және шоғырмен өседі. Бұл гүл коллекционерлер арасында танымал.
- Көк анемондар жарыққа қарай түсін өзгерту қабілетіне ие. Көлеңкеде олар күлгін, ал күн көзінде көкшіл болады. Бұл қасиет оларды ландшафтық безендіруде ерекше етеді.
- Гүл ашатын қырыққұлақ – аңыздар мен наным-сенімдердің кейіпкері. Нақты өмірде қырыққұлақ гүлдемейді, бірақ славян мифологиясында ол түнгі орманда гүлдейді деп сенеді. Бұл аңыз сиқыр мен жұмбақтың символы болды.
- Медуза орхидеясы – жапырақтары теңіз тіршілігінің қармауыштарына ұқсайтын ерекше өсімдік. Ауа қозғалысынан олар тербеліп тұрғандай әсер қалдырады. Бұл өсімдікті табу өте қиын.
- Кливия асыл – бірнеше жылда бір рет қана гүлдейді. Гүлдері ашық қызғылт сары болып, домалақ шоққа жиналған. Ол гүлдегенге дейін тыныштық пен жарық тәртібін қажет етеді.
- Найт Скай фиалкасы – түнгі аспанға ұқсас бедерімен танымал. Қара көк фонда ақ дақтар жұлдыздардай жайнап тұрады. Бұл сұрып жақында ғана қолдан шығарылған.
- Альбина фаленопсис орхидеясы – пигменті мүлде жоқ гүл. Оның жапырақтары мөлдір, жарықта жылтырап тұрады. Мұндай гүл өте сезімтал және арнайы күтімді талап етеді.
Сирек гүлдер әлемі – сұлулық пен тылсымға толы ерекше дүние. Олардың әрқайсысы өзіндік тарих пен табиғаттың ерекше бейнесін сақтайды. Мұндай өсімдіктер Жер бетін көріктендіріп қана қоймай, табиғат жайлы танымымызды кеңейтеді. Оларды зерттеу мен сақтау – ботаниктердің, дизайнерлердің және сұлулықты сүйетін жандардың ортақ ісі.
